Εχθροί κρεμμυδιού
Περιεχόμενα
Κρεμμυδοφάγος
Ο κρεμμυδοφάγος (Gryllotalpa vulgaris) είναι έντομο παμφάγο. Προτιμά εδάφη ελαφρά, δροσερά, πλούσια σε οργανική ουσία. Σπάνια απαντάται σε αργιλώδη ή χαλικώδη εδάφη. Η εξέλιξή του είναι αργή και επηρεάζεται από τις καιρικές συνθήκες. Κατά μέσο όρο συμπληρώνει μία γενεά σε δυο χρόνια. Κόβει τα λαχανικά στο λαιμό ή καταστρέφει το υπόγειο μέρος των φυτών και τα φυτά ξηραίνονται. Οι προνύμφες δραστηριοποιούνται Μάρτιο-Απρίλιο. Δημιουργεί στο έδαφος χαρακτηριστικές στοές διαμέτρου 0,5-1cm τόσο κοντά στην επιφάνεια του που γίνονται αντιληπτές γιατί προκαλείται ελαφρά ανασήκωση. Δημιουργεί και βαθιές στοές για αποθησαύριση τροφών και για ωοτοκία.
Για τη μείωση του πληθυσμού τους, μπορεί να γίνεται το φθινόπωρο τοποθέτηση στον αγρό μικρών σωρών κοπριάς, στους οποίους οι κρεμμυδοφάγοι επιζητούν για καταφύγιο. Στις αρχές του χειμώνα, οι σωροί αυτοί καταστρέφονται και τα έντομα μένουν εκτεθειμένα στον παγετό. Για τη χημική καταπολέμηση γίνεται χρήση κοκκωδών εντομοκτόνων εδάφους ή δολωμάτων. Όταν το έδαφος είναι πλούσιο σε οργανική ουσία ή έχει πρόσφατα γίνει προσθήκη κοπριάς, τότε θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένα κοκκώδες εντομοκτόνο εδάφους σ' όλη την έκταση του αγρού (π.χ. dursban, counter κ.ά.) σύμφωνα με τις οδηγίες της ετικέτας. Στον κρεμμυδοφάγο πολύ καλά αποτελέσματα δίνουν και τα δολώματα. Στα έντομα εδάφους καλή προσελκυστικότητα έχουν τα δολώματα με βάση τα ξινισμένα πίτυρα. Η προσθήκη γλυκαντικών ουσιών (μελάσσα, ζάχαρη κ.ά.) ή σκόνης γάλακτος (250-500gr/10kg δολώματος) αυξάνει την προσελκυστικότητα και την κατανάλωση από το έντομο και μειώνει την απωθητική οσμή του εντομοκτόνου. Για την επιτάχυνση της όξυνσης στα πίτυρα προσθέτουμε και λίγη ζύμη (200-300 gr/10kg πίτυρα).Στα πιτυρούχα δολώματα προστίθενται διάφορα σκευάσματα εντομοκτόνων σε μορφή βρέξιμης σκόνης (WP), dursban 25%, thiodan 50%, carbaryl 85%, diazinon 40% κ.ά. Η αναλογία των συστατικών του δολώματος είναι για παράδειγμα:
- 3kg πίτυρο, 200gr dursban 25 WP και 1mg νερό
- 3kg πίτυρο, 200gr thiodan 50 WP και 0,5mg νερό.
Παρόμοιες είναι οι αναλογίες και με τα άλλα εντομοκτόνα. Χρησιμοποιούνται 3-5kg δολώματος ανά στρέμμα, τις απογευματινές ή νυκτερινές ώρες και πάντοτε μετά από πότισμα. Τα δολώματα τοποθετούνται σε μικρούς σωρούς ή σε λεπτή συνεχή γραμμή μεταξύ των γραμμών της καλλιέργειας. Χρειάζεται προσοχή να μην πέφτουν πάνω στα φυτά. Αν υπάρχουν πουλιά στην περιοχή θα πρέπει οι σωροί να τοποθετούνται σε μη εμφανή μέρη (κάτω από κεραμίδια ή μέσα σε οπές).
