Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Πεπονιά θερμοκηπίου"
| (29 ενδιάμεσες αναθεωρήσεις από 2 χρήστες δεν εμφανίζονται) | |||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
{{{top_heading|==}}}Γενικά στοιχεία{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Γενικά στοιχεία{{{top_heading|==}}} | ||
| − | Ο γεωγραφικός χώρος καταγωγής της [[Πεπονιά|πεπονιάς]] δεν είναι επακριβώς γνωστός, γιατί δεν βρέθηκε ποτέ υπό την άγριά της μορφή, αλλά πιστεύεται ότι είναι ενδογενής της τροπικής Αφρικής και των Ινδιών. Δεν φαίνεται να ήταν γνωστή στους αρχαίους Έλληνες και Αιγυπτίους, γιατί δεν γίνεται αναφορά από τους αρχαίους συγγραφείς. Η πεπονιά, φαίνεται, ήταν φυτό που ο άνθρωπος καλλιέργησε αργότερα. Παρόλη τη σύγχυση που επικρατεί όσον αφορά στο που αναφέρεται η ονομασία "πεπόνι", φαίνεται ότι ήταν γνωστό στη Ν. Ευρώπη από την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, επίσης στις Ανατολικές περιοχές των Ινδιών και στην Κίνα. Μετά την [[Καλλιέργεια πεπονιάς θερμοκηπίου|καλλιέργειά]] της, διαδόθηκε πολύ γρήγορα με αρκετές ποικιλίες, ιδιαίτερα στην Ινδία αλλά και στην Ευρώπη και Αμερική. Αναφέρεται ότι ο Κολόμβος τη βρήκε στο νησί Ισαβέλλα το 1494, ότι εκαλλιεργείτο στην Κεντρική Αμερική το 1516, στη Βιρτζίνια το 1609, στην Πολιτεία της Ν. Υόρκης το 1629 κ.ο.κ. Το 66,5% παράγεται στην Ασία, ενώ στην Ευρώπη το 13,3% και στη Β.& Κ. Αμερική το 11,2% της παγκόσμιας παραγωγής. Κυριότερες χώρες παραγωγής σε διεθνές επίπεδο είναι η Κίνα, η Τουρκία, το Ιράν και οι Η.Π.Α., ενώ σε επίπεδο Ε.Ε., η Ισπανία, η Ιταλία και η Γαλλία. Τις μεγαλύτερες εισαγωγές πραγματοποίησαν το 1996 το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρωσική Ομοσπονδία, η Ολλανδία, η Γαλλία και η Γερμανία, ενώ τις μεγαλύτερες εξαγωγές πραγματοποίησε η Ισπανία (=350.000 τον.). Η πορεία έκτασης και παραγωγής πεπονιού στην Ελλάδα τόσο στο ύπαιθρο όσο και στα [[Αγροτικά θερμοκήπια|θερμοκήπια]](υψηλά και χαμηλά σκέπαστρα) για τη χρονική περίοδο 1980-1997. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι από το 1980 μέχρι το 1997 η έκταση καλλιέργειας εκτός εποχής (υπό προστασία) έχει υπερτριπλασιαστεί και η παραγωγή έχει υπερτετραπλασιαστεί. Στην Κρήτη καλλιεργούνται οι μεγαλύτερες εκτάσεις στα υψηλά θερμοκήπια (κυρίως ως δεύτερη καλλιέργεια μετά το [[Αγγουριά|αγγούρι]] ) και στη Θεσσαλία οι μεγαλύτερες εκτάσεις σε χαμηλά τούνελ. Οι μέσες μηνιαίες τιμές χονδρικής πώλησης του πεπονιού στην Κεντρική Λαχαναγορά Αθηνών για τέσσερα χρόνια (1995-98). Είναι φανερό ότι οι πιο υψηλές τιμές εξασφαλίζονται τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο, ενώ τους μήνες Μάιο και Νοέμβριο είναι επίσης σχετικά πιο υψηλές σε σύγκριση με τους μήνες του καλοκαιριού. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> | + | Ο γεωγραφικός χώρος καταγωγής της [[Πεπονιά|πεπονιάς]] δεν είναι επακριβώς γνωστός, γιατί δεν βρέθηκε ποτέ υπό την άγριά της μορφή, αλλά πιστεύεται ότι είναι ενδογενής της τροπικής Αφρικής και των Ινδιών. Δεν φαίνεται να ήταν γνωστή στους αρχαίους Έλληνες και Αιγυπτίους, γιατί δεν γίνεται αναφορά από τους αρχαίους συγγραφείς. Η πεπονιά, φαίνεται, ήταν φυτό που ο άνθρωπος καλλιέργησε αργότερα. Παρόλη τη σύγχυση που επικρατεί όσον αφορά στο που αναφέρεται η ονομασία "πεπόνι", φαίνεται ότι ήταν γνωστό στη Ν. Ευρώπη από την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, επίσης στις Ανατολικές περιοχές των Ινδιών και στην Κίνα. Μετά την [[Καλλιέργεια πεπονιάς θερμοκηπίου|καλλιέργειά]] της, διαδόθηκε πολύ γρήγορα με αρκετές ποικιλίες, ιδιαίτερα στην Ινδία αλλά και στην Ευρώπη και Αμερική. Αναφέρεται ότι ο Κολόμβος τη βρήκε στο νησί Ισαβέλλα το 1494, ότι εκαλλιεργείτο στην Κεντρική Αμερική το 1516, στη Βιρτζίνια το 1609, στην Πολιτεία της Ν. Υόρκης το 1629 κ.ο.κ. Το 66,5% παράγεται στην Ασία, ενώ στην Ευρώπη το 13,3% και στη Β.& Κ. Αμερική το 11,2% της παγκόσμιας παραγωγής. Κυριότερες χώρες παραγωγής σε διεθνές επίπεδο είναι η Κίνα, η Τουρκία, το Ιράν και οι Η.Π.Α., ενώ σε επίπεδο Ε.Ε., η Ισπανία, η Ιταλία και η Γαλλία. Τις μεγαλύτερες εισαγωγές πραγματοποίησαν το 1996 το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρωσική Ομοσπονδία, η Ολλανδία, η Γαλλία και η Γερμανία, ενώ τις μεγαλύτερες εξαγωγές πραγματοποίησε η Ισπανία (=350.000 τον.). Η πορεία έκτασης και παραγωγής πεπονιού στην Ελλάδα τόσο στο ύπαιθρο όσο και στα [[Αγροτικά θερμοκήπια|θερμοκήπια]] (υψηλά και χαμηλά σκέπαστρα) για τη χρονική περίοδο 1980-1997. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι από το 1980 μέχρι το 1997 η έκταση καλλιέργειας εκτός εποχής (υπό προστασία) έχει υπερτριπλασιαστεί και η παραγωγή έχει υπερτετραπλασιαστεί. Στην Κρήτη καλλιεργούνται οι μεγαλύτερες εκτάσεις στα υψηλά θερμοκήπια (κυρίως ως δεύτερη καλλιέργεια μετά το [[Αγγουριά|αγγούρι]] ) και στη Θεσσαλία οι μεγαλύτερες εκτάσεις σε χαμηλά τούνελ. Οι μέσες μηνιαίες τιμές χονδρικής πώλησης του πεπονιού στην Κεντρική Λαχαναγορά Αθηνών για τέσσερα χρόνια (1995-98). Είναι φανερό ότι οι πιο υψηλές τιμές εξασφαλίζονται τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο, ενώ τους μήνες Μάιο και Νοέμβριο είναι επίσης σχετικά πιο υψηλές σε σύγκριση με τους μήνες του καλοκαιριού. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> |
{{{top_heading|==}}}Βοτανικά χαρακτηριστικά{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Βοτανικά χαρακτηριστικά{{{top_heading|==}}} | ||
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές του Cucumis melo. Αυτές κατατάσσονται σε βοτανικές [[Ποικιλίες πεπονιάς θερμοκηπίου|ποικιλίες]] και οι καλλιεργούμενες σήμερα ποικιλίες και υβρίδια ανήκουν κυρίως στις βοτανικές ποικιλίες var. reticulatus και var. inodorus. Οι ποικιλίες έχουν 2n=2x=24 αριθμό χρωμοσωμάτων, με κανονική μείωση και με μέση βλαστικότητα γύρης 90%. Ανήκει στο ίδιο γένος με το αγγούρι, με το οποίο δεν διασταυρώνεται. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> | Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές του Cucumis melo. Αυτές κατατάσσονται σε βοτανικές [[Ποικιλίες πεπονιάς θερμοκηπίου|ποικιλίες]] και οι καλλιεργούμενες σήμερα ποικιλίες και υβρίδια ανήκουν κυρίως στις βοτανικές ποικιλίες var. reticulatus και var. inodorus. Οι ποικιλίες έχουν 2n=2x=24 αριθμό χρωμοσωμάτων, με κανονική μείωση και με μέση βλαστικότητα γύρης 90%. Ανήκει στο ίδιο γένος με το αγγούρι, με το οποίο δεν διασταυρώνεται. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> | ||
{{{top_heading|==}}}Κλιματικές συνθήκες{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Κλιματικές συνθήκες{{{top_heading|==}}} | ||
| − | Η [[Κλιματικές συνθήκες πεπονιάς θερμοκηπίου|πεπονιά]] είναι φυτό θερμής εποχής και [[Καλλιέργεια πεπονιάς θερμοκηπίου|καλλιεργείται]] στις τροπικές μέχρι και τις εύκρατες περιοχές της γής. Κατά τη διάρκεια της καλλιέργειάς της απαιτούνται σχετικά υψηλές θερμοκρασίες, οι μέσες μηνιαίες να κυμαίνονται μεταξύ 18-24<sup>0</sup>C. Εάν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες, θα πρέπει να δοθεί προστασία στα φυτά όλη την περίοδο που διαρκούν οι χαμηλές θερμοκρασίες με καλλιέργεια σε χαμηλά τούνελς, μεγαλύτερα τούνελς ή υψηλά θερμοκήπια. Ο παγετός καταστρέφει τα φυτά. Η υγρασία της ατμόσφαιρας πρέπει να είναι χαμηλή, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της ωρίμανσης του καρπού. Σε περιοχές με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία ή στις υγρές τροπικές περιοχές η πεπονιά δεν αποδίδει ικανοποιητικά, γιατί προσβάλλεται από σοβαρές [[Ασθένειες πεπονιάς θερμοκηπίου|ασθένειες]], ασθένειες του φυλλώματος και η ποιότητα του καρπού είναι υποβαθμισμένη, ο καρπός σχίζεται και προσβάλλεται από σήψεις. Η ποιότητα του καρπού υποβαθμίζεται επίσης, όταν κατά την περίοδο της ωρίμανσης επικρατούν συννεφιές και βροχές. Η υψηλή ένταση φωτισμού υποβοηθά την ανάπτυξη και παραγωγή καρπών καλής ποιότητας της πεπονιάς. Το ιδανικό κλίμα για την καλλιέργεια της πεπονιάς είναι εκείνο που χαρακτηρίζεται από υψηλή σχετικά θερμοκρασία, χαμηλή ατμοσφαιρική υγρασία (ξηρές και ημίξερες περιοχές με [[Άρδευση πεπονιάς θερμοκηπίου|άρδευση]] ) και άπλετο φωτισμό. Η περίοδος των ευνοϊκών συνθηκών θα πρέπει να διαρκεί περίπου 80-110 ημέρες, όσο διαρκεί η περίοδος από τη φύτευση μέχρι τη [[Συγκομιδή καρπού πεπονιάς θερμοκηπίου|συγκομιδή]]. Με αυτές τις προϋποθέσεις, οι αποδόσεις είναι υψηλές, οι καρποί αποκτούν περισσότερο άρωμα και υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και τα φυτά έχουν λιγότερα προβλήματα ασθενειών του φυλλώματος. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> | + | Η [[Κλιματικές συνθήκες πεπονιάς θερμοκηπίου|πεπονιά]] είναι φυτό θερμής εποχής και [[Καλλιέργεια πεπονιάς θερμοκηπίου|καλλιεργείται]] στις τροπικές μέχρι και τις εύκρατες περιοχές της γής. Κατά τη διάρκεια της καλλιέργειάς της απαιτούνται σχετικά υψηλές θερμοκρασίες, οι μέσες μηνιαίες να κυμαίνονται μεταξύ 18-24<sup>0</sup>C. Εάν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες, θα πρέπει να δοθεί προστασία στα φυτά όλη την περίοδο που διαρκούν οι χαμηλές θερμοκρασίες με καλλιέργεια σε χαμηλά τούνελς, μεγαλύτερα τούνελς ή υψηλά θερμοκήπια. Ο παγετός καταστρέφει τα φυτά. Η υγρασία της ατμόσφαιρας πρέπει να είναι χαμηλή, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της ωρίμανσης του καρπού. Σε περιοχές με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία ή στις υγρές τροπικές περιοχές η πεπονιά δεν αποδίδει ικανοποιητικά, γιατί προσβάλλεται από σοβαρές [[Ασθένειες πεπονιάς θερμοκηπίου|ασθένειες]], ασθένειες του φυλλώματος και η ποιότητα του καρπού είναι υποβαθμισμένη, ο καρπός σχίζεται και προσβάλλεται από σήψεις. Η ποιότητα του καρπού υποβαθμίζεται επίσης, όταν κατά την περίοδο της ωρίμανσης επικρατούν συννεφιές και βροχές. Η υψηλή ένταση φωτισμού υποβοηθά την ανάπτυξη και παραγωγή καρπών καλής ποιότητας της πεπονιάς. Το ιδανικό κλίμα για την καλλιέργεια της πεπονιάς είναι εκείνο που χαρακτηρίζεται από υψηλή σχετικά θερμοκρασία, χαμηλή ατμοσφαιρική υγρασία (ξηρές και ημίξερες περιοχές με [[Άρδευση πεπονιάς θερμοκηπίου|άρδευση]] ) και άπλετο φωτισμό. Η περίοδος των ευνοϊκών συνθηκών θα πρέπει να διαρκεί περίπου 80-110 ημέρες, όσο διαρκεί η περίοδος από τη φύτευση μέχρι τη [[Συγκομιδή καρπού πεπονιάς θερμοκηπίου|συγκομιδή]]. Με αυτές τις προϋποθέσεις, οι αποδόσεις είναι υψηλές, οι καρποί αποκτούν περισσότερο άρωμα και υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και τα φυτά έχουν λιγότερα προβλήματα ασθενειών του [[Βοτανικά χαρακτηριστικά πεπονιάς θερμοκηπίου|φυλλώματος]]. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> |
{{{top_heading|==}}}Εδαφικές συνθήκες{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Εδαφικές συνθήκες{{{top_heading|==}}} | ||
