Λίπανση εσπεριδοειδών
Οι ψηλές παραγωγές και η καλή ποιότητα των καρπών, σε ημίξερες περιοχές, με υποτροπικό κλίμα, επηρεάζονται βασικά από δύο παράγοντες:
- τη λίπανση και
- το πότισμα των δέντρων.
Προκείμενου να επιτύχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή παραγωγή και την καλύτερη ποιότητα καρπών, χρειάζεται να προσδιορίσουμε τις ανάγκες μιας εσπεριδοφυτείας σε θρεπτικά στοιχεία και να καταρτίσουμε ένα πρόγραμμα λίπανσης, που να ανταποκρίνεται επαρκώς στις ανάγκες της εσπεριδοφυτείας.
Τα εσπεριδοειδή βασικά έχουν μεγάλες ανάγκες σε άζωτο, φώσφορο, κάλιο, ασβέστιο και μαγνήσιο, αλλά απαραίτητα είναι, κατά σειρά σπουδαιότητας και τα μικροστοιχεία, σίδηρος, βόριο, αργίλλιο, φθόριο, μαγγάνιο, ψευδάργυρος και χαλκός.
Η ανάγκη των εσπειδοειδών σε λιπαντικά στοιχεία εξαρτάται κυρίως από τη φυσική γονιμότητα του εδάφους. Αλλά η θρεπτική κατάσταση των δέντρων, πέρα από τη φυσική γονιμότητα του εδάφους, επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες, όπως είναι οι ιώσεις, οι μυκητολογικοί μικροοργανισμοί, η ικανότητα των υποκειμένων να απορροφούν τα διάφορα στοιχεία από το έδαφος και πολλές τεχνικές καλλιέργειας και ποτίσματος του εδάφους. Οι αναλύσεις φύλλων είναι η πιο αξιόπιστη μέθοδος για τις ανάγκες λίπανσης γιατί μας δείχνει τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων στο ίδιο το φυτό. Η αξιοπιστία όμως των αποτελεσμάτων, με τη μέθοδο της φυλλοδιαγνωστικής, εξαρτάται από την καλή δειγματοληψία και τη σωστή και ακριβή αναλυτική διαδικασία.
Άζωτο
Οι ανάγκες των εσπεριδοειδών σε αζωτούχο λίπανση είναι μεγάλες και μάλιστα μεγαλύτερες από οποιαδήποτε άλλου είδους λίπανση. Η έλλειψη ή η περιορισμένη ποσότητα αζώτου επιβραδύνει την αύξηση της βλάστησης, προκαλεί κιτρίνισμα στο φύλλωμα του δέντρου, πρόωρη φυλλόπτωση και αποξήρανση της τρυφερής βλάστησης. Τα τροφοπενιακά συμπτώματα είναι εμφανή κατά την περίοδο της ανθοφορίας των δέντρων και σε ανοιξιάτικη βλάστηση. Συνήθως η τροφοπενία αζώτου προκαλεί μείωση στην παραγωγή και κάνει τους καρπούς πιο μαλακούς. Υπό κανονικές συνθήκες η παροχή 12-20 κιλά ενεργού αζώτου κατά στρέμμα και κάθε χρόνο κρίνεται ικανοποιητική.
Φωσφόρος
Τα φύλλα του δέντρου που παρουσιάζουν τροφοπενιακά συμπτώματα φωσφόρου, περιέχουν μεγαλύτερες ποσότητες αζώτου, καλίου και μαγνησίου. Τροφοπενίες φωσφόρου παρατηρούνται κάτω από τις εξής συνθήκες:
- όταν η ολική ποσότητα του φωσφόρου στο έδαφος είναι μικρή,
- όταν τα εδάφη είναι ασβεστώδη,
- όταν η αζωτούχοε λίπανση είναι υπερβολική,
- όταν ο συνδυασμός υποκειμένου και ποικιλίας δεν είναι κατάλληλος,
- όταν οι κλιματικοί παράγοντες δεν είναι ευνοϊκοί,
- όταν η ποσότητα του μαγνησίου είναι ανεπαρκής,
- όταν υπάρχει έλλειψη εδαφικής υγρασίας και
- σε ανταγωνισμό των μικροοργανισμών του εδάφους για διαθέσιμο φώσφορο.
