Σύσπορο βαμβάκι
Το βαμβάκι αποτελείται από ίνες και σπόρο σε ποσοστά 31-41% και 58-62% αντίστοιχα. Η χρησιμοποίηση των ινών για την κατασκευή υφασμάτων είναι γνωστή από την αρχαιότητα, ενώ του σπόρου για την παραγωγή λαδιού, ζωοτροφών και άλλων προϊόντων δεν ξεπερνά τα 150 χρόνια. Σήμερα με την εξέλιξη της τεχνολογίας από τον βαμβακόσπορο παράγονται τα παρακάτω προϊόντα: λάδι για μαγειρική και κονσερβοποιία, μαργαρίνες, σαπούνι κ.α. ενώ τα υποπροϊόντα των εκκοκκιστηρίων (κοντές ίνες που διεθνώς αναφέρονται ως linters, σπασμένες ίνες) και των κλωστηρίων χρησιμοποιούνται για το γέμισμα στρωμάτων και επίσης παράγονται ρεγιόν, φιλμ κ.α.
Ποιότητα βαμβακιού
Η ποιότητα του βαμβακιού επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Άλλοι από αυτούς είναι κάτω από τον έλεγχο των παραγωγών και των εκκοκκιστών, ενώ άλλοι δεν μπορούν να ελεγχθούν.
Τα χαρακτηριστικά τα οποία συνθέτουν την ποιότητα του βαμβακιού είναι τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά (μήκος, αντοχή, λεπτότητα, ωριμότητα), η ομοιομορφία, το κυτίο, η περιεκτικότητα σε neps (κόμποι) και η ποιότητα, ποσότητα μη κυτταρινούχων συστατικών.
Η ποικιλία καθορίζει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του βαμβακιού. Η τελική διαμόρφωσή τους όμως, είναι αποτέλεσμα των επιδράσεων του περιβάλλοντος και των μεταχειρίσεων που υφίσταται το βαμβάκι από την συγκομιδή μέχρι τη νηματοποίηση.
Τεχνολογικά χαρακτηριστικά βαμβακιού
Οι ίνες του βαµβακιού προέρχονται από την επιµήκυνση των επιδερµικών τριχών του σπόρου και αποτελούνται εποµένως από ένα κύτταρο το οποίο αρχικά επιµηκύνεται. Η επιµήκυνση αρχίζει από την στιγµή της άνθησης και ολοκληρώνεται συνήθως σε 16-20 ηµέρες. Μόλις τελειώσει η επιµήκυνση αρχίζει η πάχυνση η οποία πραγµατοποιείται με την εναπόθεση νηµάτων κυτταρίνης στο εσωτερικό του κυττάρου της ίνας και καθορίζει την αντοχή της. Συνήθως ολοκληρώνεται μέσα σε 3 εβδοµάδες.
Παράγοντες που επηρεάζουν τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά του βαμβακιού
Τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά του βαµβακιού εξαρτώνται κατά κύριο λόγο από την ποικιλία. Καταλαβαίνουµε λοιπόν πόσο σηµαντικός παράγοντας είναι η επιλογή της ποικιλίας, η οποία προσαρµόζεται άριστα στο εδαφοκλιµατικό μας περιβάλλον ώστε να μπορέσει να αποδώσει το μέγιστο (ποσοτικά και ποιοτικά) των δυνατοτήτων της. Από τη στιγµή που σπέρνουµε τον βαμβακόσπορο στο χωράφι έως τη στιγµή της συγκοµιδής, ένα πλήθος παραγόντων, όπως το περιβάλλον, οι καλλιεργητικοί χειρισµοί (άρδευση, λίπανση κ.λπ.) επηρεάζουν την τελική ποιότητα του παραγόµενου βαµβακιού.
Κυτίο βαμβακιού
Το κυτίο ή βαθμός αποτελεί ένα από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του βαμβακιού. Προσδιορίζεται από το χρώμα (λευκότητα του βαμβακιού), τις ξένες προσμίξεις και την ποιότητα εκκοκκισμού που επηρεάζει την εμφάνισή του. Η μέτρησή του γίνεται με το HVI και AFIS. Μικρότερο σε νούμερο κυτίο σημαίνει καλύτερη ποιότητα.
Κόμποι βαμβακιού
Τα neps (fibre neps) είναι ίνες βαμβακιού οι οποίες έχουν μπλεχτεί μεταξύ τους ή μαζί με άλλες ίνες, με αποτέλεσμα να σχηματίζεται ένας μικρός "κόμπος" με διάμετρο αρκετά μεγαλύτερη από αυτή της ίνας. Αυτός ο ορισμός αφορά τα neps, τα οποία αποτελούνται αποκλειστικά από ίνες και διαφοροποιούνται από αυτά που αποτελούνται μεν από ίνες αλλά αυτές μπλέκονται μεταξύ τους γύρω από τεμαχίδια ξένης ύλης.
Επίσης, και αυτή η διευκρίνηση είναι εξίσου σημαντική, ο παραπάνω ορισμός αφορά τα neps στο εκκοκκισμένο βαμβάκι και όχι στο νήμα, στο οποίο και χρησιμοποιούμε τον όρο αυτό.
Τα neps δεν υπάρχουν ή υπάρχουν σε ελάχιστο βαθμό στις ίνες του βαμβακιού μέσα στα καρύδια, αλλά δημιουργούνται και αυξάνονται σταδιακά με τις καταπονήσεις που υφίσταται η ίνα και ανάλογα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της.
Δείκτης micronaire
Ο δείκτης micronaire αποτελεί ένα από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του βαμβακιού και αναφέτρεται σε δύο τεχνολογικά χαρακτηριστικά του:
- τη λεπτότητα των ινών και
- την ωριμότητά τους.
Η ελάχιστη τιμή του δείκτη micronaire για να είναι ένα βαμβάκι αποδεκτό είναι 3,40. Μια χαμηλά τιμή του δείκτη micronaire μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες εκτός από την ύπαρξη ανώριμων ινών που μπορεί να προκαλέσουν μείωση της ποιότητας όπως: προσβολές εντόμων και ασθενειών, έλλειψη νερού, πρώιμη αποφύλλωση κ.λπ.
Χαµηλός δείκτης micronaire μπορεί να σηµαίνει είτε λεπτές είτε ανώριµες ίνες. ∆υστυχώς δεν υπάρχει δυνατότητα προσδιορισµού της αιτίας μιας μικρής τιµής micronaire. Τα βαμβάκια με μεγάλο ποσοστό ανώριµων ινών είναι ανεπιθύμητα στην υφαντουργία διότι παρουσιάζουν προβλήµατα στην επεξεργασία τους.
Σχετικές σελίδες
Βιβλιογραφία
- "Η βαμβακοκαλλιέργεια στην περιφέρεια της Θεσσαλίας, προβλήματα και προοπτικές",Πτυχιακή εργασία των Λάλλα Νίκης - Μπάρδα Χρήστου, ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, Τμήμα Φυτικής Παραγωγής, Θεσσαλονίκη 2011
- "Επιλογή και αξιολόγηση για απόδοση, πρωιμότητα και χαρακτηριστικά ποιότητας μεταξύ και εντός έξι διασταυρώσεων βαμβακιού (Gossypium hirsutum L.)", Διδακτορική διατριβή του Παναγιώτη Αν. Μιχαλακόπουλου, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής, Εργαστήριο Βελτίωσης των Φυτών και Γεωργικού Πειραματισμού, Αθήνα 2010