| − | Η [[Πεπονιά|πεπονιά]] μπορεί να καλλιεργηθεί σε ποικιλία εδαφών, από τα ελαφρά αμμώδη μέχρι τα πηλώδη εδάφη. Για πρώιμη παραγωγή πρέπει να προτιμώνται τα ελαφρά αμμώδη εδάφη, γιατί θερμαίνονται πιο εύκολα, στραγγίζουν και αερίζονται καλά και υποβοηθούν στην πρωίμιση της παραγωγής. Επειδή τα [[Τύποι εδαφών|αμμώδη εδάφη]] δεν συγκρατούν ικανοποιητικά το νερό και έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία πρέπει να ποτίζονται και να λιπαίνονται συχνά, διαφορετικά οι καρποί παραμένουν μικροί και η ποιότητα τους είναι μέτρια. Η πεπονιά αποδίδει καλύτερα στα αμμοπηλώδη εδάφη, που είναι πλούσια σε [[Ρόλος θρεπτικών στοιχείων στα φυτά|θρεπτικά στοιχεία]], έχουν οργανική ουσία, έχουν την ικανότητα να συγκρατούν νερό και στραγγίζουν καλά. Η περιεκτικότητα του εδάφους σε θρεπτικά στοιχεία και ο τεχνητός εμπλουτισμός του, αποτελούν σημαντικό παράγοντα επιτυχίας στην καλλιέργεια της πεπεονιάς, γιατί είναι πολύ ευαίσθητα στις ελλείψεις, τόσο των κύριων στοιχείων όσο και των ιχνοστοιχείων. Βαρύτερα εδάφη (πηλοαμμώδη) οψιμίζουν την παραγωγή. Τα πολύ βαριά εδάφη όπως και τα οργανικά, καλόν είναι να αποφεύγονται. Εδάφη ελαφρά όξινα ή ουδέτερα ή πολύ ελαφρά αλκαλικά θεωρούνται ικανοποιητικά (pH=6,0-7,5). Τα αρκετά όξινα, όπως και τα πολύ αλκαλικά εδάφη, προκαλούν προβλήματα στην ανάπτυξη του φυτού (είναι δηλαδή περιορισμένη) και τα φύλλα κιτρινίζουν. Το [[PH θρεπτικού διαλύματος|pH]] του εδάφους μπορεί να διορθωθεί σε κάποιο βαθμό με προσθήκη υλικών που το επηρεάζουν. Το φυτό της πεπονιάς έχει μέτρια αντοχή στα άλατα, βρίσκεται μεταξύ της [[Αγγουριά|αγγουριάς]] και [[Ντομάτα φυτό|τομάτας]] όσον αφορά το βαθμό ανθεκτικότητας. Σύμφωνα με στοιχεία της FAO με ολική αλατότητα ECe 3 mmhos/cm η παραγωγή μειώνεται κατά 10%, ενώ με 4 και 6 mmhos/cm η παραγωγή μειώνεται κατά 25% και 50% αντίστοιχα. Μια καλλιέργεια πεπονιάς δεν πρέπει να ακολουθεί καλλιέργεια πεπονιάς, για λόγους ευαισθησίας σε παθογόνα εδάφους, όπως φουζαρίωση και βερτισιλλίωση. Πολλές φορές η εφαρμογή πολυετούς [[Αμειψισπορά|αμειψισποράς]] (10ετής) δεν είναι δυνατή και πρέπει να επιλέγονται άλλες λύσεις, όπως αποτελεσματική απολύμανση του εδάφους, χρήση ανθεκτικών ποικιλιών, εμβολιασμός σε ανθεκτικά υποκείμενα κ.λπ. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> | + | Η [[Πεπονιά|πεπονιά]] μπορεί να καλλιεργηθεί σε ποικιλία εδαφών, από τα ελαφρά αμμώδη μέχρι τα πηλώδη εδάφη. Για πρώιμη παραγωγή πρέπει να προτιμώνται τα ελαφρά αμμώδη εδάφη, γιατί θερμαίνονται πιο εύκολα, στραγγίζουν και αερίζονται καλά και υποβοηθούν στην πρωίμιση της παραγωγής. Επειδή τα [[Τύποι εδαφών|αμμώδη εδάφη]] δεν συγκρατούν ικανοποιητικά το νερό και έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία πρέπει να ποτίζονται και να λιπαίνονται συχνά, διαφορετικά οι καρποί παραμένουν μικροί και η ποιότητα τους είναι μέτρια. Η πεπονιά αποδίδει καλύτερα στα αμμοπηλώδη εδάφη, που είναι πλούσια σε [[Ρόλος θρεπτικών στοιχείων στα φυτά|θρεπτικά στοιχεία]], έχουν οργανική ουσία, έχουν την ικανότητα να συγκρατούν νερό και στραγγίζουν καλά. Η περιεκτικότητα του εδάφους σε θρεπτικά στοιχεία και ο τεχνητός εμπλουτισμός του, αποτελούν σημαντικό παράγοντα επιτυχίας στην καλλιέργεια της πεπεονιάς, γιατί είναι πολύ ευαίσθητα στις ελλείψεις, τόσο των κύριων στοιχείων όσο και των ιχνοστοιχείων. Βαρύτερα εδάφη (πηλοαμμώδη) οψιμίζουν την παραγωγή. Τα πολύ βαριά εδάφη όπως και τα οργανικά, καλόν είναι να αποφεύγονται. Εδάφη ελαφρά όξινα ή ουδέτερα ή πολύ ελαφρά αλκαλικά θεωρούνται ικανοποιητικά (pH=6,0-7,5). Τα αρκετά όξινα, όπως και τα πολύ αλκαλικά εδάφη, προκαλούν προβλήματα στην ανάπτυξη του φυτού (είναι δηλαδή περιορισμένη) και τα φύλλα κιτρινίζουν. Το [[PH θρεπτικού διαλύματος|pH]] του εδάφους μπορεί να διορθωθεί σε κάποιο βαθμό με προσθήκη υλικών που το επηρεάζουν. Το φυτό της πεπονιάς έχει μέτρια αντοχή στα άλατα, βρίσκεται μεταξύ της [[Αγγουριά|αγγουριάς]] και [[Ντομάτα φυτό|τομάτας]] όσον αφορά το βαθμό ανθεκτικότητας. Σύμφωνα με στοιχεία της FAO με ολική αλατότητα ECe 3 mmhos/cm η παραγωγή μειώνεται κατά 10%, ενώ με 4 και 6 mmhos/cm η παραγωγή μειώνεται κατά 25% και 50% αντίστοιχα. Μια καλλιέργεια πεπονιάς δεν πρέπει να ακολουθεί [[Καλλιέργεια πεπονιάς θερμοκηπίου|καλλιέργεια]] πεπονιάς, για λόγους ευαισθησίας σε παθογόνα εδάφους, όπως φουζαρίωση και βερτισιλλίωση. Πολλές φορές η εφαρμογή πολυετούς [[Αμειψισπορά|αμειψισποράς]] (10ετής) δεν είναι δυνατή και πρέπει να επιλέγονται άλλες λύσεις, όπως αποτελεσματική απολύμανση του εδάφους, χρήση ανθεκτικών ποικιλιών, εμβολιασμός σε ανθεκτικά υποκείμενα κ.λπ. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> |
{{{top_heading|==}}}Σπορά και στρωμάτωση{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Σπορά και στρωμάτωση{{{top_heading|==}}} | ||
| − | Είναι δυνατόν να ακολουθηθούν δυο τελείως διαφορετικές μέθοδοι σποράς στην [[ | + | Είναι δυνατόν να ακολουθηθούν δυο τελείως διαφορετικές μέθοδοι σποράς στην [[Γενικά στοιχεία πεπονιάς θερμοκηπίου|πεπονιά]]. Η απευθείας σπορά στο έδαφος του [[Αγροτικά θερμοκήπια|θερμοκηπίου]] και η σπορά σε ατομικά γλαστράκια σε σπορείο, και στη συνέχεια η [[Μεταφύτευση πεπονιάς θερμοκηπίου|μεταφύτευση]] των νεαρών φυτών στο έδαφος του θερμοκηπίου. Η απευθείας σπορά εφαρμόζεται σε πολύ περιορισμένη κλίμακα, στις περιπτώσεις που η σπορά γίνεται σε εποχή που η θερμοκρασία εδάφους και αέρα είναι ευνοϊκές για τη βλάστηση και ανάπτυξη του φυτού (αργά την άνοιξη -καλοκαίρι, νωρίς το φθινόπωρο) και το θερμοκήπιο είναι ελεύθερο και καλά προετοιμασμένο. Στις πλείστες όμως των περιπτώσεων η πρακτική που εφαρμόζεται είναι η προετοιμασία των φυτών σε σπορείο και η μεταφύτευση. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στις διαδικασίες που προβλέπει η μέθοδος αυτή. Η πεπονιά είναι από τα λαχανικά που παρουσιάζουν δυσκολίες στη μεταφύτευση. Τα νεαρά φυτά αργούν πολύ να συνέλθουν μετά από τραυματισμό του ριζικού τους συστήματος και συνήθως δεν επιβιώνουν εάν μεταφυτευτούν γυμνόρριζα, γιατί οι ρίζες δεν αναπληρώνονται εύκολα μετά τη ριζοκοπή της μεταφύτευσης, ενώ το υπέργειο τμήμα του νεαρού φυτού αναπτύσσεται δυσανάλογα σε σύγκριση με το υπόγειο, με αποτέλεσμα τη διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ ρίζας-βλαστού. Για το λόγο αυτό, η προετοιμασία των νεαρών φυτών της πεπονιάς πρέπει να γίνει με τρόπο ώστε να μην διαταραχτεί το ριζικό σύστημα κατά τη μεταφύτευση. Συνήθως ακολουθούνται δυο διαδικασίες: Η πιο απλή είναι η σπορά απευθείας σε ατομικό γλαστράκι και η άλλη είναι η προσωρινή στρωμάτωση σε κιβώτιο σποράς με τύρφη ή τύρφη+άμμο μέχρι την ανάπτυξη ριζιδίου μήκους 5-10 χλστ., και η μεταφύτευση στη συνέχεια του προβλαστημένου σπόρου σε ατομικά γλαστράκια ή κύβους εδάφους κ.λπ. Η δεύτερη μέθοδος πλεονεκτεί της πρώτης στο ότι μεταφυτεύονται προβλαστημένοι σπόροι, που είναι σίγουρο ότι θα δώσουν φυτά και έτσι αποφεύγονται κενά στα γλαστράκια, και επίσης σημαντικός λόγος είναι ότι το κιβώτιο σποράς μπορεί να τοποθετηθεί για προβλάστηση σε χώρο με ιδανικές συνθήκες θερμοκρασίας για βλάστηση του σπόρου της πεπονιάς, με αποτέλεσμα τη συντόμευση του χρόνου βλάστησης και την εξοικονόμηση ενέργειας, όταν η εποχή βέβαια σποράς δεν είναι δεν είναι ευνοϊκή. Στην απευθείας σπορά στο γλαστράκι μπορεί να τοποθετηθούν περισσότεροι από ένας σπόροι, ιδίως όταν πρόκειται για κοινή [[Ποικιλίες πεπονιάς θερμοκηπίου|ποικιλία]], που το κόστος του σπόρου είναι χαμηλό. Τα γλαστράκια που χρησιμοποιούνται έχουν συνήθως διάμετρο 8-10 εκ. και είναι κατασκευασμένα από πλαστικό, τύρφη, χαρτί και άλλα υλικά. Το μέγεθος της γλάστρας, βέβαια, εξαρτάται πολύ και από το χρονικό διάστημα που θα μείνουν τα φυτά στο σπορείο. Για παράδειγμα, όταν η μεταφύτευση πρόκειται να γίνει σε θερμαινόμενο θερμοκήπιο είναι προτιμότερο, από οικονομικής πλευράς, τα φυτά να παραμείνουν στο σπορείο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιούνται γλαστράκια με μεγαλύτερη διάμετρο. Τα γλαστράκια γεμίζονται με ένα κατάλληλο υπόστρωμα με τύρφη και άμμο, και ίσως και άλλα υλικά. Η άμμος είναι αναγκαία για να βοηθά στην καλή στράγγιση του υποστρώματος. Ένα κατάλληλο υπόστρωμα μπορεί να παρασκευαστεί με την ανάμιξη ίσων όγκων τύρφης και χονδρής άμμου (απαλλαγμένης αλάτων). Στο κάθε κυβικό μέτρο του μίγματος προστίθενται 400g νιτρικό κάλι, 700g υπερφωσφορικό και 3.000g ασβεστόπετρα. Αντί για ατομικά γλαστράκια, χρησιμοποιούνται σήμερα όλο και σε μεγαλύτερη έκταση οι κύβοι εδάφους. Η προβλάστηση των σπόρων σε κιβώτια σποράς ταιριάζει περισσότερο με τη χρήση των κύβων [[Τύποι εδαφών|εδάφους]] και στην περίπτωση των κύβων εδάφους το μέγεθός τους εξαρτάται από την διάρκεια παραμονής των φυτών στο σπορείο. Κατά τη σπορά σε ατομικά γλαστράκια, τοποθετείται ένας ή περισσότεροι σπόροι στην επιφάνεια του υποστρώματος, το οποίο έχει ποτιστεί από την προηγούμενη ημέρα για να είναι υγρό, και πιέζονται σε βάθος 1-1,5 εκ. Σημειώνεται ότι, κατά τη βλάστηση του σπόρου της πεπονιάς, οι κοτυληδόνες εξέρχονται από το έδαφος, όπως ακριβώς συμβαίνει με την αγγουριά, την κολοκυθιά και την καρπουζιά. Πρόσφατα, στον πολλαπλασιασμό της πεπονιάς και άλλων λαχανικών χρησιμοποιούνται δίσκοι από πλαστικό ή φελιζόλ με κυψελίδες διαφόρων μεγεθών, οι οποίοι γεμίζουν με υπόστρωμα και οι σπόροι τοποθετούνται και καλύπτονται ένας σε κάθε κυψελίδα. |
Εμβολιασμός σε ανθεκτικά υποκείμενα | Εμβολιασμός σε ανθεκτικά υποκείμενα | ||
| − | Και στην περίπτωση της καλλιέργειας της πεπονιάς στο έδαφος για την αντιμετώπιση των παθογόνων εδάφους είναι ανάγκη τα καλλιεργούμενα υβρίδια και οι ποικιλίες να εμβολιαστούν σε ανθεκτικά υποκείμενα. Σήμερα σε εμπορική κλίμακα χρησιμοποιούνται τα ίδια υποκείμενα, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στην καρπουζιά. (ΤΖ 148 F1, RS 841 F1, Power F1 κ.α.) όλα υβρίδια μεταξύ του C. moschata x C. maxima. Δυσκολίες για την εξεύρεση κατάλληλου υποκειμένου παρουσιάστηκαν στη ντόπια ποικιλία "Αργίτικο", ο γονότυπος της οποίας δεν φαίνεται να έχει ικανοποιητική συγγένεια με τα γνωστά υποκείμενα που χρησιμοποιούνται στην καρπουζιά και αγγουριά. Στο εργαστήριο των Κηπευτικών Καλλιεργειών του Γ.Π.Α. ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια μια ερευνητική προσπάθεια για εξεύρεση κατάλληλου υποκειμένου τόσο για το πεπόνι "Αργίτικο" όσο και για το υβρίδιο "Galia F1", και την ποικιλία "Dikti". Τα αποτελέσματα των πειραμάτων της χρονιάς 2000 έδειξαν ότι και τα τρία υποκείμενα που χρησιμοποιήθηκαν, το ΤΖ 148 F1, το Power F1 και το άγριο είδος Citrullus colocynthis (L) Schard που αυτοφύεται σε περιοχές της Κύπρου έδωσαν πολύ καλά αποτελέσματα. Μελετήθηκαν τα υποκείμενα "ΤΖ 148" και "Mamouth" (εμπορικά υβρίδια των Cucurbita maxima x C. moschata) καθώς και της ελληνικής ντόπιας ποικιλίας "Καλκαπάκι" ( C. moschata L.) σε συνδυασμό με τις ποικιλίες πεπονιάς "Θράκη", "Peplo", "Λευκό Αμύντεο" και "Κόκκινη μπανάνα". Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπήρξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των υποκειμένων στις αποδόσεις, στο μέσο βάρος του καρπού και το πάχος του μεσοκαρπίου αντίθετα υπήρξαν αρνητικές διαφορές στη γεύση και την υφή της σάρκας των καρπών. Ικανοποιητικά αποτελέσματα επιβιώσης με την ποικιλία "Λευκό Αμύντεο" έδωσε το ντόπιο υποκείμενο "Καλκαπάκι", ενώ οι άλλες ποικιλίες που δοκιμάστηκαν είχαν πολύ μικρό ποσοστό επιβίωσης (=χαμηλή συμβατότητα). Οι τεχνικές του εμβολιασμού που συνιστώνται για την πεπονιά και οι συνθήκες που πρέπει να επικρατούν κατά και μετά τον εμβολιασμό μέχρι τη μεταφύτευση είναι οι ίδιες όπως έχουν περιγραφεί για την καρπουζιά. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> | + | Και στην περίπτωση της καλλιέργειας της πεπονιάς στο έδαφος για την αντιμετώπιση των παθογόνων εδάφους είναι ανάγκη τα καλλιεργούμενα υβρίδια και οι ποικιλίες να εμβολιαστούν σε ανθεκτικά υποκείμενα. Σήμερα σε εμπορική κλίμακα χρησιμοποιούνται τα ίδια υποκείμενα, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στην [[Καρπουζιά|καρπουζιά]]. (ΤΖ 148 F1, RS 841 F1, Power F1 κ.α.) όλα υβρίδια μεταξύ του C. moschata x C. maxima. Δυσκολίες για την εξεύρεση κατάλληλου υποκειμένου παρουσιάστηκαν στη ντόπια ποικιλία "Αργίτικο", ο γονότυπος της οποίας δεν φαίνεται να έχει ικανοποιητική συγγένεια με τα γνωστά υποκείμενα που χρησιμοποιούνται στην καρπουζιά και [[Αγγουριά|αγγουριά]]. Στο εργαστήριο των Κηπευτικών Καλλιεργειών του Γ.Π.Α. ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια μια ερευνητική προσπάθεια για εξεύρεση κατάλληλου υποκειμένου τόσο για το [[Βοτανικά χαρακτηριστικά πεπονιάς θερμοκηπίου|πεπόνι]] "Αργίτικο" όσο και για το υβρίδιο "Galia F1", και την ποικιλία "Dikti". Τα αποτελέσματα των πειραμάτων της χρονιάς 2000 έδειξαν ότι και τα τρία υποκείμενα που χρησιμοποιήθηκαν, το ΤΖ 148 F1, το Power F1 και το άγριο είδος Citrullus colocynthis (L) Schard που αυτοφύεται σε περιοχές της Κύπρου έδωσαν πολύ καλά αποτελέσματα. Μελετήθηκαν τα υποκείμενα "ΤΖ 148" και "Mamouth" (εμπορικά υβρίδια των Cucurbita maxima x C. moschata) καθώς και της ελληνικής ντόπιας ποικιλίας "Καλκαπάκι" ( C. moschata L.) σε συνδυασμό με τις ποικιλίες πεπονιάς "Θράκη", "Peplo", "Λευκό Αμύντεο" και "Κόκκινη μπανάνα". Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπήρξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των υποκειμένων στις αποδόσεις, στο μέσο βάρος του καρπού και το πάχος του μεσοκαρπίου αντίθετα υπήρξαν αρνητικές διαφορές στη γεύση και την υφή της σάρκας των καρπών. Ικανοποιητικά αποτελέσματα επιβιώσης με την ποικιλία "Λευκό Αμύντεο" έδωσε το ντόπιο υποκείμενο "Καλκαπάκι", ενώ οι άλλες ποικιλίες που δοκιμάστηκαν είχαν πολύ μικρό ποσοστό επιβίωσης (=χαμηλή συμβατότητα). Οι τεχνικές του εμβολιασμού που συνιστώνται για την πεπονιά και οι συνθήκες που πρέπει να επικρατούν κατά και μετά τον εμβολιασμό μέχρι τη μεταφύτευση είναι οι ίδιες όπως έχουν περιγραφεί για την καρπουζιά. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> |
{{{top_heading|==}}}Συνθήκες και περιποιήσεις στο σπορείο{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Συνθήκες και περιποιήσεις στο σπορείο{{{top_heading|==}}} | ||
Θερμοκρασία | Θερμοκρασία | ||
| − | Η πεπονιά είναι φυτό θερμής εποχής και για να βλαστήσουν οι σπόροι και να αναπτυχθούν τα φυτά απαιτούνται υψηλές θερμοκρασίες υποστρώματος και αέρος. Αυτός είναι ένας σοβαρός λόγος που θέτει περιορισμούς στην ημερομηνία σποράς για πρώιμη παραγωγή, και τονίζει την σημασία που έχουν τα θερμαινόμενα θερμοκήπια σπορεία για σπορά οποτεδήποτε, με κάποια βέβαια επιβάρυνση στο κόστος παραγωγής. Η άριστη θερμοκρασία για τη βλάστηση της πεπονιάς κυμαίνεται μεταξύ 25<sup>0</sup>C και 30<sup>0</sup>C. Στις θερμοκρασίες αυτές η βλάστηση γίνεται σε 3-4 ημέρες (εμφάνιση κοτυληδόνων στην επιφάνεια του υποστρώματος). Εάν κατά τη βλάστηση επικρατούν θερμοκρασίες γύρω στους 20<sup>0</sup>C, τότε βλάστηση παρατηρείται μετά από 8 ημέρες, σε χαμηλότερες δε θερμοκρασίες η βλάστηση είναι πολύ περιορισμένη ή δεν γίνεται. Επίσης, τα νεαρά φυτά είναι πολύ ευπαθή στον παγετό. Στο σημείο αυτό σημειώνεται η σημασία της προβλάστησης σε κιβώτια σποράς. Μετά τη βλάστηση ή τη μεταφύτευση των προβλαστημένων σπόρων, η θερμοκρασία του αέρα στο σπορείο ρυθμίζεται στα επίπεδα: Ημέρα: 20-24<sup>0</sup>C, Νύκτα: 18-20<sup>0</sup>C. Τα χαμηλά επίπεδα εφαρμόζονται όταν επικρατεί χαμηλή ηλιοφάνεια, και τα υψηλά επίπεδα τις ηλιόλουστες ημέρες. Στις θερμοκρασίες αυτές, τα νεαρά φυτά αναπτύσσονται αρκετά γρήγορα. Πιο χαμηλές θερμοκρασίες αέρος θα μπορούσαν να εφαρμοστούν όταν η θερμοκρασία του υποστρώματος μπορεί να κρατηθεί κάπως υψηλή, με θέρμανση των πάγκων (π.χ. κυκλοφορία ζεστού νερού σε σωλήνες μέσα στον πάγκο ή κυκλοφορία θερμού αέρα κάτω από τον πάγκο που φέρει τα φυτά κ.ο.κ). Στην περίπτωση θέρμανσης των πάγκων με οποιονδήποτε τρόπο, θα χρειαστεί πιο συχνό πότισμα των φυταρίων, γιατί η εξάτμιση είναι εντονότερη. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η θερμοκρασία στο σπορείο να βρίσκεται κάτω από 14<sup>0</sup>C. Στην περίπτωση που η θέρμανση στο σπορείο δεν είναι η πλέον κατάλληλη, θα βοηθούσε αρκετά (επιτάχυνση βλάστησης) εάν, μετά τη σπορά, ακολουθούσε κάλυψη των γλαστρών με πλαστικό φύλλο για μερικές ημέρες, για αύξηση της θερμοκρασίας και διατήρηση της υγρασίας στο περιβάλλον του σπόρου. | + | Η [[Σπορά και στρωμάτωση πεπονιάς θερμοκηπίου|πεπονιά]] είναι φυτό θερμής εποχής και για να βλαστήσουν οι σπόροι και να αναπτυχθούν τα φυτά απαιτούνται υψηλές θερμοκρασίες υποστρώματος και αέρος. Αυτός είναι ένας σοβαρός λόγος που θέτει περιορισμούς στην ημερομηνία σποράς για πρώιμη παραγωγή, και τονίζει την σημασία που έχουν τα θερμαινόμενα [[Αγροτικά θερμοκήπια|θερμοκήπια]] σπορεία για σπορά οποτεδήποτε, με κάποια βέβαια επιβάρυνση στο κόστος παραγωγής. Η άριστη θερμοκρασία για τη βλάστηση της πεπονιάς κυμαίνεται μεταξύ 25<sup>0</sup>C και 30<sup>0</sup>C. Στις θερμοκρασίες αυτές η βλάστηση γίνεται σε 3-4 ημέρες (εμφάνιση κοτυληδόνων στην επιφάνεια του υποστρώματος). Εάν κατά τη βλάστηση επικρατούν θερμοκρασίες γύρω στους 20<sup>0</sup>C, τότε βλάστηση παρατηρείται μετά από 8 ημέρες, σε χαμηλότερες δε θερμοκρασίες η βλάστηση είναι πολύ περιορισμένη ή δεν γίνεται. Επίσης, τα νεαρά φυτά είναι πολύ ευπαθή στον παγετό. Στο σημείο αυτό σημειώνεται η σημασία της προβλάστησης σε κιβώτια σποράς. Μετά τη βλάστηση ή τη μεταφύτευση των προβλαστημένων σπόρων, η [[Κλιματικές συνθήκες πεπονιάς θερμοκηπίου|θερμοκρασία]] του αέρα στο σπορείο ρυθμίζεται στα επίπεδα: Ημέρα: 20-24<sup>0</sup>C, Νύκτα: 18-20<sup>0</sup>C. Τα χαμηλά επίπεδα εφαρμόζονται όταν επικρατεί χαμηλή ηλιοφάνεια, και τα υψηλά επίπεδα τις ηλιόλουστες ημέρες. Στις θερμοκρασίες αυτές, τα νεαρά φυτά αναπτύσσονται αρκετά γρήγορα. Πιο χαμηλές θερμοκρασίες αέρος θα μπορούσαν να εφαρμοστούν όταν η θερμοκρασία του υποστρώματος μπορεί να κρατηθεί κάπως υψηλή, με θέρμανση των πάγκων (π.χ. κυκλοφορία ζεστού νερού σε σωλήνες μέσα στον πάγκο ή κυκλοφορία θερμού αέρα κάτω από τον πάγκο που φέρει τα φυτά κ.ο.κ). Στην περίπτωση θέρμανσης των πάγκων με οποιονδήποτε τρόπο, θα χρειαστεί πιο συχνό πότισμα των φυταρίων, γιατί η εξάτμιση είναι εντονότερη. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η θερμοκρασία στο σπορείο να βρίσκεται κάτω από 14<sup>0</sup>C. Στην περίπτωση που η θέρμανση στο σπορείο δεν είναι η πλέον κατάλληλη, θα βοηθούσε αρκετά (επιτάχυνση βλάστησης) εάν, μετά τη σπορά, ακολουθούσε κάλυψη των γλαστρών με πλαστικό φύλλο για μερικές ημέρες, για αύξηση της θερμοκρασίας και διατήρηση της υγρασίας στο περιβάλλον του σπόρου. |
Υγρασία | Υγρασία | ||
| Γραμμή 26: | Γραμμή 26: | ||
Μέτρα υγιεινής | Μέτρα υγιεινής | ||
| − | Ένα σημαντικό σημείο για την επιτυχία στην παραγωγή φυτών πεπονιάς, είναι η διατήρηση των νεαρών φυτών απαλλαγμένων από κάθε ασθένεια. Είναι γνωστό, ότι τα νεαρά φυτά της πεπονιάς είναι πολύ ευπαθή, ιδιαίτερα στις μυκητολογικές ασθένειες, και πολλές φορές η προσπάθεια παραγωγής φυτών μπορεί να αποτύχει, εάν δεν ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα υγιεινής. Θα πρέπει συγκεκριμένα, να απολυμαίνονται όλοι οι χώροι του σπορείου, οι πάγκοι, τα εργαλεία κ.λπ. πριν από τη σπορά. Κατάλληλο απολυμαντικό θεωρείται το διάλυμα φορμαλδεΰδης 2%. Επίσης, το υπόστρωμα πρέπει να είναι αποστειρωμένο. Μετά τη βλάστηση και κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των φυτών, θα πρέπει να γίνονται προληπτικοί ή θεραπευτικοί ψεκασμοί, με τα κατάλληλα εντομοκτόνα και μυκητοκτόνα φυτοφάρμακα. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> | + | Ένα σημαντικό σημείο για την επιτυχία στην παραγωγή φυτών πεπονιάς, είναι η διατήρηση των νεαρών φυτών απαλλαγμένων από κάθε ασθένεια. Είναι γνωστό, ότι τα νεαρά φυτά της πεπονιάς είναι πολύ ευπαθή, ιδιαίτερα στις μυκητολογικές [[Ασθένειες πεπονιάς θερμοκηπίου|ασθένειες]], και πολλές φορές η προσπάθεια παραγωγής φυτών μπορεί να αποτύχει, εάν δεν ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα υγιεινής. Θα πρέπει συγκεκριμένα, να απολυμαίνονται όλοι οι χώροι του σπορείου, οι πάγκοι, τα εργαλεία κ.λπ. πριν από τη σπορά. Κατάλληλο απολυμαντικό θεωρείται το διάλυμα φορμαλδεΰδης 2%. Επίσης, το υπόστρωμα πρέπει να είναι αποστειρωμένο. Μετά τη βλάστηση και κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των φυτών, θα πρέπει να γίνονται προληπτικοί ή θεραπευτικοί ψεκασμοί, με τα κατάλληλα εντομοκτόνα και μυκητοκτόνα φυτοφάρμακα. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> |
{{{top_heading|==}}}Ποικιλίες πεπονιάς{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Ποικιλίες πεπονιάς{{{top_heading|==}}} | ||
| − | Ο μεγάλος αριθμός βοτανικών ποικιλιών του Cucumis melo, η πληθώρα ποικιλίων που υπάρχει σε κάθε βοτανική ποικιλία και η δυνατότητα παραγωγής υβριδίων με τη διασταύρωσή τους, έχει σαν αποτέλεσμα την κυκλοφορία στην αγορά ποικιλιών και υβριδίων που παρουσιάζουν αρκετές διαφορές στο μέγεθος, σχήμα, χρώμα σάρκας, στην εξωτερική επιφάνεια και χρώμα του φλοιού του καρπού, στην πρωιμότητα, αποδόσεις, ανθεκτικότητα σε εχθρούς και ασθένειες, στην ικανότητα μεταφοράς κ.α. Για παράδειγμα, το βάρος, ανάλογα με την ποικιλία, μπορεί να κυμαίνεται από 500 έως 3.500g, το σχήμα να κυμαίνεται από σφαιροειδές, ως ωοειδές, ελλειπτικό επίμηκες, το χρώμα της σάρκας από πρασινωπό-πρασινοκιτρινωπό, πορτοκαλί (οι κανταλούπες), λευκό (ο τύπος Casaba). Η εξωτερική επιφάνεια του φλοιού μπορεί να φέρει έντονες δικτυώσεις ή να απουσιάζουν τελείως κ.ο.κ. Κατά την επιλογή μιας ποικιλίας για κατακόρυφη καλλιέργεια στο θερμοκήπιο, ο καλλιέργητης πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις προτιμήσεις της αγοράς, την πρωιμότητα, τις αποδόσεις, οι καρποί να συγκρατούνται καλύτερα επί του φυτού κατά την ωρίμανση, ώστε να μην χρειάζεται στήριξη του καρπού, να παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στις ασθένειες, ικανότητα μεταφοράς, αντοχή στις χαμηλές θερμοκρασίες και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν το κέρδος. Για παράδειγμα στις Η.Π.Α. προτιμώνται οι ποικιλίες ή τα υβρίδια που έχουν πλούσια δικτυωτή επιφάνεια, μέτριο μέγεθος, σχετικά σφαρικό σχήμα, με πράσινο ή πορτοκαλί χρώμα σάρκας. Οι ποικιλίες που έχουν τα χαρακτηριστικά αυτά προτιμώνται γιατί έχουν καλή ικανότητα μεταφοράς, επιθυμητό μέγεθος και σχήμα , εξαιρετική γεύση όταν ωριμάσουν πάνω στα φυτά, και προτιμώνται από τους καταναλωτές. Στην Ελλάδα προτιμώνται οι ποικιλίες που έχουν σάρκα κιτρινοπράσινη κ.ο.