Ο φωσφόρος δεσμεύεται γρήγορα και ισχυρά από εδάφη με ουδέτερο ή αλκαλικό pH. Επομένως λόγω της δέσμευσής του αυτής και της βραδείας διακίνησής του στο έδαφος, για διορθώσεις τροφοπενιών φωσφόρου, ενδείκνυται η παροχή διαλυτών τύπων, όπως είαι η φωσφορική αμμωνία και το υπερφωσφορικό. Συνήθως η παροχή 2.5-3.5 κιλά P2O5 κατά ενήλικο δέντρο και γύρω απ' αυτό είναι αποτελεσματική για 4-5 χρόνια.
Η υπερβολική όμως φωσφορική λίπανση επιταχύνει την ωρίμανση των καρπών, μειώνει το μέγεθός τους και συμβάλλει στην παραγωγή μαλακών καρπών. Στις λεμονιές οι διακυμάνσεις των επιπέδων του φωσφόρου φαίνεται, πως δεν επηρεάζουν την ποιότητα των καρπών.
Κάλιο
Το πιο σημαντικό αίτιο, που προκαλεί τροφοπενιακά συμπτώματα καλίου στα φυτά, είναι η μικρή περιεκτικότητα του ευκόλως ανταλλάξιμου φωσφόρου ή η πολύ μικρή ολική ποσότητα καλίου στο έδαφος. Η διαθεσιμότητα καλίου στο έδαφος μειώνει, όταν υπάρχει έλλειψη εδαφικής υγρασίας και η περιεκτικότητα του εδάφους σε ασβέστιο και μαγνήσιο είναι μεγάλη.
Η αυξημένη περιεκτικότητα των πορτοκαλόδενδρων σε κάλιο μπορεί να έχει θετικά και αρνητικά αποτέλεσματα. Όταν το επίπεδο του καλίου στα φύλλα είναι κάτω από 0.7% δεν επαρκεί για μια ικανοποιητική παραγωγή. Όταν όμως το επίπεδο του καλίου είναι χαμηλό, παρατηρείται επιτάχυνση της ωρίμανσης των καρπών, μείωση του μεγέθους τους και κάποια απώλεια της παραγωγής. Αν όμως το επίπεδο του καλίου έιναι πάνω 0.7%, τότε ενδείκνυται νέα καλιούχος λίπανση μόνο, αν υπάρχουν προβλήματα μεγέθους καρπών και ανωμαλιών του φλοιού τους. Η αύξηση καλίου στην πορτοκαλιά αυξάνει το πάχος του φλοιού των πορτοκαλιών και μειώνει την περιεκτικότητά τους σε χυμό, ενώ στη λεμονιά μειώνει το πάχος του φλοιού των λεμονιών και αυξάνει την περιεκτικότητα αυτών σε χυμό.
Οι εφαρμογές με χλωριούχο κάλιο προκαλούν ζημιές στα δέντρα και γι' αυτό συνιστάται η προσθήκη K2SO4. Σε εδάφη όμως, που οι εφαρμογές καλιούχου λίπανσης δεν είναι αποτελεσματικές, συνιστάται η παροχή καλίου δια του φυλλώματος, με ψεκασμούς, τέλη άνοιξης ή αρχές καλοκαιριού.
Μαγνήσιο
Τα συμπτώματα τροφοπενίας μαγνησίου εκδηλώνονται, σαν κίτρινα εξανθήματα, περιφερειακά των φύλλων που βρίσκονται κοντά σε καρπούς. Το κίτρινο αυτό εξάνθημα μπορεί να μεγαλώσει και να πάρει τη μορφή ανεστραμμένου V. Τα συμπτώματα παρατηρούνται σε ώριμα φύλλα, λόγω της ψηλής κινητικότητας του στοιχείου από τα παλιά φύλλα προς τα νέα αναπτυσσόμενα. Κάτω από συνθήκες τροφοπενίας μαγνησίου, επέρχεται μείωση της παραγωγής και εκδήλωση του φαινομένου της παρενιαυτοφορίας των δέντρων. Τροφοπενία μαγνησίου παρατηρείται κυρίως σε εσπεριδοφυτείες, που αναπτύσσονται σε ελαφρά αμμώδη εδάφη, όπου εκπλύνεται εύκολα. Η τροφοπενία μαγνησίου διορθώνεται με την παροχή νιτρικού μαγνησίου στα δέντρα, δια των φύλλων, με ψεκασμούς.
