Εκκοκκιστήριο
Εκκοκκιστήριο είναι ένας χώρος στον οποίο γίνεται η διαδικασία του εκκοκκισμού καρπών της αγροτικής παραγωγής.
Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για ένα εργοστάσιο που είναι υπεύθυνο για τον διαχωρισμό του καρπού ενός φυτικού προϊόντος, μέσα από μια διαδικασία κατά την οποία αφαιρείται το εξωτερικό περίβλημά του.
Η διαδικασία του εκκοκκισμού γίνεται κυρίως για το βαμβάκι, για αυτό τα εκκοκκιστήρια αναφέρονται συχνά και ως εκκοκκιστήρια βάμβακος.
Γενική περιγραφή
Η εκκόκκιση [1] είναι το πρώτο στάδιο επεξεργασίας του βαμβακιού μετά την πρωτογενή παραγωγή και την αγροτική καλλιέργεια. Πρόκειται για τον διαχωρισμό των συστατικών που περιέχονται στην κάψα του βαμβακιού, ώστε να είναι εφικτή η περαιτέρω επεξεργασία για τη παραγωγή νήματος και υφάσματος ή υποπροϊόντων, δηλαδή βαμβακέλαιου, βαμβακόπιτας και λίντερ. Συγκεκριμένα, όταν η βαμβακιά καρποφορεί οι σπόροι περιέχονται σε κάψες που περιέχουν κατ' αναλογία βάρους και κατά μέσο όρο: Ίνες εκμεταλλεύσιμες για νήμα σε ποσοστό 32-33% Βαμβακόσπορο για ζωοτροφή ή επεξεργασία 52-54% Υπολείπονται ίνες μικρού μήκους, φύλλα, σκόνη 14-16% Τα ποσοστά διαφέρουν κατά χώρα, ποικιλία, ένταση καλλιέργειας κλπ.
Το κυριότερο έργο του εκκοκκιστηρίου είναι ο διαχωρισμός των ινών από τους σπόρους με τη χρήση ειδικών πριονιών πάνω σε πριονοφόρους άξονες. Για να γίνει εφικτό αυτό πρέπει το σύσπορο βαμβάκι, που έχει μαζευτεί από τα χωράφια με μηχανές ή με το χέρι, να καθαριστεί σ'ένα ικανοποιητικό επίπεδο και να ξηρανθεί για να αποβληθεί η υπερβολική υγρασία, που εμποδίζει την αποκοπή των ινών και αντίθετα μπλέκει τις ίνες. Μετά την εκκόκκιση ακολουθούν ένα ή δύο στάδια επιπλέον καθαρισμού και στρωσίματος των ινών, ύγρανση του εκκοκκισμένου πλέον βαμβακιού για να διατηρήσει τα χαρακτηριστικά που χρειάζονται στα επόμενα στάδια επεξεργασίας και δεματοποίηση σε δέματα τυποποιημένων διαστάσεων για αποθήκευση και μεταφορά.
Συλλογή και Αποθήκευση Σύσπορου Βαμβακιού
Το σύσπορο βαμβάκι συλλέγεται από τους παραγωγούς με το χέρι ή με μηχανές, ανάλογα με τη περιοχή και την έκταση των καλλιεργειών. Αγοράζεται από το εκκοκκιστήριο και αποθηκεύεται σε αεριζόμενες αποθήκες. Το βαμβάκι δεν πρέπει να μείνει υπερβολικά υγρό για πολλές μέρες γιατί αλλοιώνεται και καταστρέφεται. Απ΄την άλλη πλευρά, πρέπει να συσσωρευτεί επαρκής ποσότητα για να διασφαλιστεί η συνεχής λειτουργία του εκκοκκιστηρίου σε 24ωρη βάση.