κ. Η καλλιέργεια της πεπονιάς στο θερμοκήπιο απέκτησε μεγαλύτερη οικονομική σημασία όταν εμφανίστηκε η ποικιλία "Ogen", γιατί παράγει σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό καρπών μικρότερου μεγέθους, που η εμπορική τους αξια ήταν εξασφαλισμένη. Μετά την επιτυχία της "Ogen" επελέγησαν και άλλες ποικιλίες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η "Haogen". Σήμερα μεγάλη προτίμηση, τουλάχιστον στις μεσογειακές χώρες, δίνεται στην καλλιέργεια της ποικιλίας "Galia F1". Στον τύπο της κανταλούπας σήμερα καλλιεργούνται στο θερμοκήπιο για πρώιμη παραγωγή μικρόκαρπες ποικιλίες, όπως η "Tiger", "Aroma" κ.α. Οι διάφορες ποικιλίες που κυκλοφορούν σήμερα δίνουν την ευχέρεια της επιλογής, γιατί διαφέρουν σε μέγεθος, χρώμα σάρκας, εξωτερική εμφάνιση κ.α., και έτσι μπορούν να ικανοποιούν διαφορετικές απαιτήσεις της ντόπιας και ξένης αγοράς. Στη συνέχεια γίνεται περιγραφή των ποικιλιών που καλλιεργούνται και έχουν οικονομική σημασία για την Ελλάδα. | + | Ο μεγάλος αριθμός βοτανικών [[Ποικιλίες πεπονιάς θερμοκηπίου|ποικιλιών]] του Cucumis melo, η πληθώρα ποικιλίων που υπάρχει σε κάθε βοτανική ποικιλία και η δυνατότητα παραγωγής υβριδίων με τη διασταύρωσή τους, έχει σαν αποτέλεσμα την κυκλοφορία στην αγορά ποικιλιών και υβριδίων που παρουσιάζουν αρκετές διαφορές στο μέγεθος, σχήμα, χρώμα σάρκας, στην εξωτερική επιφάνεια και χρώμα του φλοιού του καρπού, στην πρωιμότητα, αποδόσεις, ανθεκτικότητα σε [[Εχθροί πεπονιάς θερμοκηπίου|εχθρούς]] και [[Ασθένειες πεπονιάς θερμοκηπίου|ασθένειες]], στην ικανότητα μεταφοράς κ.α. Για παράδειγμα, το βάρος, ανάλογα με την ποικιλία, μπορεί να κυμαίνεται από 500 έως 3.500g, το σχήμα να κυμαίνεται από σφαιροειδές, ως ωοειδές, ελλειπτικό επίμηκες, το χρώμα της σάρκας από πρασινωπό-πρασινοκιτρινωπό, πορτοκαλί (οι κανταλούπες), λευκό (ο τύπος Casaba). Η εξωτερική επιφάνεια του φλοιού μπορεί να φέρει έντονες δικτυώσεις ή να απουσιάζουν τελείως κ.ο.κ. Κατά την επιλογή μιας ποικιλίας για κατακόρυφη καλλιέργεια στο θερμοκήπιο, ο καλλιέργητης πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις προτιμήσεις της αγοράς, την πρωιμότητα, τις αποδόσεις, οι καρποί να συγκρατούνται καλύτερα επί του φυτού κατά την ωρίμανση, ώστε να μην χρειάζεται στήριξη του καρπού, να παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στις ασθένειες, ικανότητα μεταφοράς, αντοχή στις χαμηλές θερμοκρασίες και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν το κέρδος. Για παράδειγμα στις Η.Π.Α. προτιμώνται οι ποικιλίες ή τα υβρίδια που έχουν πλούσια δικτυωτή επιφάνεια, μέτριο μέγεθος, σχετικά σφαρικό σχήμα, με πράσινο ή πορτοκαλί χρώμα σάρκας. Οι ποικιλίες που έχουν τα χαρακτηριστικά αυτά προτιμώνται γιατί έχουν καλή ικανότητα μεταφοράς, επιθυμητό μέγεθος και σχήμα , εξαιρετική γεύση όταν ωριμάσουν πάνω στα φυτά, και προτιμώνται από τους καταναλωτές. Στην Ελλάδα προτιμώνται οι ποικιλίες που έχουν σάρκα κιτρινοπράσινη κ.ο.κ. Η [[Καλλιέργεια πεπονιάς θερμοκηπίου|καλλιέργεια]] της [[Γενικά στοιχεία πεπονιάς θερμοκηπίου|πεπονιάς]] στο θερμοκήπιο απέκτησε μεγαλύτερη οικονομική σημασία όταν εμφανίστηκε η ποικιλία "Ogen", γιατί παράγει σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό καρπών μικρότερου μεγέθους, που η εμπορική τους αξια ήταν εξασφαλισμένη. Μετά την επιτυχία της "Ogen" επελέγησαν και άλλες ποικιλίες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η "Haogen". Σήμερα μεγάλη προτίμηση, τουλάχιστον στις μεσογειακές χώρες, δίνεται στην καλλιέργεια της ποικιλίας "Galia F1". Στον τύπο της κανταλούπας σήμερα καλλιεργούνται στο θερμοκήπιο για πρώιμη παραγωγή μικρόκαρπες ποικιλίες, όπως η "Tiger", "Aroma" κ.α. Οι διάφορες ποικιλίες που κυκλοφορούν σήμερα δίνουν την ευχέρεια της επιλογής, γιατί διαφέρουν σε μέγεθος, χρώμα σάρκας, εξωτερική εμφάνιση κ.α., και έτσι μπορούν να ικανοποιούν διαφορετικές απαιτήσεις της ντόπιας και ξένης αγοράς. Στη συνέχεια γίνεται περιγραφή των ποικιλιών που καλλιεργούνται και έχουν οικονομική σημασία για την Ελλάδα. |
Ogen | Ogen | ||
| Γραμμή 35: | Γραμμή 35: | ||
Galia F1 | Galia F1 | ||
Φυτό: πρώιμη ποικιλία, ωριμάζει τον πρώτο καρπό περίπου 9-10 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση. | Φυτό: πρώιμη ποικιλία, ωριμάζει τον πρώτο καρπό περίπου 9-10 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση. | ||
| − | Καρπός: έχει σχήμα σφαιρικό προς οβάλ, το εξωτερικό του χρώμα είναι κίτρινο και η επιφάνειά του δικτυωτή. Η πρόσφυση του καρπού επί του μίσχου είναι ισχυρή, γεγονός που επιτρέπει την παραμονή του καρπού επί του φυτού μέχρι την ωρίμανση, χωρίς πρόσθετη στήριξη του καρπού. Η σάρκα έχει πρασινοκίτρινο χρώμα, είναι αρκετά αρωματική και με καλή γεύση. Μέσο βάρος καρπού 0,8-1,0 κιλά. Οι καρποί διατηρούν την εμπορική τους αξία αρκετό χρόνο μετά τη συγκομιδή. Είναι το υβρίδιο που σήμερα καλλιεργείται σε μεγάλη έκταση στην Ελλάδα. | + | Καρπός: έχει σχήμα σφαιρικό προς οβάλ, το εξωτερικό του χρώμα είναι κίτρινο και η επιφάνειά του δικτυωτή. Η πρόσφυση του καρπού επί του μίσχου είναι ισχυρή, γεγονός που επιτρέπει την παραμονή του καρπού επί του φυτού μέχρι την ωρίμανση, χωρίς πρόσθετη στήριξη του καρπού. Η σάρκα έχει πρασινοκίτρινο χρώμα, είναι αρκετά αρωματική και με καλή γεύση. Μέσο βάρος καρπού 0,8-1,0 κιλά. Οι καρποί διατηρούν την εμπορική τους αξία αρκετό χρόνο μετά τη [[Συγκομιδή καρπού πεπονιάς θερμοκηπίου|συγκομιδή]]. Είναι το υβρίδιο που σήμερα καλλιεργείται σε μεγάλη έκταση στην Ελλάδα. |
Round Pack | Round Pack | ||
| − | Ποικιλία κάπως όψιμη, ωριμάζει τους πρώτους καρπούς 11-13 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση. Ο καρπός είναι σφαιρικός, εξωτερικού χρώματος σταχτοκίτρινου, με δικτυωτή επιφάνεια. Η πρόσφυση του καρπού επί του μίσχου είναι πολύ ισχυρή. Η σάρκα έχει λευκοπράσινο χρωματισμό, είναι αρωματική και η γεύση είναι πολύ καλή (γλυκιά). Το μέσο βάρος του καρπού κυμαίνεται μεταξύ 0,6-0,8 κιλά. Οι καρποί διατηρούν πολύ καλά την εμπορική τους αξία μέχρι και 2 εβδομάδες μετά τη συγκομιδή. | + | Ποικιλία κάπως όψιμη, ωριμάζει τους πρώτους καρπούς 11-13 εβδομάδες μετά τη [[Μεταφύτευση πεπονιάς θερμοκηπίου|μεταφύτευση]]. Ο καρπός είναι σφαιρικός, εξωτερικού χρώματος σταχτοκίτρινου, με δικτυωτή επιφάνεια. Η πρόσφυση του καρπού επί του μίσχου είναι πολύ ισχυρή. Η σάρκα έχει λευκοπράσινο χρωματισμό, είναι αρωματική και η γεύση είναι πολύ καλή (γλυκιά). Το μέσο βάρος του καρπού κυμαίνεται μεταξύ 0,6-0,8 κιλά. Οι καρποί διατηρούν πολύ καλά την εμπορική τους αξία μέχρι και 2 εβδομάδες μετά τη συγκομιδή. |
Dikti | Dikti | ||
| Γραμμή 47: | Γραμμή 47: | ||
Arava F1 | Arava F1 | ||
| − | Υβρίδιο πολύ πρώιμο, συγκεντρώνει το μέγιστο της παραγωγής σε σύντομο χρονικό διάστημα. Κατάλληλο για υπαίθρια καλλιέργεια και στο θερμοκήπιο. Ανθεκτικό στη φυλή 1 του ωιδίου. Καρπός σφαιρικός-πεπλατυσμένος, χρώματος κιτρινο-πορτοκαλί με καλά ανεπτυγμένη δικτύωση στο εξωτερικό του. Το μέσο βάρος κυμαίνεται από 1-1,5 κιλά. | + | Υβρίδιο πολύ πρώιμο, συγκεντρώνει το μέγιστο της παραγωγής σε σύντομο χρονικό διάστημα. Κατάλληλο για υπαίθρια καλλιέργεια και στο [[Αγροτικά θερμοκήπια|θερμοκήπιο]]. Ανθεκτικό στη φυλή 1 του ωιδίου. Καρπός σφαιρικός-πεπλατυσμένος, χρώματος κιτρινο-πορτοκαλί με καλά ανεπτυγμένη δικτύωση στο εξωτερικό του. Το μέσο βάρος κυμαίνεται από 1-1,5 κιλά. |
Makdimon F1 | Makdimon F1 | ||
| Γραμμή 53: | Γραμμή 53: | ||
{{{top_heading|==}}}Ασθένειες{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Ασθένειες{{{top_heading|==}}} | ||
| − | Τόσο το φυτό, όσο και οι καρποί είναι ευπαθείς στις ασθένειες, αρκετές από τις οποίες μπορεί να προληφθούν ή να μειωθούν σημαντικά εάν τηρηθούν τα ενδεικνυόμενα μέτρα υγιεινής, όπως π.χ. απολύμανση του εδάφους, απολύμανση του σπόρου, προληπτικοί και θεραπευτικοί ψεκασμοί κ.λπ. | + | Τόσο το φυτό, όσο και οι καρποί είναι ευπαθείς στις [[Ασθένειες πεπονιάς θερμοκηπίου|ασθένειες]], αρκετές από τις οποίες μπορεί να προληφθούν ή να μειωθούν σημαντικά εάν τηρηθούν τα ενδεικνυόμενα μέτρα υγιεινής, όπως π.χ. απολύμανση του εδάφους, απολύμανση του σπόρου, προληπτικοί και θεραπευτικοί ψεκασμοί κ.λπ. |
Προσβολές απο μύκητες | Προσβολές απο μύκητες | ||
Ωίδιο, Εrysiphe cichoracearum | Ωίδιο, Εrysiphe cichoracearum | ||
Sphaerotheca fuliginea | Sphaerotheca fuliginea | ||
| − | Προσβάλλει τα φύλλα και τους βλαστούς, οι επιφάνειες των οποίων καλύπτονται από λευκό μυκήλιο και σπορία. Μετά από σοβαρή προσβολή τα φυτά αδυνατίζουν και αναστέλλουν την ανάπτυξη τους. Η ασθένεια γίνεται πιο σοβαρή σε ξηρικές συνθήκες καλλιέργειας. Υπάρχουν ποικιλίες πεπονιάς πιο ανθεκτικές στο ωίδιο, αλλά η ανθεκτικότητα συνήθως περιορίζεται σε μια ή δυο φυλές του παθογόνου. Αντιμετωπίζεται με ανθεκτικές ποικιλίες και με ψεκασμό με ειδικά ωιδιοκτόνα φυτοφάρμακα. | + | Προσβάλλει τα φύλλα και τους βλαστούς, οι επιφάνειες των οποίων καλύπτονται από λευκό μυκήλιο και σπορία. Μετά από σοβαρή προσβολή τα φυτά αδυνατίζουν και αναστέλλουν την ανάπτυξη τους. Η ασθένεια γίνεται πιο σοβαρή σε ξηρικές συνθήκες καλλιέργειας. Υπάρχουν [[Ποικιλίες πεπονιάς θερμοκηπίου|ποικιλίες]] [[Βοτανικά χαρακτηριστικά πεπονιάς θερμοκηπίου|πεπονιάς]] πιο ανθεκτικές στο ωίδιο, αλλά η ανθεκτικότητα συνήθως περιορίζεται σε μια ή δυο φυλές του παθογόνου. Αντιμετωπίζεται με ανθεκτικές ποικιλίες και με ψεκασμό με ειδικά ωιδιοκτόνα φυτοφάρμακα. |
Περονόσπορος, Pseudoperonospora cubensis | Περονόσπορος, Pseudoperonospora cubensis | ||
| Γραμμή 68: | Γραμμή 68: | ||
Ανθράκωση, Colletotrichum Iagenarium | Ανθράκωση, Colletotrichum Iagenarium | ||
C. orbiculare | C. orbiculare | ||
| − | Προσβάλλει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού. Στα φύλλα και τους καρπούς εμφανίζεται υπό μορφή μικρών (διαμέτρου 1-2εκ.) κιτρινωπών ή υδαρών κηλίδων. Οι κηλίδες στους καρπούς γίνονται στη συνέχεια σκοτεινού χρώματος, στρογγυλές και καθιζάνουν. Η ανάπτυξή τους ευνοείται όταν η θερμοκρασία κυμαίνεται γύρω στους 25<sup>0</sup>C. Ο μύκητας μεταδίδεται δια του εδάφους, με το σπόρο και από άλλα προσβεβλημένα φυτά. Μπορεί να εμφανιστεί υπό επιδημική μορφή. Αποφεύγεται ή περιορίζεται με την αμειψισπορά, την απολύμανση εδάφους και σπόρων, με λήψη μέτρων υγιεινής στα θερμοκήπια και με συχνούς προληπτικούς και θεραπευτικούς ψεκασμούς, μετά το σχηματισμό των βλαστών του φυτού. | + | Προσβάλλει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού. Στα φύλλα και τους καρπούς εμφανίζεται υπό μορφή μικρών (διαμέτρου 1-2εκ.) κιτρινωπών ή υδαρών κηλίδων. Οι κηλίδες στους καρπούς γίνονται στη συνέχεια σκοτεινού χρώματος, στρογγυλές και καθιζάνουν. Η ανάπτυξή τους ευνοείται όταν η θερμοκρασία κυμαίνεται γύρω στους 25<sup>0</sup>C. Ο μύκητας μεταδίδεται δια του εδάφους, με το σπόρο και από άλλα προσβεβλημένα φυτά. Μπορεί να εμφανιστεί υπό επιδημική μορφή. Αποφεύγεται ή περιορίζεται με την [[Αμειψισπορά|αμειψισπορά]], την απολύμανση εδάφους και σπόρων, με λήψη μέτρων υγιεινής στα θερμοκήπια και με συχνούς προληπτικούς και θεραπευτικούς ψεκασμούς, μετά το σχηματισμό των βλαστών του φυτού. |
Αδρομυκώσεις, Fusarium oxysporum f.sp. melonis | Αδρομυκώσεις, Fusarium oxysporum f.sp. melonis | ||