Θρίπας
O θρίπας (Thrips tabaci) απομυζά τους χυμούς των φύλλων και δημιουργεί λευκές ή ασημένιες κηλίδες στα φύλλα. Εμφανίζεται κατά τις ξηρές και θερμές εποχές του έτους. Σε περίπτωση σοβαρής προσβολής τα φύλλα μαραίνονται και ξηραίνονται. Για την καταπολέμηση προτιμούνται ποικιλίες που είναι ανθεκτικές στην προσβολή, όπως η Yellow sweet spanish. Μόλις εντοπιστεί η προσβολή θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αμέσως γιατί το έντομο μπορεί να έχει μέχρι 4 γενεές ετησίως. Συνιστάται η χημική καταπολέμηση με εντομοκτόνα, καθώς και η καταστροφή των ξενιστών φυτών που βρίσκονται κοντά στα κρεμμυδοχώραφα.
Μύγα του κρεμμυδιού
Το τέλειο έντομο (Hylemya antiqua) αφήνει τα αυγά στο λαιμό του φυτού και τα νεαρά άτομα εισέρχονται μέσα στους βολβούς, ανοίγοντας στοές και υποβαθμίζοντας την ποιότητας τους. Τα φύλλα του φυτού μαλακώνουν, κιτρινίζουν και ολόκληρο το φυτό μαραίνεται με την παραμικρή μείωση της υγρασίας στο έδαφος. Όταν η προσβολή γίνεται σε πολύ νεαρά φυτά, αυτά συχνά καταστρέφονται. Οι προνύμφες ολοκληρώνουν το βιολογικό τους κύκλο, εξέρχονται από τους βολβούς και διαχειμάζουν στο έδαφος υπό μορφή νύμφης.
Για την καταπολέμηση λαμβάνονται προληπτικά μέτρα, όπως απομάκρυνση υπολειμμάτων από προηγούμενη καλλιέργεια φυτών της ίδιας οικογένειας και ένταξη της καλλιέργειας σε πρόγραμμα τριετούς αμειψισποράς. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, μετά το τέλος της καλλιέργειας συνίσταται άροση του χωραφιού για καταστροφή των διαχειμάζουσων μορφών. Επιπλέον, ένας άλλος τρόπος είναι η χημική καταπολέμηση με ενσωμάτωση στο έδαφος εντομοκτόνων πριν τη σπορά (π.χ diazinon) και αργότερα μετά τη φύτευση με τακτικούς εβδομαδιαίους ψεκασμούς με κατάλληλα εντομοκτόνα.
Πλόντια
Η πλόντια (Plodia interρunctella) είναι ένας από τους σοβαρότερους εχθρούς του κρεμμυδιού. Στους προσβεβλημένους βολβούς παρατηρούνται μετάξινοι ιστοί από την παρουσία της προνύμφης και οι οποίοι είναι γεμάτοι με τα αποχωρήματα ή και τα εκδύματα του εντόμου. Οι προνύμφες στα πρώτα στάδια είναι υπόλευκες και αργότερα γίνονται υπορόδινες. Η διάρκεια του βιολογικού κύκλου του εντόμου εξαρτάται τόσο από τις επικρατούσες στο περιβάλλον θερμοκρασίες όσο και από το είδος της τροφής που καταναλώνουν οι προνύμφες. Συνήθως η διάρκεια του βιολογικού κύκλου κυμαίνεται στις 40-80 ημέρες. Το θηλυκό γεννά κατά μέσο όρο 150 αυγά. Η δραστηριότητά του εκδηλώνεται τη νύκτα, ενώ την ημέρα προτιμά να βρίσκεται σε ηρεμία, σε θέσεις όπου ο φωτισμός είναι περιορισμένος.
Για την αντιμετώπιση της πλόντιας θα πρέπει να γίνεται απεντόμωση των αποθηκών πριν την είσοδο των βολβών, με ένα κατάλληλο εντομοκτόνο. Σε ήδη αποθηκευμένα προϊόντα χρησιμοποιούνται φωστοξίνη ή βρωμιούχο μεθύλιο, με αυστηρή τήρηση των οδηγιών χρήσης. Συνιστάται επίσης η διατήρηση χαμηλών θερμοκρασιών στους χώρους αποθήκευσης των βολβών.