Εκκόκκιση
Το σύσπορο βαμβάκι φορτώνεται στις κυλιόμενες ταινίες με φόρτωση μεγάλης δυναμικότητας, αναδεύεται από ειδικά τύμπανα καθαρισμού και απορροφάται από ισχυρούς απορροφητήρες αφού διοχετευτεί σε ειδικές ταινίες μεταφοράς. Κατά την απορρόφηση επιτυγχάνεται η απόρριψη των βαρύτερων αντικειμένων, όπως πέτρες, μεταλλικά αντικείμενα κ.λπ. Συλλέγεται στον τροφοδότη του εκκοκκιστηρίου, αφού περάσει μέσα από τύμπανα καθαρισμού, πετροπαγίδες και σίτες. Από εκεί μεταφέρεται σε δύο στάδια καθαρισμού, αποτελούμενα από δυο παράλληλες γραμμές που περιλαμβάνουν τέσσερα μηχανήματα καθαρισμού η κάθε μια. Καταλήγει στον κεντρικό κοχλία διανομής στις εκκοκκιστικές μηχανές όπου το περίσσευμα καταλήγει στην υπερχείλιση και ανατροφοδοτείται στον κοχλία διανομής. Το κάθε στάδιο καθαρισμού περιλαμβάνει και ξήρανση του σύσπορου βαμβακιού με πύργους ξήρανσης μέσω θερμού αέρα. Ο θερμός αέρας παράγεται από εναλλάκτες ατμού, από τους λέβητες καύσης των απορριμμάτων των ίδιων των καθαριστηρίων. Η θερμοκρασία πρέπει να είναι τέτοια ώστε το βαμβάκι στον κοχλία διανομής να έχει την επιθυμητή υγρασία, χωρίς όμως να είναι υπερβολικά υψηλή και να καταστραφεί το βαμβάκι. Για το λόγο αυτό η επιθυμητή δυναμικότητα του εργοστασίου καθορίζει την αναγκαία παροχή σε πρώτη ύλη (σύσπορο βαμβάκι) και τα μεγέθη των καθαριστηρίων, των εναλλακτών ατμού, των σωληνώσεων και των προωθητήρων και απορροφητήρων θερμού αέρα που διεκπεραιώνουν τη μεταφορά του.
Το βαμβάκι πέφτει μέσα στις εκκοκκιστικές μηχανές όπου ξανακαθαρίζεται από τους τροφοδότες των εκκοκκιστικών μηχανών και εκκοκκίζεται από τα ειδικά πριόνια. Ειδικοί κοχλίες κάτω από τις μηχανές μεταφέρουν τον σπόρο και τα σκουπίδια στις ανάλογες αποθήκες. Το βαμβάκι περνάει μέσα από φυγοκεντρικά καθαριστήρια και μετά κατά βούληση από ένα ή δύο καθαριστήρια εκκοκκισμένου βαμβακιού. Στα ειδικά αυτά μηχανήματα εκτός από τα απορρίμματα, που μεταφέρονται και αυτά σε χώρους αποθήκευσης σκουπιδιών για να χρησιμοποιηθούν στους λέβητες καύσης απορριμμάτων, διαχωρίζονται και οι ίνες του βαμβακιού με μικρό μήκος και οδηγούνται σε ειδική πρεσσα που τα δεματοποιεί σε δέματα υπολειμμάτων εκκόκκισης. Το καθαρό βαμβάκι δεματοποιείται σε δέματα τυποποιημένων διαστάσεων, με βάση προδιαγραφές που καθορίζονται από τα μηχανήματα επεξεργασίας των κλωστηρίων, του επόμενου σταδίου κατεργασίας. Τα δέματα πρέπει να έχουν σχετικά υψηλότερη υγρασία από την ιδανική υγρασία εκκόκκισης, γι' αυτό στη πρέσσα που δεματοποιεί υπάρχει και σύστημα ύγρανσης με ψεκασμό ή ατμό, όπου χρησιμοποιείται ο ατμός που στα πρώτα στάδια θερμαίνει τον αέρα για ξήρανση. Το κάθε δέμα έχει την ταυτότητά του, δηλαδή τα στοιχεία παραγωγής του (Νο και ημερομηνία παραγωγής, βάρος και όλα τα δέματα είναι εφοδιασμένα με αυτοκόλλητες ετικέτες με γραμμικό κώδικά/barcode).
Αποθήκευση και διάθεση των προϊόντων του εκκοκκιστηρίου
Τα δέματα εκκοκκισμένου βάμβακος αποθηκεύονται μέχρι να φορτωθούν για να μεταφερθούν στα κλωστήρια. Οι φορτώσεις γίνονται κατά αριθμό δέματος αναλυτικά, γι' αυτό χρησιμοποιείται αυτόματο σύστημα καταγραφής με οπτική ανάγνωση του γραμμικού κώδικα. Ο βαμβακόσπορος ενδέχεται να πουληθεί ως έχει ή να μεταφερθεί στις αποθήκες πρώτων υλών του σπορελαιουργείου για περαιτέρω επεξεργασία. Σε κάθε περίπτωση, εφ'όσον η εκμετάλλευσή του δεν είναι άμεση και εφ'όσον πρόκειται να μείνει στην αποθήκη για αρκετό καιρό, πρέπει να περάσει από ξηραντήριο για να μην αλλοιωθεί.
Υποπροϊόντα του εκκοκκιστηρίου
Το εκκοκκιστήριο έχει σαν μοναδικό υποπροϊόν τα υπολείμματα εκκόκκισης που βγαίνουν από τα καθαριστήρια εκκοκκισμένου βαμβακιού και δεματοποιούνται από ειδική πρέσσα. Χρησιμοποιούνται για άλλες χρήσεις, εκτός της κλωστοϋφαντουργίας κυρίως στην φαρμακοβιομηχανία για γάζες κλ.π.