| − | Παθογόνο εδάφους, προσβάλλει αρχικά τις ρίζες και στη συνέχεια αναπτύσσεται στους βλαστούς στους οποίους προκαλεί σκούρο χρωματισμό. Προσβολή νεαρών φυτών (όταν βλαστάνουν) προκαλεί τη σήψη τους πριν ακόμη εμφανιστούν στην επιφάνεια του εδάφους. Προσβολή σε ανεπτυγμένα φυτά έχει σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της ανάπτυξης, κιτρίνισμα, την μάρανση του φυτού και τελικά την ξήρανση. Τομή στη βάση του φυτού δείχνει το σκοτεινό χαρακτηριστικό δακτύλιο του φουζάριου. Για τον έλεγχο της ασθένειας μπορεί να εφαρμοστεί 3ετής-5ετής αμειψισπορά, φύτευση ανθεκτικών ποικιλίων, με την απολύμανση του εδάφους, κατά προτίμηση με ατμό αλλά και με χημικά μέσα. Για τον περιορισμό της εξάπλωσης όταν εμφανιστεί σε μια καλλιέργεια, τα προσβεβλημένα φυτά πρέπει να απομακρύνονται αμέσως μόλις διαγνωστεί η προσβολή και η προσβεβλημένη περιοχή να απολυμααίνεται με πότισμα με ειδικό φυτοφάρμακο (π.χ. benomyl κ.α.). Για την αντιμετώπιση των αδρομυκώσεων και άλλων παθογόνων εδάφους εφαρμόζεται, σε όλο και μεγαλύτερη κλίμακα σε εμπορική βάση, ο εμβολιασμός των καλλιεργούμενων ποικιλίων και υβριδίων σε ανθεκτικά υποκείμενα, όπως το ΤΖ 148 (υβρίδιο μεταξύ Cucurbita maxima x Cucurbita moschata). Το Power F1 και το Citrullus colocynthis (L) Schard. | + | Παθογόνο εδάφους, προσβάλλει αρχικά τις ρίζες και στη συνέχεια αναπτύσσεται στους βλαστούς στους οποίους προκαλεί σκούρο χρωματισμό. Προσβολή νεαρών φυτών (όταν βλαστάνουν) προκαλεί τη σήψη τους πριν ακόμη εμφανιστούν στην επιφάνεια του εδάφους. Προσβολή σε ανεπτυγμένα φυτά έχει σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της ανάπτυξης, κιτρίνισμα, την μάρανση του φυτού και τελικά την ξήρανση. Τομή στη βάση του φυτού δείχνει το σκοτεινό χαρακτηριστικό δακτύλιο του φουζάριου. Για τον έλεγχο της ασθένειας μπορεί να εφαρμοστεί 3ετής-5ετής αμειψισπορά, φύτευση ανθεκτικών ποικιλίων, με την απολύμανση του [[Τύποι εδαφών|εδάφους]], κατά προτίμηση με ατμό αλλά και με χημικά μέσα. Για τον περιορισμό της εξάπλωσης όταν εμφανιστεί σε μια καλλιέργεια, τα προσβεβλημένα φυτά πρέπει να απομακρύνονται αμέσως μόλις διαγνωστεί η προσβολή και η προσβεβλημένη περιοχή να απολυμααίνεται με πότισμα με ειδικό φυτοφάρμακο (π.χ. benomyl κ.α.). Για την αντιμετώπιση των αδρομυκώσεων και άλλων παθογόνων εδάφους εφαρμόζεται, σε όλο και μεγαλύτερη κλίμακα σε εμπορική βάση, ο εμβολιασμός των καλλιεργούμενων ποικιλίων και υβριδίων σε ανθεκτικά υποκείμενα, όπως το ΤΖ 148 (υβρίδιο μεταξύ Cucurbita maxima x Cucurbita moschata). Το Power F1 και το Citrullus colocynthis (L) Schard. |
Phomopsis Mycosphaerella melonis | Phomopsis Mycosphaerella melonis | ||
| Γραμμή 80: | Γραμμή 80: | ||
Βακτηριακή μάρανση, Erwinia traheiphila | Βακτηριακή μάρανση, Erwinia traheiphila | ||
| − | Τα πρώτα συμπτώματα της προσβολής εμφανίζονται σε μερικά φύλλα που παρουσιάζουν μάρανση, αργότερα ακολουθεί γενική μάρανση του φυτού και θάνατος. Το βακτήριο αναπτύσσεται και καταλαμβάνει τα αγγεία των ριζών, βλαστών και φύλλων. Σε τομή προσβεβλημένου φυτού εξέρχεται μια άσπρη βακτηριακή μάζα από τα αγγεία του φυτού. Το βακτήριο μεταδίδεται από τα έντομα Diabrotica undecimpunctata και Αcalymma vittata, στο σώμα των οποίων και διαχειμάζει. Επίσης μεταφέρεται από προσβεβλημένο φυτό σε υγιές φυτό. Έλεγχος του βακτηρίου γίνεται με τη συστηματική καταπολέμηση των εντόμων, ακόμη και με προληπτικούς ψεκασμούς, μόλις τα φυτά εμφανιστούν πάνω από το έδαφος. Επίσης, συνιστάται η αφαίρεση, απομάκρυνση και καταστροφή των προσβεβλημένων φυτών μόλις εμφανιστεί η ασθένεια. | + | Τα πρώτα συμπτώματα της προσβολής εμφανίζονται σε μερικά [[Βοτανικά χαρακτηριστικά πεπονιάς θερμοκηπίου|φύλλα]] που παρουσιάζουν μάρανση, αργότερα ακολουθεί γενική μάρανση του φυτού και θάνατος. Το βακτήριο αναπτύσσεται και καταλαμβάνει τα αγγεία των ριζών, βλαστών και φύλλων. Σε τομή προσβεβλημένου φυτού εξέρχεται μια άσπρη βακτηριακή μάζα από τα αγγεία του φυτού. Το βακτήριο μεταδίδεται από τα έντομα Diabrotica undecimpunctata και Αcalymma vittata, στο σώμα των οποίων και διαχειμάζει. Επίσης μεταφέρεται από προσβεβλημένο φυτό σε υγιές φυτό. Έλεγχος του βακτηρίου γίνεται με τη συστηματική καταπολέμηση των εντόμων, ακόμη και με προληπτικούς ψεκασμούς, μόλις τα φυτά εμφανιστούν πάνω από το έδαφος. Επίσης, συνιστάται η αφαίρεση, απομάκρυνση και καταστροφή των προσβεβλημένων φυτών μόλις εμφανιστεί η ασθένεια. |
Προσβολές από Ιούς | Προσβολές από Ιούς | ||
| Γραμμή 94: | Γραμμή 94: | ||
Φυσιολογικές ανωμαλίες | Φυσιολογικές ανωμαλίες | ||
Σχίσιμο καρπού | Σχίσιμο καρπού | ||
| − | Αρκετά σύνηθες φαινόμενο, όταν εφαρμόζονται ακανόνιστα ποτίσματα και όταν δίνεται πλούσιο πότισμα κατά την ωρίμανση, μετά από περιόδους διακοπής ή περιορισμού του νερού άρδευσης. Επίσης, απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας, όπως και υψηλή υγρασία στο θερμοκήπιο, συμβάλλουν στο σχίσιμο των καρπών. Δεν εμφανίζουν όλες οι ποικιλίες την ίδια ευπάθεια στο σχίσιμο. Για την αποφυγή ή περιορισμό του σχισίματος θα πρέπει να προσεχθεί το πότισμα, ιδιαίτερα όταν οι καρποί βρίσκονται στο στάδιο της ωρίμανσης (λίγο νερό) και αερισμός του θερμοκηπίου για μείωση της υγρασίας και θερμοκρασίας. | + | Αρκετά σύνηθες φαινόμενο, όταν εφαρμόζονται ακανόνιστα ποτίσματα και όταν δίνεται πλούσιο πότισμα κατά την ωρίμανση, μετά από περιόδους διακοπής ή περιορισμού του νερού [[Άρδευση πεπονιάς θερμοκηπίου|άρδευσης]]. Επίσης, απότομες μεταβολές της [[Κλιματικές συνθήκες πεπονιάς θερμοκηπίου|θερμοκρασίας]], όπως και υψηλή υγρασία στο [[Αγροτικά θερμοκήπια|θερμοκήπιο]], συμβάλλουν στο σχίσιμο των καρπών. Δεν εμφανίζουν όλες οι ποικιλίες την ίδια ευπάθεια στο σχίσιμο. Για την αποφυγή ή περιορισμό του σχισίματος θα πρέπει να προσεχθεί το πότισμα, ιδιαίτερα όταν οι καρποί βρίσκονται στο στάδιο της ωρίμανσης (λίγο νερό) και αερισμός του θερμοκηπίου για μείωση της υγρασίας και θερμοκρασίας. |
Ηλιόκαυμα | Ηλιόκαυμα | ||
| Γραμμή 105: | Γραμμή 105: | ||
Αphis gossypii | Αphis gossypii | ||
| − | Οι αφίδες τρέφονται κυρίως στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και προκαλούν παραμορφώσεις των φύλλων, αλλαγή χρώματος και θάνατο (ξήρανση). Για να περιορίζονται οι ζημιές στο ελάχιστο, θα πρέπει να γίνεται συχνά έλεγχος της καλλιέργειας και μόλις εμφανιστεί προσβολή να γίνεται άμεση επέμβαση με κατάλληλα εντομοκτόνα. | + | Οι αφίδες τρέφονται κυρίως στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και προκαλούν παραμορφώσεις των φύλλων, αλλαγή χρώματος και θάνατο (ξήρανση). Για να περιορίζονται οι ζημιές στο ελάχιστο, θα πρέπει να γίνεται συχνά έλεγχος της [[Καλλιέργεια πεπονιάς θερμοκηπίου|καλλιέργειας]] και μόλις εμφανιστεί προσβολή να γίνεται άμεση επέμβαση με κατάλληλα εντομοκτόνα. |
Epitrix cucumeris και άλλα | Epitrix cucumeris και άλλα | ||
| Γραμμή 114: | Γραμμή 114: | ||
Κόκκινη αράχνη, Tetranychus bimaculatus και άλλοι | Κόκκινη αράχνη, Tetranychus bimaculatus και άλλοι | ||
| − | Όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και χαμηλή υγρασία (ξηρασία), η κόκκινη αράχνη και άλλα ακάρεα πολλαπλασιάζονται με γρήγορο ρυθμό και προσβάλλουν την πεπονιά. Στην αρχή τα φύλλα αποκτούν ένα καφέ χρωματισμό και στη συνέχεια επέρχεται η ξήρανση του φυτού. Μέτρα ελέγχου της εξάπλωσης της προσβολής πρέπει να λαμβάνονται ευθύς όταν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα επί του φυτού, με τα κατάλληλα ακαρεοκτόνα φάρμακα και, επίσης, με μέτρα που σκοπό έχουν τη μείωση της θερμοκρασίας και αύξηση της υγρασίας του περιβάλλοντος, όταν αυτό είναι δυνατό. | + | Όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και χαμηλή υγρασία (ξηρασία), η κόκκινη αράχνη και άλλα ακάρεα πολλαπλασιάζονται με γρήγορο ρυθμό και προσβάλλουν την [[Γενικά στοιχεία πεπονιάς θερμοκηπίου|πεπονιά]]. Στην αρχή τα φύλλα αποκτούν ένα καφέ χρωματισμό και στη συνέχεια επέρχεται η ξήρανση του φυτού. Μέτρα ελέγχου της εξάπλωσης της προσβολής πρέπει να λαμβάνονται ευθύς όταν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα επί του φυτού, με τα κατάλληλα ακαρεοκτόνα φάρμακα και, επίσης, με μέτρα που σκοπό έχουν τη μείωση της θερμοκρασίας και αύξηση της υγρασίας του περιβάλλοντος, όταν αυτό είναι δυνατό. |
Υλέμυα, Hylemya cilicrura | Υλέμυα, Hylemya cilicrura | ||
| Γραμμή 133: | Γραμμή 133: | ||
Νηματώδεις, Meloidogyne spp. | Νηματώδεις, Meloidogyne spp. | ||
| − | Προσβάλλουν το υπόγειο μέρος του φυτού και προκαλούν εξογκώματα πάνω στις ρίζες, με συνέπεια τη δυσκολία στην απορρόφηση νερού και θρεπτικών στοιχείων από το έδαφος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, το σταμάτημα της ανάπτυξης των φυτών και τη διακοπή της ανάπτυξης και ωρίμανσης των καρπών. Μεγαλύτερες ζημιές από νηματώδεις παρατηρούνται στα αμμώδη εδάφη. Αποτελεσματική αντιμετώπιση των νηματωδών, και με χαμηλό κόστος, γίνεται με την εφαρμογή ενός προγράμματος 3ετούς αμειψισποράς με ανθεκτικά φυτά, όπως σιτάρι, αραβόσιτος, βρώμη, σόργο, κ.λπ. Με την αμειψισπορά αναμένεται οι πληθυσμοί των νηματωδών να μειωθούν σημαντικά. Όταν δεν μπορεί να εφαρμοστεί αμειψισπορά, μπορεί να γίνει καταπολέμηση με χημικά μέσα ή απολύμανση με ατμό στο θερμοκήπιο, με τη διαφορά ότι, στις περιπτώσεις αυτές, η μέθοδος έχει υψηλότερο κόστος. Η μέθοδος της ηλιοαπολύμανσης πρέπει επίσης να εξετάζεται και να εφαρμόζεται, όπου είναι δυνατόν. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> | + | Προσβάλλουν το υπόγειο μέρος του φυτού και προκαλούν εξογκώματα πάνω στις ρίζες, με συνέπεια τη δυσκολία στην απορρόφηση νερού και θρεπτικών στοιχείων από το έδαφος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, το σταμάτημα της ανάπτυξης των φυτών και τη διακοπή της ανάπτυξης και ωρίμανσης των καρπών. Μεγαλύτερες ζημιές από νηματώδεις παρατηρούνται στα αμμώδη εδάφη. Αποτελεσματική αντιμετώπιση των νηματωδών, και με χαμηλό κόστος, γίνεται με την εφαρμογή ενός προγράμματος 3ετούς αμειψισποράς με ανθεκτικά φυτά, όπως [[Σιτάρι φυτό|σιτάρι]], [[Αραβόσιτος φυτό|αραβόσιτος]], [[Βρώμη φυτό|βρώμη]], [[Σόργο φυτό|σόργο]], κ.λπ. Με την [[Αμειψισπορά|αμειψισπορά]] αναμένεται οι πληθυσμοί των νηματωδών να μειωθούν σημαντικά. Όταν δεν μπορεί να εφαρμοστεί αμειψισπορά, μπορεί να γίνει καταπολέμηση με χημικά μέσα ή απολύμανση με ατμό στο [[Αγροτικά θερμοκήπια|θερμοκήπιο]], με τη διαφορά ότι, στις περιπτώσεις αυτές, η μέθοδος έχει υψηλότερο κόστος. Η μέθοδος της [[Ηλιοαπολύμανση|ηλιοαπολύμανσης]] πρέπει επίσης να εξετάζεται και να εφαρμόζεται, όπου είναι δυνατόν. <ref name="Πεπονιά θερμοκηπίου"/> |
| Γραμμή 139: | Γραμμή 139: | ||
* [[Καλλιέργεια πεπονιάς θερμοκηπίου]] | * [[Καλλιέργεια πεπονιάς θερμοκηπίου]] | ||
| − | |||
| − | |||
* [[Γενικά στοιχεία πεπονιάς θερμοκηπίου]] | * [[Γενικά στοιχεία πεπονιάς θερμοκηπίου]] | ||
| Γραμμή 159: | Γραμμή 157: | ||
* [[Εχθροί πεπονιάς θερμοκηπίου]] | * [[Εχθροί πεπονιάς θερμοκηπίου]] | ||
| − | |||
==Βιβλιογραφία== | ==Βιβλιογραφία== | ||
| Γραμμή 169: | Γραμμή 166: | ||
[[Category:Φυτό_Μ]] | [[Category:Φυτό_Μ]] | ||
[[Category:Κολοκυνθοειδές λαχανικό]] | [[Category:Κολοκυνθοειδές λαχανικό]] | ||
| − | [[παράγει::Πεπόνι | + | [[παράγει::Πεπόνι| ]] |
[[πόσο αφορά σε γεωργό::30| ]] | [[πόσο αφορά σε γεωργό::30| ]] | ||
[[πόσο αφορά σε γεωπόνο::30| ]] | [[πόσο αφορά σε γεωπόνο::30| ]] | ||
