Εισαγωγη στην δειγματοληψία των φύλλων

Η εφαρμογή της φυλλοδιαγνωστικής περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

• Τη δειγματοληψία
• Την προετοιμασία του δείγματος για ανάλυση (ξήρανση άλεση)
• Την ανάλυση
• Την ερμηνεία των αποτελεσμάτων για τη διατύπωση της συμβουλής λίπανσης.

Το στάδιο της δειγματοληψίας είναι το βασικότερο καθ' όσον επί του ληφθέντος δείγματος βασίζεται το όλο σκεπτικό της συμβουλής λίπανσης. Κατά συνέπεια αυτή θα πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής. Για την επιτυχή και αποτελεσματική εφαρμογή της φυλλοδιαγνωστικής στην παραγωγική διαδικασία (πράξη) βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη αντιπροσωπευτικού δείγματος φύλλων. Αυτό εξαρτάται από την ορθή δειγματοληψία. Για την λήψη αντιπροσωπευτικού δείγματος θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι εξής βασικές αρχές:

• Λήψη κατάλληλου φυτικού οργάνου, ανάλογα με το είδος του φυτού (μίσχος, έλασμα, κορυφές ή άλλο τμήμα φυτού).

• Μέρος ή σημείο του φυτού από το οποίο λαμβάνεται το φύλλο (π.χ. φύλλα βάσεως βλαστών, ώριμα φύλλα από το μέσο του βλαστού, φύλλα αντίθετα προς τον καρπό, φύλλο σπάδικα κλπ). Αυτό εξαρτάται από το είδος της καλλιέργειας.

• Στάδιο ανάπτυξης του φυτού (εποχή δειγματοληψίας).

• Αριθμός λαμβανομένων οργάνων (φύλλων, μίσχων κλπ.).

Σκοπός των ανωτέρω είναι η επίτευξη της λήψης του πλέον κατάλληλου φύλλου-δείκτη της πραγματικής θρεπτικής κατάστασης του φυτού, καθώς επίσης και η επίτευξη ενός αξιόπιστου δείγματος που να εξασφαλίζει μια αντικειμενική και ακριβή πρόβλεψη των αναγκών των φυτών σε λιπάσματα. Οι οδηγίες δειγματοληψίας για κάθε καλλιέργεια, θα πρέπει να είναι σαφείς και επακριβείς και βέβαια να στηρίζονται στις προαναφερθείσες αρχές. Επιπλέον θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα εξής:

• Αποφυγή λήψης φύλλων ή κορυφών από προσβεβλημένα ή ασθενή φυτά, ή επηρεασμένα από έντομα, ιώσεις ή από δυσμενείς καιρικές συνθήκες (ξηρασία, παγετοί), ή να εμφανίζουν κακώσεις από την επίδραση μηχανικών επιδράσεων.

• Αποφυγή λήψης φύλλων ή μίσχων ή κορυφών από φυτά που βρίσκονται στο περιθώριο της φυτείας ή του σπωρώνα.

• Αποφυγή λήψης φύλλων από φυτά που τυχόν σκιάζονται από άλλα υψηλότερα.