Υλεμυίες
Οι προνύμφες τρέφονται από τις ρίζες αλλά συναντώνται και στο λαιμό των φυτών στο σημείο διόγκωσής του για το σχηματισμό του βολβού. Συχνά μπαίνουν και μέσα στους βολβούς ανοίγοντας στοές. Σοβαρή ζημιά παθαίνουν τα νεαρά φυτάρια. Όλα τα φυτά ανεξάρτητα από το στάδιο ανάπτυξης τους μπορούν να υποστούν καταστροφές από την προσβολή προνυμφών. Στα νεαρά φυτά η ζημιά είναι άμεση. Αρχικά το φύλλωμα χάνει τη σπαργή του, μαλακώνει, κιτρινίζει και στη συνέχεια όλο το φυτό μαραίνεται ακόμα και με δροσερό καιρό χωρίς να υπάρχει έλλειψη νερού. Οι ιστοί του φυτού σαπίζουν και καθίστανται μαλακοί, άσπροι και δύσοσμοι. Τα φυτά που φέρουν αυτά τα συμπτώματα εκριζώνονται πολύ εύκολα, καθώς το ριζικό τους σύστημα είναι κατεστραμμένο. Εμφανίζεται αρκετά νωρίτερα και μόνο στα πολύ νεαρά φυτάρια, ενώ αντίθετα οι μύγες των κρεμμυδιών προκαλούν προσβολές αργότερα, όταν τα φυτά έχουν ωριμάσει. Τα ενήλικα της καλοκαιρινής γενεάς κάνουν επιμήκεις οπές ή στοές στους εξωτερικούς χιτώνες των βολβών. Η τρίτη γενεά εναποθέτει τα αυγά της μετά τη συγκομιδή.
Πρόκειται για μια μικρή μύγα(Delia antique) 6-7 mm, χρώματος σκούρου καστανού . Η προνύμφη είναι λευκή και η νύμφη ερυθρωπή. Διαχειμάζει σε μορφή νύμφης στο έδαφος. Τα θηλυκά ωοτοκούν κυρίως στο έδαφος κοντά στο λαιμό των φυτών αλλά μερικές φορέςκαι μεταξύ των χιτώνων των βολβών ή στα φύλλα. Οι νεαρές προνύμφες, όπου και αν έχει γίνει η ωοτοκία, εισέρχονται στους βολβούς μεταφέροντας διάφορα παθογόνα και προκαλώντας σήψεις. Όταν ο βολβός καταστραφεί από την προσβολή οι προνύμφες κατεβαίνουν σε γειτονικά φυτά. Έχει 3 γενεές αλλά οι σοβαρότερες ζημιές γίνονται απότην πρώτη (μπορεί να καταστρέψει το 40% της παραγωγής). Προτιμά τα κρεμμύδια περισσότερο από τα άλλα βολβώδη λαχανικά. Η δραστηριότητα και μακροβιότητα των τέλειων, η διάρκεια περιόδου ωοτοκίας και γονιμότητα είναι τόσο μεγαλύτερη, όσο η σχετική υγρασία του αέρα είναι υψηλότερη. Τα ενήλικα του καλοκαιριού κάνουν μικρές ζημιές γιατί προτιμούν τα προσβεβλημένα για να αφήσουν τα αυγά τους. Η επιβίωση των αυγών σε υψηλές θερμοκρασίες είναι δύσκολη.