[[κατάσταση δημοσίευσης::10| ]] | [[κατάσταση δημοσίευσης::10| ]] | ||
Τελευταία αναθεώρηση της 14:38, 1 Δεκεμβρίου 2015
Περιεχόμενα
Γενικά στοιχεία
Ο γεωγραφικός χώρος καταγωγής της πεπονιάς δεν είναι επακριβώς γνωστός, γιατί δεν βρέθηκε ποτέ υπό την άγριά της μορφή, αλλά πιστεύεται ότι είναι ενδογενής της τροπικής Αφρικής και των Ινδιών. Δεν φαίνεται να ήταν γνωστή στους αρχαίους Έλληνες και Αιγυπτίους, γιατί δεν γίνεται αναφορά από τους αρχαίους συγγραφείς. Η πεπονιά, φαίνεται, ήταν φυτό που ο άνθρωπος καλλιέργησε αργότερα. Παρόλη τη σύγχυση που επικρατεί όσον αφορά στο που αναφέρεται η ονομασία "πεπόνι", φαίνεται ότι ήταν γνωστό στη Ν. Ευρώπη από την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, επίσης στις Ανατολικές περιοχές των Ινδιών και στην Κίνα. Μετά την καλλιέργειά της, διαδόθηκε πολύ γρήγορα με αρκετές ποικιλίες, ιδιαίτερα στην Ινδία αλλά και στην Ευρώπη και Αμερική. Αναφέρεται ότι ο Κολόμβος τη βρήκε στο νησί Ισαβέλλα το 1494, ότι εκαλλιεργείτο στην Κεντρική Αμερική το 1516, στη Βιρτζίνια το 1609, στην Πολιτεία της Ν. Υόρκης το 1629 κ.ο.κ. Το 66,5% παράγεται στην Ασία, ενώ στην Ευρώπη το 13,3% και στη Β.& Κ. Αμερική το 11,2% της παγκόσμιας παραγωγής. Κυριότερες χώρες παραγωγής σε διεθνές επίπεδο είναι η Κίνα, η Τουρκία, το Ιράν και οι Η.Π.Α., ενώ σε επίπεδο Ε.Ε., η Ισπανία, η Ιταλία και η Γαλλία. Τις μεγαλύτερες εισαγωγές πραγματοποίησαν το 1996 το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρωσική Ομοσπονδία, η Ολλανδία, η Γαλλία και η Γερμανία, ενώ τις μεγαλύτερες εξαγωγές πραγματοποίησε η Ισπανία (=350.000 τον.). Η πορεία έκτασης και παραγωγής πεπονιού στην Ελλάδα τόσο στο ύπαιθρο όσο και στα θερμοκήπια (υψηλά και χαμηλά σκέπαστρα) για τη χρονική περίοδο 1980-1997. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι από το 1980 μέχρι το 1997 η έκταση καλλιέργειας εκτός εποχής (υπό προστασία) έχει υπερτριπλασιαστεί και η παραγωγή έχει υπερτετραπλασιαστεί. Στην Κρήτη καλλιεργούνται οι μεγαλύτερες εκτάσεις στα υψηλά θερμοκήπια (κυρίως ως δεύτερη καλλιέργεια μετά το αγγούρι ) και στη Θεσσαλία οι μεγαλύτερες εκτάσεις σε χαμηλά τούνελ. Οι μέσες μηνιαίες τιμές χονδρικής πώλησης του πεπονιού στην Κεντρική Λαχαναγορά Αθηνών για τέσσερα χρόνια (1995-98). Είναι φανερό ότι οι πιο υψηλές τιμές εξασφαλίζονται τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο, ενώ τους μήνες Μάιο και Νοέμβριο είναι επίσης σχετικά πιο υψηλές σε σύγκριση με τους μήνες του καλοκαιριού. [1]
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές του Cucumis melo. Αυτές κατατάσσονται σε βοτανικές ποικιλίες και οι καλλιεργούμενες σήμερα ποικιλίες και υβρίδια ανήκουν κυρίως στις βοτανικές ποικιλίες var. reticulatus και var. inodorus. Οι ποικιλίες έχουν 2n=2x=24 αριθμό χρωμοσωμάτων, με κανονική μείωση και με μέση βλαστικότητα γύρης 90%. Ανήκει στο ίδιο γένος με το αγγούρι, με το οποίο δεν διασταυρώνεται. [1]
Κλιματικές συνθήκες
Η πεπονιά είναι φυτό θερμής εποχής και καλλιεργείται στις τροπικές μέχρι και τις εύκρατες περιοχές της γής. Κατά τη διάρκεια της καλλιέργειάς της απαιτούνται σχετικά υψηλές θερμοκρασίες, οι μέσες μηνιαίες να κυμαίνονται μεταξύ 18-240C. Εάν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες, θα πρέπει να δοθεί προστασία στα φυτά όλη την περίοδο που διαρκούν οι χαμηλές θερμοκρασίες με καλλιέργεια σε χαμηλά τούνελς, μεγαλύτερα τούνελς ή υψηλά θερμοκήπια. Ο παγετός καταστρέφει τα φυτά. Η υγρασία της ατμόσφαιρας πρέπει να είναι χαμηλή, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της ωρίμανσης του καρπού. Σε περιοχές με υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία ή στις υγρές τροπικές περιοχές η πεπονιά δεν αποδίδει ικανοποιητικά, γιατί προσβάλλεται από σοβαρές ασθένειες, ασθένειες του φυλλώματος και η ποιότητα του καρπού είναι υποβαθμισμένη, ο καρπός σχίζεται και προσβάλλεται από σήψεις. Η ποιότητα του καρπού υποβαθμίζεται επίσης, όταν κατά την περίοδο της ωρίμανσης επικρατούν συννεφιές και βροχές. Η υψηλή ένταση φωτισμού υποβοηθά την ανάπτυξη και παραγωγή καρπών καλής ποιότητας της πεπονιάς. Το ιδανικό κλίμα για την καλλιέργεια της πεπονιάς είναι εκείνο που χαρακτηρίζεται από υψηλή σχετικά θερμοκρασία, χαμηλή ατμοσφαιρική υγρασία (ξηρές και ημίξερες περιοχές με άρδευση ) και άπλετο φωτισμό. Η περίοδος των ευνοϊκών συνθηκών θα πρέπει να διαρκεί περίπου 80-110 ημέρες, όσο διαρκεί η περίοδος από τη φύτευση μέχρι τη συγκομιδή. Με αυτές τις προϋποθέσεις, οι αποδόσεις είναι υψηλές, οι καρποί αποκτούν περισσότερο άρωμα και υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και τα φυτά έχουν λιγότερα προβλήματα ασθενειών του φυλλώματος. [1]
Εδαφικές συνθήκες
Η πεπονιά μπορεί να καλλιεργηθεί σε ποικιλία εδαφών, από τα ελαφρά αμμώδη μέχρι τα πηλώδη εδάφη. Για πρώιμη παραγωγή πρέπει να προτιμώνται τα ελαφρά αμμώδη εδάφη, γιατί θερμαίνονται πιο εύκολα, στραγγίζουν και αερίζονται καλά και υποβοηθούν στην πρωίμιση της παραγωγής. Επειδή τα αμμώδη εδάφη δεν συγκρατούν ικανοποιητικά το νερό και έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά στοιχεία πρέπει να ποτίζονται και να λιπαίνονται συχνά, διαφορετικά οι καρποί παραμένουν μικροί και η ποιότητα τους είναι μέτρια. Η πεπονιά αποδίδει καλύτερα στα αμμοπηλώδη εδάφη, που είναι πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία, έχουν οργανική ουσία, έχουν την ικανότητα να συγκρατούν νερό και στραγγίζουν καλά. Η περιεκτικότητα του εδάφους σε θρεπτικά στοιχεία και ο τεχνητός εμπλουτισμός του, αποτελούν σημαντικό παράγοντα επιτυχίας στην καλλιέργεια της πεπεονιάς, γιατί είναι πολύ ευαίσθητα στις ελλείψεις, τόσο των κύριων στοιχείων όσο και των ιχνοστοιχείων. Βαρύτερα εδάφη (πηλοαμμώδη) οψιμίζουν την παραγωγή. Τα πολύ βαριά εδάφη όπως και τα οργανικά, καλόν είναι να αποφεύγονται. Εδάφη ελαφρά όξινα ή ουδέτερα ή πολύ ελαφρά αλκαλικά θεωρούνται ικανοποιητικά (pH=6,0-7,5). Τα αρκετά όξινα, όπως και τα πολύ αλκαλικά εδάφη, προκαλούν προβλήματα στην ανάπτυξη του φυτού (είναι δηλαδή περιορισμένη) και τα φύλλα κιτρινίζουν. Το pH του εδάφους μπορεί να διορθωθεί σε κάποιο βαθμό με προσθήκη υλικών που το επηρεάζουν. Το φυτό της πεπονιάς έχει μέτρια αντοχή στα άλατα, βρίσκεται μεταξύ της αγγουριάς και τομάτας όσον αφορά το βαθμό ανθεκτικότητας. Σύμφωνα με στοιχεία της FAO με ολική αλατότητα ECe 3 mmhos/cm η παραγωγή μειώνεται κατά 10%, ενώ με 4 και 6 mmhos/cm η παραγωγή μειώνεται κατά 25% και 50% αντίστοιχα. Μια καλλιέργεια πεπονιάς δεν πρέπει να ακολουθεί καλλιέργεια πεπονιάς, για λόγους ευαισθησίας σε παθογόνα εδάφους, όπως φουζαρίωση και βερτισιλλίωση. Πολλές φορές η εφαρμογή πολυετούς αμειψισποράς (10ετής) δεν είναι δυνατή και πρέπει να επιλέγονται άλλες λύσεις, όπως αποτελεσματική απολύμανση του εδάφους, χρήση ανθεκτικών ποικιλιών, εμβολιασμός σε ανθεκτικά υποκείμενα κ.λπ. [1]
Σπορά και στρωμάτωση
Είναι δυνατόν να ακολουθηθούν δυο τελείως διαφορετικές μέθοδοι σποράς στην πεπονιά. Η απευθείας σπορά στο έδαφος του θερμοκηπίου και η σπορά σε ατομικά γλαστράκια σε σπορείο, και στη συνέχεια η μεταφύτευση των νεαρών φυτών στο έδαφος του θερμοκηπίου. Η απευθείας σπορά εφαρμόζεται σε πολύ περιορισμένη κλίμακα, στις περιπτώσεις που η σπορά γίνεται σε εποχή που η θερμοκρασία εδάφους και αέρα είναι ευνοϊκές για τη βλάστηση και ανάπτυξη του φυτού (αργά την άνοιξη -καλοκαίρι, νωρίς το φθινόπωρο) και το θερμοκήπιο είναι ελεύθερο και καλά προετοιμασμένο. Στις πλείστες όμως των περιπτώσεων η πρακτική που εφαρμόζεται είναι η προετοιμασία των φυτών σε σπορείο και η μεταφύτευση. Στη συνέχεια γίνεται αναφορά στις διαδικασίες που προβλέπει η μέθοδος αυτή. Η πεπονιά είναι από τα λαχανικά που παρουσιάζουν δυσκολίες στη μεταφύτευση. Τα νεαρά φυτά αργούν πολύ να συνέλθουν μετά από τραυματισμό του ριζικού τους συστήματος και συνήθως δεν επιβιώνουν εάν μεταφυτευτούν γυμνόρριζα, γιατί οι ρίζες δεν αναπληρώνονται εύκολα μετά τη ριζοκοπή της μεταφύτευσης, ενώ το υπέργειο τμήμα του νεαρού φυτού αναπτύσσεται δυσανάλογα σε σύγκριση με το υπόγειο, με αποτέλεσμα τη διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ ρίζας-βλαστού. Για το λόγο αυτό, η προετοιμασία των νεαρών φυτών της πεπονιάς πρέπει να γίνει με τρόπο ώστε να μην διαταραχτεί το ριζικό σύστημα κατά τη μεταφύτευση. Συνήθως ακολουθούνται δυο διαδικασίες: Η πιο απλή είναι η σπορά απευθείας σε ατομικό γλαστράκι και η άλλη είναι η προσωρινή στρωμάτωση σε κιβώτιο σποράς με τύρφη ή τύρφη+άμμο μέχρι την ανάπτυξη ριζιδίου μήκους 5-10 χλστ., και η μεταφύτευση στη συνέχεια του προβλαστημένου σπόρου σε ατομικά γλαστράκια ή κύβους εδάφους κ.λπ. Η δεύτερη μέθοδος πλεονεκτεί της πρώτης στο ότι μεταφυτεύονται προβλαστημένοι σπόροι, που είναι σίγουρο ότι θα δώσουν φυτά και έτσι αποφεύγονται κενά στα γλαστράκια, και επίσης σημαντικός λόγος είναι ότι το κιβώτιο σποράς μπορεί να τοποθετηθεί για προβλάστηση σε χώρο με ιδανικές συνθήκες θερμοκρασίας για βλάστηση του σπόρου της πεπονιάς, με αποτέλεσμα τη συντόμευση του χρόνου βλάστησης και την εξοικονόμηση ενέργειας, όταν η εποχή βέβαια σποράς δεν είναι δεν είναι ευνοϊκή. Στην απευθείας σπορά στο γλαστράκι μπορεί να τοποθετηθούν περισσότεροι από ένας σπόροι, ιδίως όταν πρόκειται για κοινή ποικιλία, που το κόστος του σπόρου είναι χαμηλό. Τα γλαστράκια που χρησιμοποιούνται έχουν συνήθως διάμετρο 8-10 εκ. και είναι κατασκευασμένα από πλαστικό, τύρφη, χαρτί και άλλα υλικά. Το μέγεθος της γλάστρας, βέβαια, εξαρτάται πολύ και από το χρονικό διάστημα που θα μείνουν τα φυτά στο σπορείο. Για παράδειγμα, όταν η μεταφύτευση πρόκειται να γίνει σε θερμαινόμενο θερμοκήπιο είναι προτιμότερο, από οικονομικής πλευράς, τα φυτά να παραμείνουν στο σπορείο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιούνται γλαστράκια με μεγαλύτερη διάμετρο. Τα γλαστράκια γεμίζονται με ένα κατάλληλο υπόστρωμα με τύρφη και άμμο, και ίσως και άλλα υλικά. Η άμμος είναι αναγκαία για να βοηθά στην καλή στράγγιση του υποστρώματος. Ένα κατάλληλο υπόστρωμα μπορεί να παρασκευαστεί με την ανάμιξη ίσων όγκων τύρφης και χονδρής άμμου (απαλλαγμένης αλάτων). Στο κάθε κυβικό μέτρο του μίγματος προστίθενται 400g νιτρικό κάλι, 700g υπερφωσφορικό και 3.000g ασβεστόπετρα. Αντί για ατομικά γλαστράκια, χρησιμοποιούνται σήμερα όλο και σε μεγαλύτερη έκταση οι κύβοι εδάφους. Η προβλάστηση των σπόρων σε κιβώτια σποράς ταιριάζει περισσότερο με τη χρήση των κύβων εδάφους και στην περίπτωση των κύβων εδάφους το μέγεθός τους εξαρτάται από την διάρκεια παραμονής των φυτών στο σπορείο. Κατά τη σπορά σε ατομικά γλαστράκια, τοποθετείται ένας ή περισσότεροι σπόροι στην επιφάνεια του υποστρώματος, το οποίο έχει ποτιστεί από την προηγούμενη ημέρα για να είναι υγρό, και πιέζονται σε βάθος 1-1,5 εκ. Σημειώνεται ότι, κατά τη βλάστηση του σπόρου της πεπονιάς, οι κοτυληδόνες εξέρχονται από το έδαφος, όπως ακριβώς συμβαίνει με την αγγουριά, την κολοκυθιά και την καρπουζιά. Πρόσφατα, στον πολλαπλασιασμό της πεπονιάς και άλλων λαχανικών χρησιμοποιούνται δίσκοι από πλαστικό ή φελιζόλ με κυψελίδες διαφόρων μεγεθών, οι οποίοι γεμίζουν με υπόστρωμα και οι σπόροι τοποθετούνται και καλύπτονται ένας σε κάθε κυψελίδα.