Τα λαμβανόμενα δείγματα θα πρέπει να είναι μικτά (σύνθετα), ήτοι να προέρχονται από διάφορα φυτά της ίδιας εξωτερικής εμφάνισης ανάπτυξης και υγείας. Να λαμβάνονται τυχαία εντός της φυτείας ή του οπωρώνος. Η μείωση της παραλλακτικότητας της δειγματοληψίας εξαρτάται από τον αριθμό των λαμβανομένων "υποδειγμάτων" εξαρτάται από τον αριθμό των δειγματοληπτούμενων δένδρων. Όσο περισσότερα είναι τα δένδρα τόσο μεγαλύτερος θα είναι ο αριθμός των λαμβανομένων υποδειγμάτων και επομένως τόσο μικρότερη θα είναι η παραλλακτικότητα, τηρουμένων πάντοτε των προαναφερθεισών κανόνων και αρχών που διέπουν τη φυλλοληψία. Τα ούτω λαμβανόμενα δείγματα θεωρούνται αντιπροσωπευτικά. Η λήψη σύνθετου δείγματος εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό την ομοιογένεια και κατά συνέπεια την αντιπροσωπευτικότητα της δειγματοληψίας. Τούτο δε διότι, τα θρεπτικά στοιχεία που βρίσκονται στα διάφορα μέρη του φυτού δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένα, δεδομένου ότι κατά την ωρίμανση των ιστών, τα μεν ευκίνητα στοιχεία μετακινούνται από τους παλαιότερους ιστούς στους νεότερους, τα δε δυσκίνητα συσσωρεύονται στα νεότερα φύλλα ή τις κορυφές ή προϊόντος του χρόνου, στο έλασμα. Ένα άλλο σημείο που θα πρέπει να προσεχθεί κατά τη δειγματοληψία είναι ότι ο μίσχος δεν πρέπει να συμπεριλαμβάνεται με τα ελάσματα κατά την ανάλυση, καθ' όσον αποτελεί τρόπον τινά ξεχωριστό όργανο. Μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις θα πρέπει να αναλύονται οι μίσχοι χωριστά π.χ. μίσχοι αμπέλου. Αλλιώς οι μίσχοι θα εξαιρούνται κατά τη δειγματοληψία για να μην συμπεριληφθούν στην ανάλυση. Η λήψη δειγμάτων για λόγους σύγκρισης μεταξύ διαφορετικών πληθυσμών φυτών μπορεί να δημιουργήσει κάποια προβλήματα. Και τούτο διότι εφ' όσον η περιεκτικότητα των θρεπτικών εκφράζεται επι τοις εκατόν της ξηράς ουσίας, οποιοσδήποτε παράγοντας επηρεάζει την παραγωγή της ξηράς ουσίας θα επηρεάσει κατ' ανάγκην και την περιεκτικότητα των θρεπτικών. Εξάλλου η δειγματοληψία από δυο διαφορετικούς πληθυσμούς φυτών του ίδιου είδους, όπου ο ένας έχει υποστεί τις επιδράσεις κάποιου περιβαλλοντικού στρές (π.χ. ξηρασίας), ενώ ο άλλος είναι υγιής και έχει εφοδιαστεί με την απαραίτητη ποσότητα νερού, μπορεί η ανάλυση τους να δείξει στην μεν πρώτη περίπτωση αυξημένη περιεκτικότητα του θρεπτικού και μειωμένη στη δεύτερη, λόγω του φαινομένου της αραίωσης. Κατά συνέπεια απαιτείται πάντοτε προσοχή και προς τα σημεία αυτά. Κατά τη δειγματοληψία επομένως θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα προαναφερθέντα σε τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται πάντοτε η λήψη κατά το δυνατόν περισσότερο αντιπροσωπευτικού δείγματος. Μετά τη λήψη των δειγμάτων θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα εξής:

• Αποφυγή μόλυνσης των δειγματών με λιπάσματα ή άλλες χημικές ουσίες.

• Συσκευασία των φύλλων σε χαρτοσακούλες και ακολούθως τοποθέτηση αυτών σε πλαστικές καθαρές σακούλες.

• Άμεση αποστολή των δειγμάτων στο εργαστήριο για ανάλυση. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, τότε τοποθέτηση των δειγμάτων στη συντήρηση του ψυγείου (4ο C) για αποστολή την επόμενη. Προσοχή δεν πρέπει να τοποθετούνται και δείγματα στην κατάψυξη.

• Προσοχή στις συνθήκες και στο χρόνο μεταφοράς των δειγμάτων στο εργαστήριο. Δεν πρέπει να μένουν επί πολύ στους αποθηκευτικούς χώρους γιατί θα αλλοιωθούν.

• Έγκαιρη ενημέρωση του εργαστηρίου για άμεση παραλαβή των δειγμάτων.