Για την αντιμετώπιση του εχθρού απαιτούνται καλλιεργητικά μέτρα όπως όψιμες φυτεύσεις για αποφυγή της προσβολής της 1ης γενεάς. Επιπλέον γίνεται καταστροφή υπολειμμάτων της καλλιέργειας για να μην φιλοξενούν προνύμφες. Για την χημική καταπολέμηση υπάρχουν προγνωστικά συστήματα που περιλαμβάνουν την τοποθέτηση ενός αριθμού παγίδων μέσα στην καλλιέργεια και τον ταυτόχρονο έλεγχο της εδαφικής υγρασίας με σκοπό την καταμέτρηση των θηλυκών πληθυσμών, τη συχνότητα της απόθεσης αυγών κα την πρόγνωση της ακολουθούμενης εμφάνισης των προνυμφών. Αυτό επιτρέπει την έγκυρη εφαρμογή των εντομοκτόνων ψεκασμών. Εθίζεται πολύ γρήγορα στα εντομοκτόνα γιατί τρέφεται μόνο από το κρεμμύδι και για τη σωστή καταπολέμησή του πρέπει να εναλλάσσονται τα εντομοκτόνα. Πολύ καλά αποτελέσματα δίνει και η χρήση κοκκωδών εντομοκτόνων στο έδαφος πριν τη φύτευση.
Βραχύκερος
Ο βραχύκερος (Brachyceres algirus) προσβάλλει κυρίως κρεμμύδια και σκόρδα. Έχει μια γενεά το χρόνο. Οι προνύμφες (άσπρες, μήκους 6-20mm) εισέρχονται στο βολβό και τρώνε εσωτερικό του. Νυμφώνονται στο βολβό. Το φυτό παρουσιάζει αποπληξία. Διαχειμάζουν σαν τέλεια στο νυμφικό κελί (στο βολβό) και εξέρχονται το Μάϊο. Για την αντιμετώπιση συνιστάται καταστροφή των προσβεβλημένων βολβών. Επίσης συνιστώνται σκoνίσμα με carbaryl 10% ή μαλαθείο 5% ή ψεκασμός με πυρεθρίνες ή thiodan ή carbaryl 85% κατά την εμφάνιση των τελείων εντόμων.
Νηματώδης
Το είδος αυτό περιλαμβάνει περίπου 30 φυλές, που ξεχωρίζουν μεταξύ τους με ειδική δοκιμή σε σειρά διαφορετικών ξενιστών. Ορισμένες φυλές είναι εξειδικευμένες σε ορισμένα φυτά, ενώ άλλες προσβάλλουν πλήθος φυτών ξενιστών. Τα τέλεια άτομα και οι νύμφες του έχουν νηματόμορφο σχήμα και μήκος 0,6-1,5 mm. Προσβάλλουν βολβούς, φύλλα και στελέχη. Ο βιολογικός του κύκλος στους 15°C συμπληρώνεται εντός 19-23 ημερών. Έχει 4 εκδύσεις και 4 νυμφικά στάδια. Η πρώτη έκδυση γίνεται μέσα στο ωό, από όπου εκκολάπτεται η νύμφη 2ου σταδίου και μετά 3 εκδύσεις γίνεται το τέλειο θηλυκό ή άρρεν άτομο. Τα τέλεια θηλυκά γονιμοποιούνται και μετά 4 ημέρες αρχίζουν να γεννούν ωά επί 25-50 ημέρες, και γεννούν συνολικά 200-500 ωά έκαστο. Άρσενικά και θηλυκά άτομα ζουν περίπου 45-73 ημέρες. Κάτω από δυσμενείς συνθήκες υγρασίας - κυρίως οι νύμφες 4ου σταδίου αλλά και μερικώς τα άλλα στάδια - μπορούν να επιβιώσουν, μέσα στο ξηρό φυτικό υλικό, για αρκετά χρόνια. Μόλις δε επανεμφανισθεί αρκετή υγρασία, οι νηματώδεις αρχίζουν πάλι να κινούνται και με βροχερό καιρό δραστηριοποιούνται και μετακινούνται στην εξωτερική επιφάνεια των φυτών, μέσα σε ελάχιστη ποσότητα επιφανειακής υγρασίας, προς τα επάνω και εισέρχονται από τα στομάτια των φύλλων μέσα στο φυτικό ιστό.