Εμβολιασμός σε ανθεκτικά υποκείμενα Και στην περίπτωση της καλλιέργειας της πεπονιάς στο έδαφος για την αντιμετώπιση των παθογόνων εδάφους είναι ανάγκη τα καλλιεργούμενα υβρίδια και οι ποικιλίες να εμβολιαστούν σε ανθεκτικά υποκείμενα. Σήμερα σε εμπορική κλίμακα χρησιμοποιούνται τα ίδια υποκείμενα, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στην καρπουζιά. (ΤΖ 148 F1, RS 841 F1, Power F1 κ.α.) όλα υβρίδια μεταξύ του C. moschata x C. maxima. Δυσκολίες για την εξεύρεση κατάλληλου υποκειμένου παρουσιάστηκαν στη ντόπια ποικιλία "Αργίτικο", ο γονότυπος της οποίας δεν φαίνεται να έχει ικανοποιητική συγγένεια με τα γνωστά υποκείμενα που χρησιμοποιούνται στην καρπουζιά και αγγουριά. Στο εργαστήριο των Κηπευτικών Καλλιεργειών του Γ.Π.Α. ξεκίνησε τα τελευταία χρόνια μια ερευνητική προσπάθεια για εξεύρεση κατάλληλου υποκειμένου τόσο για το πεπόνι "Αργίτικο" όσο και για το υβρίδιο "Galia F1", και την ποικιλία "Dikti". Τα αποτελέσματα των πειραμάτων της χρονιάς 2000 έδειξαν ότι και τα τρία υποκείμενα που χρησιμοποιήθηκαν, το ΤΖ 148 F1, το Power F1 και το άγριο είδος Citrullus colocynthis (L) Schard που αυτοφύεται σε περιοχές της Κύπρου έδωσαν πολύ καλά αποτελέσματα. Μελετήθηκαν τα υποκείμενα "ΤΖ 148" και "Mamouth" (εμπορικά υβρίδια των Cucurbita maxima x C. moschata) καθώς και της ελληνικής ντόπιας ποικιλίας "Καλκαπάκι" ( C. moschata L.) σε συνδυασμό με τις ποικιλίες πεπονιάς "Θράκη", "Peplo", "Λευκό Αμύντεο" και "Κόκκινη μπανάνα". Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν υπήρξαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των υποκειμένων στις αποδόσεις, στο μέσο βάρος του καρπού και το πάχος του μεσοκαρπίου αντίθετα υπήρξαν αρνητικές διαφορές στη γεύση και την υφή της σάρκας των καρπών. Ικανοποιητικά αποτελέσματα επιβιώσης με την ποικιλία "Λευκό Αμύντεο" έδωσε το ντόπιο υποκείμενο "Καλκαπάκι", ενώ οι άλλες ποικιλίες που δοκιμάστηκαν είχαν πολύ μικρό ποσοστό επιβίωσης (=χαμηλή συμβατότητα). Οι τεχνικές του εμβολιασμού που συνιστώνται για την πεπονιά και οι συνθήκες που πρέπει να επικρατούν κατά και μετά τον εμβολιασμό μέχρι τη μεταφύτευση είναι οι ίδιες όπως έχουν περιγραφεί για την καρπουζιά. [1]
Συνθήκες και περιποιήσεις στο σπορείο
Θερμοκρασία Η πεπονιά είναι φυτό θερμής εποχής και για να βλαστήσουν οι σπόροι και να αναπτυχθούν τα φυτά απαιτούνται υψηλές θερμοκρασίες υποστρώματος και αέρος. Αυτός είναι ένας σοβαρός λόγος που θέτει περιορισμούς στην ημερομηνία σποράς για πρώιμη παραγωγή, και τονίζει την σημασία που έχουν τα θερμαινόμενα θερμοκήπια σπορεία για σπορά οποτεδήποτε, με κάποια βέβαια επιβάρυνση στο κόστος παραγωγής. Η άριστη θερμοκρασία για τη βλάστηση της πεπονιάς κυμαίνεται μεταξύ 250C και 300C. Στις θερμοκρασίες αυτές η βλάστηση γίνεται σε 3-4 ημέρες (εμφάνιση κοτυληδόνων στην επιφάνεια του υποστρώματος). Εάν κατά τη βλάστηση επικρατούν θερμοκρασίες γύρω στους 200C, τότε βλάστηση παρατηρείται μετά από 8 ημέρες, σε χαμηλότερες δε θερμοκρασίες η βλάστηση είναι πολύ περιορισμένη ή δεν γίνεται. Επίσης, τα νεαρά φυτά είναι πολύ ευπαθή στον παγετό. Στο σημείο αυτό σημειώνεται η σημασία της προβλάστησης σε κιβώτια σποράς. Μετά τη βλάστηση ή τη μεταφύτευση των προβλαστημένων σπόρων, η θερμοκρασία του αέρα στο σπορείο ρυθμίζεται στα επίπεδα: Ημέρα: 20-240C, Νύκτα: 18-200C. Τα χαμηλά επίπεδα εφαρμόζονται όταν επικρατεί χαμηλή ηλιοφάνεια, και τα υψηλά επίπεδα τις ηλιόλουστες ημέρες. Στις θερμοκρασίες αυτές, τα νεαρά φυτά αναπτύσσονται αρκετά γρήγορα. Πιο χαμηλές θερμοκρασίες αέρος θα μπορούσαν να εφαρμοστούν όταν η θερμοκρασία του υποστρώματος μπορεί να κρατηθεί κάπως υψηλή, με θέρμανση των πάγκων (π.χ. κυκλοφορία ζεστού νερού σε σωλήνες μέσα στον πάγκο ή κυκλοφορία θερμού αέρα κάτω από τον πάγκο που φέρει τα φυτά κ.ο.κ). Στην περίπτωση θέρμανσης των πάγκων με οποιονδήποτε τρόπο, θα χρειαστεί πιο συχνό πότισμα των φυταρίων, γιατί η εξάτμιση είναι εντονότερη. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει η θερμοκρασία στο σπορείο να βρίσκεται κάτω από 140C. Στην περίπτωση που η θέρμανση στο σπορείο δεν είναι η πλέον κατάλληλη, θα βοηθούσε αρκετά (επιτάχυνση βλάστησης) εάν, μετά τη σπορά, ακολουθούσε κάλυψη των γλαστρών με πλαστικό φύλλο για μερικές ημέρες, για αύξηση της θερμοκρασίας και διατήρηση της υγρασίας στο περιβάλλον του σπόρου.
Υγρασία Τα επίπεδα της υγρασίας στην ατμόσφαιρα του σπορείου θα πρέπει να κυμαίνονται γύρω στο 70-80% Σ.Υ. Τα επίπεδα αυτά ατμοσφαιρικής υγρασίας στο χώρο του σπορείου βοηθούν στη γρήγορη ανάπτυξη των φυτών. Για το λόγο αυτό όταν η υγρασία είναι χαμηλή, θα πρέπει να ψεκάζονται τα φυτά και ο γύρω χώρος με νερό, για αύξηση της υγρασίας. Στο σημείο αυτό σημειώνεται ότι τα φυτά θα πρέπει να είναι στεγνά κατά το απόγευμα-βράδυ, προς αποφυγή ανάπτυξης μυκητολογικών προσβολών. Αντίθετα, η υπερβολική υγρασία πρέπει να αντιμετωπίζεται με αερισμό του σπορείου.
Φωτισμός Μετά τη βλάστηση των σπόρων είναι ανάγκη να υπάρχει αρκετός φωτισμός στο σπορείο γιατί, όπως και στα άλλα κολοκυνθοειδή, η πεπονιά έχει την τάση να αναπτύσσει λεπτό και μακρύ στέλεχος, ιδιαίτερα σε συνθήκες χαμηλής έντασης φωτισμού. Τα υλικά κάλυψης του θερμοκηπίου-σπορείου πρέπει να είναι διαφανή και καθαρά. Σε περίπτωση που ο φυσικός φωτισμός την εποχή του σπορείου είναι περιορισμένος, θα πρέπει να εφαρμοστεί τεχνητός φωτισμός. Στην Ελλάδα και στις άλλες μεσογειακές χώρες δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα από τον φυσικό φωτισμό και τον χειμώνα.
Εμπλουτισμός με CO2 Ο εμπλουτισμός του θερμοκηπίου-σπορείου με CO2, μετά το φύτρωμα της πεπονιάς από το στάδιο των κοτυληδόνων μέχρι τη μεταφύτευση δηλ. τον σχηματισμό 7-10 φύλλων, έχει μελετηθεί στο σταθμό του Balandran στη Γαλλία, σε δυο ποικιλίες πεπονιού τις "Doublon" και "Vedrantais", με σπορά τέλη Δεκεμβρίου και μεταφύτευση τέλη Φεβρουαρίου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι με εμπλουτισμό σε συγκέντρωση 1.000ppm και με φυσικό φωτισμό δεν υπήρχε φανερή επίδραση ούτε στην ανάπτυξη ούτε στην παραγωγή που ακολούθησε.
Μέτρα υγιεινής Ένα σημαντικό σημείο για την επιτυχία στην παραγωγή φυτών πεπονιάς, είναι η διατήρηση των νεαρών φυτών απαλλαγμένων από κάθε ασθένεια. Είναι γνωστό, ότι τα νεαρά φυτά της πεπονιάς είναι πολύ ευπαθή, ιδιαίτερα στις μυκητολογικές ασθένειες, και πολλές φορές η προσπάθεια παραγωγής φυτών μπορεί να αποτύχει, εάν δεν ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα υγιεινής. Θα πρέπει συγκεκριμένα, να απολυμαίνονται όλοι οι χώροι του σπορείου, οι πάγκοι, τα εργαλεία κ.λπ. πριν από τη σπορά. Κατάλληλο απολυμαντικό θεωρείται το διάλυμα φορμαλδεΰδης 2%. Επίσης, το υπόστρωμα πρέπει να είναι αποστειρωμένο. Μετά τη βλάστηση και κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των φυτών, θα πρέπει να γίνονται προληπτικοί ή θεραπευτικοί ψεκασμοί, με τα κατάλληλα εντομοκτόνα και μυκητοκτόνα φυτοφάρμακα. [1]
Ποικιλίες πεπονιάς
Ο μεγάλος αριθμός βοτανικών ποικιλιών του Cucumis melo, η πληθώρα ποικιλίων που υπάρχει σε κάθε βοτανική ποικιλία και η δυνατότητα παραγωγής υβριδίων με τη διασταύρωσή τους, έχει σαν αποτέλεσμα την κυκλοφορία στην αγορά ποικιλιών και υβριδίων που παρουσιάζουν αρκετές διαφορές στο μέγεθος, σχήμα, χρώμα σάρκας, στην εξωτερική επιφάνεια και χρώμα του φλοιού του καρπού, στην πρωιμότητα, αποδόσεις, ανθεκτικότητα σε εχθρούς και ασθένειες, στην ικανότητα μεταφοράς κ.α. Για παράδειγμα, το βάρος, ανάλογα με την ποικιλία, μπορεί να κυμαίνεται από 500 έως 3.500g, το σχήμα να κυμαίνεται από σφαιροειδές, ως ωοειδές, ελλειπτικό επίμηκες, το χρώμα της σάρκας από πρασινωπό-πρασινοκιτρινωπό, πορτοκαλί (οι κανταλούπες), λευκό (ο τύπος Casaba). Η εξωτερική επιφάνεια του φλοιού μπορεί να φέρει έντονες δικτυώσεις ή να απουσιάζουν τελείως κ.ο.κ. Κατά την επιλογή μιας ποικιλίας για κατακόρυφη καλλιέργεια στο θερμοκήπιο, ο καλλιέργητης πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις προτιμήσεις της αγοράς, την πρωιμότητα, τις αποδόσεις, οι καρποί να συγκρατούνται καλύτερα επί του φυτού κατά την ωρίμανση, ώστε να μην χρειάζεται στήριξη του καρπού, να παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στις ασθένειες, ικανότητα μεταφοράς, αντοχή στις χαμηλές θερμοκρασίες και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν το κέρδος. Για παράδειγμα στις Η.Π.Α. προτιμώνται οι ποικιλίες ή τα υβρίδια που έχουν πλούσια δικτυωτή επιφάνεια, μέτριο μέγεθος, σχετικά σφαρικό σχήμα, με πράσινο ή πορτοκαλί χρώμα σάρκας. Οι ποικιλίες που έχουν τα χαρακτηριστικά αυτά προτιμώνται γιατί έχουν καλή ικανότητα μεταφοράς, επιθυμητό μέγεθος και σχήμα , εξαιρετική γεύση όταν ωριμάσουν πάνω στα φυτά, και προτιμώνται από τους καταναλωτές. Στην Ελλάδα προτιμώνται οι ποικιλίες που έχουν σάρκα κιτρινοπράσινη κ.ο.κ. Η καλλιέργεια της πεπονιάς στο θερμοκήπιο απέκτησε μεγαλύτερη οικονομική σημασία όταν εμφανίστηκε η ποικιλία "Ogen", γιατί παράγει σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό καρπών μικρότερου μεγέθους, που η εμπορική τους αξια ήταν εξασφαλισμένη. Μετά την επιτυχία της "Ogen" επελέγησαν και άλλες ποικιλίες με παρόμοια χαρακτηριστικά, όπως η "Haogen". Σήμερα μεγάλη προτίμηση, τουλάχιστον στις μεσογειακές χώρες, δίνεται στην καλλιέργεια της ποικιλίας "Galia F1". Στον τύπο της κανταλούπας σήμερα καλλιεργούνται στο θερμοκήπιο για πρώιμη παραγωγή μικρόκαρπες ποικιλίες, όπως η "Tiger", "Aroma" κ.α. Οι διάφορες ποικιλίες που κυκλοφορούν σήμερα δίνουν την ευχέρεια της επιλογής, γιατί διαφέρουν σε μέγεθος, χρώμα σάρκας, εξωτερική εμφάνιση κ.α., και έτσι μπορούν να ικανοποιούν διαφορετικές απαιτήσεις της ντόπιας και ξένης αγοράς. Στη συνέχεια γίνεται περιγραφή των ποικιλιών που καλλιεργούνται και έχουν οικονομική σημασία για την Ελλάδα.
Ogen Το φυτό είναι μέσης πρωιμότητας και αρκετά παραγωγικό. Ο καρπός είναι σφαιρικός, μικρός, βάρους 1-1,5 κιλά, ο φλοιός είναι λείος και χωρίζεται σε λωρίδες χρώματος κιτρινοπράσινου προς το χρυσό-πορτοκαλί. Η σάρκα έχει χρώμα πρασινοκίτρινο, είναι χυμώδης, αρωματική και γλυκιά. Η ποικιλία αυτή καλλιεργήθηκε σε μεγάλες εκτάσεις μέχρι πρόσφατα, που έχει αντικατασταθεί από την ποικιλία "Galia F1".
Galia F1 Φυτό: πρώιμη ποικιλία, ωριμάζει τον πρώτο καρπό περίπου 9-10 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση. Καρπός: έχει σχήμα σφαιρικό προς οβάλ, το εξωτερικό του χρώμα είναι κίτρινο και η επιφάνειά του δικτυωτή. Η πρόσφυση του καρπού επί του μίσχου είναι ισχυρή, γεγονός που επιτρέπει την παραμονή του καρπού επί του φυτού μέχρι την ωρίμανση, χωρίς πρόσθετη στήριξη του καρπού. Η σάρκα έχει πρασινοκίτρινο χρώμα, είναι αρκετά αρωματική και με καλή γεύση. Μέσο βάρος καρπού 0,8-1,0 κιλά. Οι καρποί διατηρούν την εμπορική τους αξία αρκετό χρόνο μετά τη συγκομιδή. Είναι το υβρίδιο που σήμερα καλλιεργείται σε μεγάλη έκταση στην Ελλάδα.
Round Pack Ποικιλία κάπως όψιμη, ωριμάζει τους πρώτους καρπούς 11-13 εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση. Ο καρπός είναι σφαιρικός, εξωτερικού χρώματος σταχτοκίτρινου, με δικτυωτή επιφάνεια. Η πρόσφυση του καρπού επί του μίσχου είναι πολύ ισχυρή. Η σάρκα έχει λευκοπράσινο χρωματισμό, είναι αρωματική και η γεύση είναι πολύ καλή (γλυκιά). Το μέσο βάρος του καρπού κυμαίνεται μεταξύ 0,6-0,8 κιλά. Οι καρποί διατηρούν πολύ καλά την εμπορική τους αξία μέχρι και 2 εβδομάδες μετά τη συγκομιδή.
Dikti Φυτό ζωηρής ανάπτυξης, παραγωγικό, μέσης πρωιμότητας, ανθεκτικό στις φυλές 0 και 1 της φουζαρίωσης και στο ωίδιο. Οι καρποί σχετικά μεγάλοι, με εμφανές δικτύωμα στην εξωτερική επιφάνεια. Μέσο βάρος καρπού 1,4-1,8 κιλά.
Kalando F1 Φυτό ζωηρό, πρώιμο, με πολύ καλή καρπόδεση ακόμη και στις πρώιμες φυτεύσεις. Ανθεκτικό στις φυλές 0 και 1 της φουζαρίωσης και στο ωίδιο. Καρπός τύπου "Galia" με μέσο βάρος 1,3 κιλά.
Arava F1 Υβρίδιο πολύ πρώιμο, συγκεντρώνει το μέγιστο της παραγωγής σε σύντομο χρονικό διάστημα. Κατάλληλο για υπαίθρια καλλιέργεια και στο θερμοκήπιο. Ανθεκτικό στη φυλή 1 του ωιδίου. Καρπός σφαιρικός-πεπλατυσμένος, χρώματος κιτρινο-πορτοκαλί με καλά ανεπτυγμένη δικτύωση στο εξωτερικό του. Το μέσο βάρος κυμαίνεται από 1-1,5 κιλά.
