Κόμποι βαμβακιού

Τα neps (fibre neps) είναι ίνες βαμβακιού οι οποίες έχουν μπλεχτεί μεταξύ τους ή μαζί με άλλες ίνες, με αποτέλεσμα να σχηματίζεται ένας μικρός "κόμπος" με διάμετρο αρκετά μεγαλύτερη από αυτή της ίνας. Αυτός ο ορισμός αφορά τα neps, τα οποία αποτελούνται αποκλειστικά από ίνες και διαφοροποιούνται από αυτά που αποτελούνται μεν από ίνες αλλά αυτές μπλέκονται μεταξύ τους γύρω από τεμαχίδια ξένης ύλης.

Επίσης, και αυτή η διευκρίνηση είναι εξίσου σημαντική, ο παραπάνω ορισμός αφορά τα neps στο εκκοκκισμένο βαμβάκι και όχι στο νήμα, στο οποίο και χρησιμοποιούμε τον όρο αυτό.

Τα neps δεν υπάρχουν ή υπάρχουν σε ελάχιστο βαθμό στις ίνες του βαμβακιού μέσα στα καρύδια, αλλά δημιουργούνται και αυξάνονται σταδιακά με τις καταπονήσεις που υφίσταται η ίνα και ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της.

Παράγοντες που είναι ιδιαίτερα καθοριστικοί για την δημιουργία τους είναι οι εξής:

Η ποικιλία του βαμβακιού, καθώς κάποιες ποικιλίες εμφανίζουν μεγαλύτερη τάση σχηματισμού αλλά και δυσκολότερη απομάκρυνση του σπόρου από την ίνα. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ο μεγάλος αριθμός των ποικιλιών που καλλιεργούνται σε πανελλαδικό επίπεδο (ξένες και ελληνικές) αλλά και η τακτική της εκκόκκισης πολλών και διάφορων ποικιλιών μαζί στα περισσότερα εκκοκκιστήρια.

Η ωριμότητα της ίνας (προσδιορίζεται από τον δείκτη μικροναίρ, ανάλογα πάντα με την ποικιλία) που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την αντοχή της στη σειρά των καταπονήσεων που υφίσταται μέχρι την παραγωγή αρχικά του εκκοκκισμένου προϊόντος και στη συνέχεια του νήματος.

Η μηχανοσυλλογή που όταν γίνεται χωρίς να έχει προηγηθεί καλή αποφύλλωση, σε βαμβάκι με υψηλή υγρασία και από κακοσυντηρημένες μηχανές, καταπονεί ιδιαίτερα τις ίνες.

Οι διεργασίες τόσο της μεταφοράς του συσπόρου στις αποθήκες όσο και της τροφοδοσίας του και του αρχικού καθαρισμού του πριν την εκκοκκιστική μηχανή.

Η εκκόκκιση, που αποτελεί το βασικότερο στάδιο δημιουργίας μεγάλου αριθμού neps, πάντοτε ανάλογα με τις ιδιότητες της ίνας αλλά και με την προσοχή με την οποία γίνεται. Ένας σοβαρός αριθμός παραμέτρων που αφορούν τόσο τα χαρακτηριστικά της εκκοκκιστικής μηχανής όσο και τις παραμέτρους της διεργασίας έχει σημασία για τον τελικό αριθμό neps που αποκτά το βαμβάκι αμέσως μετά την απομάκρυνση των σπόρων.

Τα καθαριστικά του εκκοκκισμένου βαμβακιού (Lint Cleaners) που βρίσκονται μετά την εκκοκκιστική μηχανή και διαφέρουν σε αριθμό και σε είδος στις εκκοκκιστικές επιχειρήσεις. Η συμβολή τους είναι ιδιαίτερα σημαντική στη βελτίωση του κυτίου (box) του εκκοκκισμένου βαμβακιού (στοιχείο ποιότητας καθοριστικό για την εμπορία του εκκοκκισμένου βαμβακιού) αλλά παράλληλα και στην περαιτέρω σοβαρή αύξηση των neps. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτό το στάδιο αυξάνονται παράλληλα και οι "κοντές ίνες" αλλά και ο διαμερισμός της ξένης ύλης που παραμένει, σε τεμαχίδια πολύ μικρών διαστάσεων που δεν αποτελούν πρόβλημα για το "κυτίο" αλλά για την παραγωγή νήματος.

Τα ουσιαστικά προβλήματα που δημιουργούνται από την παρουσία των neps στο εκκοκκισμένο βαμβάκι είναι δυο:

Εάν τα neps αποτελούνται κατά κύριο λόγο από ώριμες ίνες, τότε η δημιουργία τους επηρεάζει την ομοιομορφία των παραγόμενων νημάτων και στη συνέχεια των υφασμάτων, καθώς αυτά τα συσσωματώματα ινών είναι εμφανή στην επιφάνεια τους.
Εάν αυτά αποτελούνται από ανώριμες ίνες, τότε εκτός από τα παραπάνω προβλήματα, δημιουργείται και πρόβλημα στη βαφή. Το αποτέλεσμα της ύπαρξης αυτών των neps είναι η εμφάνιση "λευκών σημείων" στο βαμμένο ύφασμα καθώς οι ανώριμες ίνες του συσσωματώματος δεν έχουν επαρκή ποσότητα κυτταρίνης για να απορροφήσουν τη βαφή.

Και τα δυο προβλήματα είναι σημαντικά και κυρίως γιατί τόσο η διεθνής όσο και η ελληνική αγορά του εκκοκκισμένου βαμβακιού από τα νηματουργεία αρχίζει πλέον να γίνεται πιο αυστηρή στα ποιοτικά χαρακτηριστικά που επιθυμεί στο τελικό της προϊόν.

Δεν θα ήταν σκόπιμο να προσδιοριστούν όρια αριθμού neps που θεωρούνται "καλά" ή "άσχημα" γιατί όλες οι ποιότητες εκκοκκισμένου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για διαφορετικές χρήσεις.

Σίγουρα όμως είναι επιθυμητό να υπάρχει όσο το δυνατόν μικρότερος αριθμός neps στο τελικό προϊόν και από όλα τα παραπάνω γίνεται σαφέστατα κατανοητό ότι η σωστή μηχανοσυλλογή, η μη ανάμιξη των ποικιλιών σε μεγάλο βαθμό και η σωστή και προσεκτική εκκόκκιση που "ακολουθεί" τις ιδιαιτερότητες του συσπόρου εγγυώνται ένα καλό αποτέλεσμα από πλευράς τελικής ποιότητας.