Ψευδάργυρος
Χαρακτηριστικά συμπτώματα τροφοπενίας ψευδαργύρου αποτελούν οι χλωροτικές κηλίδες των φύλλων, ο σχηματισμός μικρών φύλλων στις επάκριες βλαστήσεις και η αποξήρανση τρυφερών βλαστήσεων. Η παραγωγή σε περίπτωση τροφοπενίας ψευδαργύρου, μειώνεται από τα πρώτα στάδια της εκδήλωσής της, ως και το μέγεθος των καρπών. Αν η τροφοπενία είναι σοβαρή, τότε οι παραγόμενοι καρποί είναι παραμορφωμένοι.
Συνήθως τροφοπενία ψευδαργύρου παρατηρείται σε αμμώδη εδάφη με μικρή περιεκτικότητα σε ψευδάργυρο. Ακόμα στην εκδήλωση τροφοπενίας ψευδαργύρου συμβάλλουν η αλκαλικότητα του εδάφους, η ψηλή περιεκτικότητα αυτού σε φώσφορο, η υγρασία του εδάφους, η υπερβολική ποσότητα καλίου και χαλκού, καθώς και η ανισορροπία άλλων στοιχείων.
Η διόρθωση τροφοπενιών ψευδαργύρου με την προσθήκη θειϊκού ψευδαργύρου στο έδαφος, είναι συνήθως ανεπαρκής. Η πιο συνήθης μέθοδος είναι η παροχή ψευδαργυρούχων ιδιοσκευασμάτων στα δέντρα, δια των φύλλων με ψεκασμούς.
Μαγγάνιο
Σε τροφοπενία μαγγανίου τα νεαρά φύλλα παρουσιάζουν κίτρινες ή λευκές κηλίδες μεταξύ των κύριων νευρώσεων, που παραμένουν πράσινες. Τροφοπενία μαγγανίου παρατηρείται σε όξινα και αλκαλικά εδάφη. Στα μεν όξινα εδάφη οφείλεται πιθανώς σε απώλειες λόγω εκπλύσεώς του στα δε αλκαλικά εδάφη οφείλεται στην πολύ μικρή διαλυτότητά του.
Η παροχή ιδιοσκευασμάτων μαγγανίου στα δέντρα από του εδάφους δεν έχει δώσει πολύ καλά αποτελέσματα. Συνήθως η τροφοπενία μαγγανίου διορθώνεται με την παροχή θειϊκού μαγγανίου στα δέντρα, δια των φύλλων με ψεκασμούς.
Σίδηρος
Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα τροφοπενιών σιδήρου στα εσπεριδοειδή είναι μια τυπική χλωροτική κατάσταση. Οι νευρώσεις των ΄φυλλων παραμένουν πράσινες, αλλά η μεταξύ αυτών επιφάνεια αποκτά κίτρινο χρωματισμό. Η εκδήλωση της τροφοπενίας σιδήρου στα εσπεριδοειδή μπορεί να προέλθει από τους εξής παράγοντες:
- από ασβεστώδη εδάφη,
- από υπερβολική υγρασία του εδάφους και κακό αερισμό,
- από ανισορροπία θρεπτικών στοιχείων και
- από χαμηλές θερμοκρασίες του εδάφους.
Η διόρθωση της τροφοπενίας σιδήρου γίνεται με την παροχή σιδηρούχων αλάτων στα δέντρα, δια του φυλλώματος με ψεκασμούς.
Ασβέστιο
Το ασβέστιο χρησιμεύει κυρίως για τη διόρθωση του pH των όξινων εδαφών.