Makdimon F1 Φυτό κατάλληλο για φύτευση τόσο στο θερμοκήπιο όσο και σε υπαίθριες καλλιέργειες. Ανθεκτικό στη φυλή 1 του ωιδίου, και στις φυλές 0 και 1 της φουζαρίωσης. Καρπός σφαιρικού σχήματος, χρώματος κίτρινο-πορτοκαλί, με καλά ανεπτυγμένη δικτύωση και με καλό άρωμα. [1]
Ασθένειες
Τόσο το φυτό, όσο και οι καρποί είναι ευπαθείς στις ασθένειες, αρκετές από τις οποίες μπορεί να προληφθούν ή να μειωθούν σημαντικά εάν τηρηθούν τα ενδεικνυόμενα μέτρα υγιεινής, όπως π.χ. απολύμανση του εδάφους, απολύμανση του σπόρου, προληπτικοί και θεραπευτικοί ψεκασμοί κ.λπ.
Προσβολές απο μύκητες Ωίδιο, Εrysiphe cichoracearum Sphaerotheca fuliginea Προσβάλλει τα φύλλα και τους βλαστούς, οι επιφάνειες των οποίων καλύπτονται από λευκό μυκήλιο και σπορία. Μετά από σοβαρή προσβολή τα φυτά αδυνατίζουν και αναστέλλουν την ανάπτυξη τους. Η ασθένεια γίνεται πιο σοβαρή σε ξηρικές συνθήκες καλλιέργειας. Υπάρχουν ποικιλίες πεπονιάς πιο ανθεκτικές στο ωίδιο, αλλά η ανθεκτικότητα συνήθως περιορίζεται σε μια ή δυο φυλές του παθογόνου. Αντιμετωπίζεται με ανθεκτικές ποικιλίες και με ψεκασμό με ειδικά ωιδιοκτόνα φυτοφάρμακα.
Περονόσπορος, Pseudoperonospora cubensis Προσβάλλει τα φύλλα κατά τη θερμή και υγρή περίοδο. Τα φυτά προστατεύονται με προληπτικούς ψεκασμούς κάθε 10 ημέρες ή, σε περίπτωση προσβολής, με θεραπευτικούς ψεκασμούς με τα κατάλληλα μυκητοκτόνα.
Φαιά σήψη, Botrytis cinerea Προσβάλλει βλαστούς, φύλλα και καρπούς. Δεν εμφανίζονται σοβαρές προσβολές, αν επικρατούν καλές συνθήκες εξαερισμού και χαμηλή υγρασία στο θερμοκήπιο.
Ανθράκωση, Colletotrichum Iagenarium C. orbiculare Προσβάλλει όλα τα υπέργεια μέρη του φυτού. Στα φύλλα και τους καρπούς εμφανίζεται υπό μορφή μικρών (διαμέτρου 1-2εκ.) κιτρινωπών ή υδαρών κηλίδων. Οι κηλίδες στους καρπούς γίνονται στη συνέχεια σκοτεινού χρώματος, στρογγυλές και καθιζάνουν. Η ανάπτυξή τους ευνοείται όταν η θερμοκρασία κυμαίνεται γύρω στους 250C. Ο μύκητας μεταδίδεται δια του εδάφους, με το σπόρο και από άλλα προσβεβλημένα φυτά. Μπορεί να εμφανιστεί υπό επιδημική μορφή. Αποφεύγεται ή περιορίζεται με την αμειψισπορά, την απολύμανση εδάφους και σπόρων, με λήψη μέτρων υγιεινής στα θερμοκήπια και με συχνούς προληπτικούς και θεραπευτικούς ψεκασμούς, μετά το σχηματισμό των βλαστών του φυτού.
Αδρομυκώσεις, Fusarium oxysporum f.sp. melonis Παθογόνο εδάφους, προσβάλλει αρχικά τις ρίζες και στη συνέχεια αναπτύσσεται στους βλαστούς στους οποίους προκαλεί σκούρο χρωματισμό. Προσβολή νεαρών φυτών (όταν βλαστάνουν) προκαλεί τη σήψη τους πριν ακόμη εμφανιστούν στην επιφάνεια του εδάφους. Προσβολή σε ανεπτυγμένα φυτά έχει σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της ανάπτυξης, κιτρίνισμα, την μάρανση του φυτού και τελικά την ξήρανση. Τομή στη βάση του φυτού δείχνει το σκοτεινό χαρακτηριστικό δακτύλιο του φουζάριου. Για τον έλεγχο της ασθένειας μπορεί να εφαρμοστεί 3ετής-5ετής αμειψισπορά, φύτευση ανθεκτικών ποικιλίων, με την απολύμανση του εδάφους, κατά προτίμηση με ατμό αλλά και με χημικά μέσα. Για τον περιορισμό της εξάπλωσης όταν εμφανιστεί σε μια καλλιέργεια, τα προσβεβλημένα φυτά πρέπει να απομακρύνονται αμέσως μόλις διαγνωστεί η προσβολή και η προσβεβλημένη περιοχή να απολυμααίνεται με πότισμα με ειδικό φυτοφάρμακο (π.χ. benomyl κ.α.). Για την αντιμετώπιση των αδρομυκώσεων και άλλων παθογόνων εδάφους εφαρμόζεται, σε όλο και μεγαλύτερη κλίμακα σε εμπορική βάση, ο εμβολιασμός των καλλιεργούμενων ποικιλίων και υβριδίων σε ανθεκτικά υποκείμενα, όπως το ΤΖ 148 (υβρίδιο μεταξύ Cucurbita maxima x Cucurbita moschata). Το Power F1 και το Citrullus colocynthis (L) Schard.
Phomopsis Mycosphaerella melonis Παθογόνα εδάφους που θα πρέπει να καταπολεμούνται πριν τη φύτευση με απολύμανση του εδάφους, ώστε να αποφεύγεται η δυνατότητα πρόκλησης ζημιάς.
Macrosporium cucumerinum Προκαλεί νεκρωτικές κηλίδες στα φύλλα.
Βακτηριακή μάρανση, Erwinia traheiphila Τα πρώτα συμπτώματα της προσβολής εμφανίζονται σε μερικά φύλλα που παρουσιάζουν μάρανση, αργότερα ακολουθεί γενική μάρανση του φυτού και θάνατος. Το βακτήριο αναπτύσσεται και καταλαμβάνει τα αγγεία των ριζών, βλαστών και φύλλων. Σε τομή προσβεβλημένου φυτού εξέρχεται μια άσπρη βακτηριακή μάζα από τα αγγεία του φυτού. Το βακτήριο μεταδίδεται από τα έντομα Diabrotica undecimpunctata και Αcalymma vittata, στο σώμα των οποίων και διαχειμάζει. Επίσης μεταφέρεται από προσβεβλημένο φυτό σε υγιές φυτό. Έλεγχος του βακτηρίου γίνεται με τη συστηματική καταπολέμηση των εντόμων, ακόμη και με προληπτικούς ψεκασμούς, μόλις τα φυτά εμφανιστούν πάνω από το έδαφος. Επίσης, συνιστάται η αφαίρεση, απομάκρυνση και καταστροφή των προσβεβλημένων φυτών μόλις εμφανιστεί η ασθένεια.
Προσβολές από Ιούς Μωσαϊκό της πεπονιάς, ΜΜV Τα προσβεβλημένα φύλλα αρχικά εμφανίζουν ένα βαθύ πρασινωπό χρωματισμό γύρω από τα κεντρικά νεύρα των φύλλων και αργότερα εμφανίζονται κιτρινωπές και πρασινωπές κηλίδες με μορφή μωσαϊκού. Μερικά φύλλα, παράλληλα, μπορεί να εμφανίσουν ανώμαλη επιφάνεια και παραμορφώσεις. Τα άνθη των προσβεβλημένων φυτών συχνά παραμορφώνονται και αυτά και αποτυχαίνουν να καρποδέσουν. Ο ιός αυτός προσβάλλει και άλλα είδη της οικογένειας των κολοκυνθοειδών. Μεταδίδεται με το σπόρο, με τις αφίδες και το έδαφος. Στην περίπτωση του προσβεβλημένου σπόρου, εάν αυτός ο σπόρος είναι "φρέσκος", δηλαδή μικρής ηλικία, τότε η προσβολή ανέρχεται σε ποσοστό 95%, ενώ σε προσβεβλημένο σπόρο ηλικίας 3 ετών το ποσοστό προσβολής πέφτει στο 5%. Χρήση υγιούς σπόρου ελεύθερου από την ίωση, σε αποστειρωμένο υπόστρωμα ή έδαφος, εξασφαλίζει φυτά υγιή αλλά δεν αποκλείει τη μετάδοση της ίωσης αργότερα με τις αφίδες, όταν υπάρχει πηγή μόλυνσης. Προσβεβλημένα φυτά αφαιρούνται και καταστρέφονται μόνον αν διαγνωστεί η ίωση. Η εφαρμογή εντομοκτόνων για έλεγχο των αφίδων, αν και περιορίζει τις πιθανότητες προσβολής, εν τούτοις δεν τις αποκλείει. Θα πρέπει να προτιμώνται οι ποικιλίες που είναι ανθεκτικές στις ιώσεις. Απαραίτητη είναι η απολύμανση του εδάφους και αν είναι δυνατόν, η εφαρμογή αμειψισποράς.
Μωσαϊκό της αγγουριάς CMV1 Τα νεαρά φύλλα του φυτού παραμένουν υπανάπτυκτα, παραμορφώνονται και αποκτούν την μωσαϊκή εμφάνιση του κίτρινου και ανοικτού πράσινου χρωματισμού. Προσβολή στους καρπούς, προκαλεί παραμορφώσεις και η εξωτερική τους επιφάνεια παρουσιάζει στικτό χρωματισμό. Ο ιός αυτός μεταδίδεται δια του εδάφους και των αφίδων. Θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα, όπως και στην προηγούμενη περίπτωση.
Ίωση κορυφής (Curly top=BCTV) Τα προσβεβλημένα νεαρά φύλλα παραμορφώνονται, γίνονται "σγουρά", σκληρά και η ανάπτυξη τους σταματά, ενώ τα παλαιά φύλλα κιτρινίζουν. Ο ιός μεταδίδεται με τους φυλλορίκτες. Για τον έλεγχο της ίωσης αυτής, θα πρέπει να καταπολεμηθεί το μέσο μετάδοσης δηλαδή οι φυλλορίκτες με τα κατάλληλα εντομοκτόνα φάρμακα.
Φυσιολογικές ανωμαλίες Σχίσιμο καρπού Αρκετά σύνηθες φαινόμενο, όταν εφαρμόζονται ακανόνιστα ποτίσματα και όταν δίνεται πλούσιο πότισμα κατά την ωρίμανση, μετά από περιόδους διακοπής ή περιορισμού του νερού άρδευσης. Επίσης, απότομες μεταβολές της θερμοκρασίας, όπως και υψηλή υγρασία στο θερμοκήπιο, συμβάλλουν στο σχίσιμο των καρπών. Δεν εμφανίζουν όλες οι ποικιλίες την ίδια ευπάθεια στο σχίσιμο. Για την αποφυγή ή περιορισμό του σχισίματος θα πρέπει να προσεχθεί το πότισμα, ιδιαίτερα όταν οι καρποί βρίσκονται στο στάδιο της ωρίμανσης (λίγο νερό) και αερισμός του θερμοκηπίου για μείωση της υγρασίας και θερμοκρασίας.
Ηλιόκαυμα Αν και σπάνια, παρουσιάζονται καρποί με εμφανή συμπτώματα ηλιοκαύματος εν τούτοις, όταν η ηλιοφάνεια είναι έντονη και οι καρποί εκτεθειμένοι, τότε το φαινόμενο παρουσιάζεται πιο έντονο, με οικονιμική σημασία, ιδίως στις ποικιλίες που έχουν λεία εξωτερική επιφάνεια. [1]
Εχθροί
Προσβολές από έντομα Αφίδες Myzus persicae Η πράσινη αφίδα, η οποία ευθύνεται για τη μετάδοση ιώσεων στην πεπονιά, όπως για παράδειγμα το μωσαϊκό της πεπονιάς(MMV), το μωσαϊκό της αγγουριάς (CMV1), κλπ.
Αphis gossypii Οι αφίδες τρέφονται κυρίως στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και προκαλούν παραμορφώσεις των φύλλων, αλλαγή χρώματος και θάνατο (ξήρανση). Για να περιορίζονται οι ζημιές στο ελάχιστο, θα πρέπει να γίνεται συχνά έλεγχος της καλλιέργειας και μόλις εμφανιστεί προσβολή να γίνεται άμεση επέμβαση με κατάλληλα εντομοκτόνα.
Epitrix cucumeris και άλλα Είναι μικρά κολεόπτερα με χρώμα χρυσίζον ή μεταλλικό μπλέ-μαύρο και τρέφονται από τα φύλλα του φυτού.
Φυλλορρύκτες, Lyriomyza spp. Οι προνύμφες των εντόμων έχουν μήκος 3-6 χλστ., χρώμα κιτρινοπράσινο και αναπηδούν ζωηρά, ενώ τα τέλεια έντομα πετούν. Προκαλούν ζημιά με το άνοιγμα στοών και τη μύζηση του χυμού των φύλλων. Το πρώτο ορατό σύμπτωμα είναι μια λευκή κηλίδα και στη συνέχεια το φύλλο κιτρινίζει.
Κόκκινη αράχνη, Tetranychus bimaculatus και άλλοι Όταν επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες και χαμηλή υγρασία (ξηρασία), η κόκκινη αράχνη και άλλα ακάρεα πολλαπλασιάζονται με γρήγορο ρυθμό και προσβάλλουν την πεπονιά. Στην αρχή τα φύλλα αποκτούν ένα καφέ χρωματισμό και στη συνέχεια επέρχεται η ξήρανση του φυτού. Μέτρα ελέγχου της εξάπλωσης της προσβολής πρέπει να λαμβάνονται ευθύς όταν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα επί του φυτού, με τα κατάλληλα ακαρεοκτόνα φάρμακα και, επίσης, με μέτρα που σκοπό έχουν τη μείωση της θερμοκρασίας και αύξηση της υγρασίας του περιβάλλοντος, όταν αυτό είναι δυνατό.
Υλέμυα, Hylemya cilicrura Οι προνύμφες των εντόμων προσβάλλουν το λαιμό των νεαρών φυτών στα πρώτα στάδια που ακολουθούν τη σπορά. Η προσβολή είναι πλέον σοβαρή όταν επικρατούν συνθήκες που καθυστερούν τη βλάστηση, π.χ. χαμηλές θερμοκρασίες, υγρό έδαφος κ.λπ. Η καταπολέμηση γίνεται με ριζοποτίσματα με εντομοκτόνα.
Αλευρώδης, Trialeurodes vaporariorum Τα τέλεια και οι προνύμφες τρέφονται κυρίως από την κάτω επιφάνεια των φύλλων. Καταπολεμείται με εντομοκτόνα, κατάλληλες παγίδες κίτρινου χρώματος και με βιολογική μέθοδο με το παράσιτο Encarsia formosa.
Σιδηροσκώληκες, Agriotes spp.
Καραφατμέ, Agrotis spp.
Aulacophora foveicolis Τα τέλεια έντομα τρώνε τα φύλλα. Οι προνύμφες ορύσσουν στοές στα στελέχη και τις ρίζες. Ριζοπότισμα με οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα.
Epilahna chrysomelina Προσβάλλουν τα φύλλα.
Νηματώδεις, Meloidogyne spp. Προσβάλλουν το υπόγειο μέρος του φυτού και προκαλούν εξογκώματα πάνω στις ρίζες, με συνέπεια τη δυσκολία στην απορρόφηση νερού και θρεπτικών στοιχείων από το έδαφος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, το σταμάτημα της ανάπτυξης των φυτών και τη διακοπή της ανάπτυξης και ωρίμανσης των καρπών. Μεγαλύτερες ζημιές από νηματώδεις παρατηρούνται στα αμμώδη εδάφη. Αποτελεσματική αντιμετώπιση των νηματωδών, και με χαμηλό κόστος, γίνεται με την εφαρμογή ενός προγράμματος 3ετούς αμειψισποράς με ανθεκτικά φυτά, όπως σιτάρι, αραβόσιτος, βρώμη, σόργο, κ.λπ. Με την αμειψισπορά αναμένεται οι πληθυσμοί των νηματωδών να μειωθούν σημαντικά. Όταν δεν μπορεί να εφαρμοστεί αμειψισπορά, μπορεί να γίνει καταπολέμηση με χημικά μέσα ή απολύμανση με ατμό στο θερμοκήπιο, με τη διαφορά ότι, στις περιπτώσεις αυτές, η μέθοδος έχει υψηλότερο κόστος. Η μέθοδος της ηλιοαπολύμανσης πρέπει επίσης να εξετάζεται και να εφαρμόζεται, όπου είναι δυνατόν. [1]