Κάθε πότισμα, βροχή ή πιτσίλισμα διευκολύνει την εξάπλωση του Ditylenchus dipsαci σε υγιή φυτά. Εντός των φυτικών ιστών, οι νηματώδεις πολλαπλασιάζονται και ο πληθυσμός τους μπορεί να φθάσει τους 50.000 ανά φυτό κρεμμυδιού ή σκόρδου. Πάντως και με 20 νηματώδεις ανά 1.000 gr χώματος παρατηρούνται ζημιές στα φυτά. Μεγάλους πληθυσμούς νηματωδών βρίσκουμε σε μολυσμένους βολβούς, φύλλα ή σκελίδες σκόρδου. Άριστη θερμοκρασία εισόδου των νυμφών και προσβολής των φυτών είναι περίπου 21°C. Προσβολή έχουμε και σε βλαστάνοντα φυτάρια από το σπόρο εντός του εδάφους ή και σε νεαρά φυτά. Όπως το φυτό μεγαλώνει, οι νηματώδεις μετακινούνται εντός των βολβών. Τα κύτταρα καταστρέφονται από την εκκρινόμενη σίελο (sa1iva) των νηματωδών και ο χυμός τους απομυζάτε από τους νηματώδεις. Σε αποθηκευμένους βολβούς τα καταστρεμμένα κύτταρα γίνονται σαν μια λευκή και αλευρώδης ουσία.
Τα συμπτώματα στο κρεμμύδι, σκόρδο και ενίοτε πράσου είναι νανισμός των φυτών, κάμψης των φύλλων μέχρι το χώμα, εξογκώματα και επιμήκη σχίσματα στα φύλλα. Επίσης έχουμε μικρότερα φύλλα, παχύτερα, με κιτρινοκαστανές αποχρώσεις και εξογκώματα επί των στελεχών. Τα μολυσμένα μικρά φυτά συστρέφονται, και νεκρώνονται, αν η προσβολή είναι σοβαρή. Με την πάροδο των ημερών τα φύλλα θρυμματίζονται οι βολβοί μαλακώνουν στο λαιμό και η προσβολή προχωρεί προς τα κάτω. Οι σκελίδες μαλακώνουν και αποκτούν χρώμα γκριζωπό. Τελικά οι βολβοί ξηραίνονται, συρρικνώνονται, χάνουν βάρος και σαπίζουν με ιδιάζουσα άσχημη μυρωδιά. Το σάπισμα των κρεμμυδιών και σκόρδων αρχίζει από τη βάση των βολβών και συχνά έχουμε δευτερογενή προσβολή από βακτήρια, μύκητες, ακάρεα, σκώληκες ή σαπροφάγους νηματώδεις. Τα προσβεβλημένα σκόρδα χάνουν τόσο βάρος που τελικά δεν τα συλλέγουν.
Η καταπολέμηση των νηματωδών (Ditylenchus dispaci) μπορεί να επιτευχθεί
- Με αμειψισπορά 4ετή με φυτά μη-ξενιστές
- Με καταστροφή μολυσμένων φυτικών τμημάτων
- Με φύτευση υγιών φυτών
- Με εμβάπτιση βολβών και σκελίδων σε θερμό νερό + 1% φορμαλδεΰδη σε 38oC επί 30-40 λεπτά, μετά σε 49oC επί 20 λεπτά, μετά σε 18-22oC επί 10-20 λεπτά. Μετά στέγνωμα και ακολούθως φύτεμα.
- Απονημάτωση με χρήση νηματοκτόνων πριν τη φύτευση ή και μετά τη φύτευση.
Βιβλιογραφία
- ↑ Τα βολβώδη λαχανικά του Ολύμπιου Χρήστου, Καθηγητή Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
- ↑ [http://informatics.aua.gr:8080/scam/2/resource/120 Τεχνικές βιολογικής καλλιέργειας βολβώδων λαχανικών του Χαράλαμπου Θανόπουλου MSc Γεωπόνος, Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών, Αθήνα 2008.]
- ↑ Κυριότεροι εχθροί βολβώδων λαχανικών, πτυχιακή μελέτη του φοιτητή Σκουλά Κωνσταντίνου, Ηράκλειο 2009.
