Εκτροφή αιγοπροβάτων

Εκτροφή αιγοπροβάτων

Η αιγοπροβατοτροφία (µικρά µηρυκαστικά) αποτελεί παραδοσιακά έναν από τους δυναµικότερους κλάδους στη χώρα µας, συµβάλλοντας κατά 18% περίπου στο συνολικό αγροτικό εισόδηµα. Η παραγωγική αυτή κατεύθυνση στηρίχθηκε στους άφθονους φυσικούς πόρους και προσαρµόστηκε στις ιδιαίτερες κλιµατολογικές και εδαφολογικές συνθήκες της πατρίδας µας. Το αίγειο και πρόβειο κρέας και γάλα που παίρνουμε απ' τα αιγοπρόβατα είναι δύο βασικές κατηγορίες προϊόντων µε µεγάλη οικονοµική σηµασία κι αποτελούν τις κυριότερες πηγές του αγροτικού εισοδήµατος των κατοίκων των ορεινών και µειονεκτικών περιοχών. Αξίζει να σηµειωθεί ότι ίσως το δυνατότερο σηµείο του τοµέα είναι η υψηλή ποιότητα του παραγόµενου κρέατος, ως αποτέλεσµα µιας σειράς παραµέτρων που χαρακτηρίζουν την ελληνική πραγµατικότητα όπως το εκτατικό σύστηµα εκτροφής, οι εγχώριες φυλές και οι χορηγούµενες ζωοτροφές.

Ο κύριος όγκος της ελληνικής αιγοπροβατοτροφίας έχει ως παραγωγική κατεύθυνση την γαλακτοπαραγωγή και προέρχεται από γενετικώς ανοµοιογενή ποίµνια, τα οποία απαρτίζονται από ζώα διαφορετικών φυλών και κυρίως από ζώα διασταυρούµενα άγνωστης γονοτυπικής σύνθεσης, παρουσιάζοντας µεγάλη παραλλακτικότητα σε ό,τι αφορά τα µορφολογικά, φυσιολογικά και παραγωγικά χαρακτηριστικά τους. Ο συνολικός αριθµός των εγχώριων προβάτων που εκτρέφονται σε αµιγή ποίµνια δεν υπερβαίνει τα 700.000 κεφάλια. Ειδικότερα, από τις 26 συνολικά ελληνικές φυλές, οι έξι έχουν εξαφανισθεί, ενώ οι υπόλοιπες έχουν κύρια κατεύθυνση την γαλακτοπαραγωγή, συνδυασµένη µε την παραγωγή κρέατος αµνού και εριφίου και δευτερευόντως µε την παραγωγή µαλλιού.

Υφιστάμενη κατάσταση αιγοπροβατοτροφίας

Πρόβατα στην ύπαιθρο

Η αιγοπροβατοτροφία , με συνολικό ζωικό πληθυσμό 14.000.000, παράγει το 60% και το 24% της εγχώριας παραγωγής γάλακτος και κρέατος, αντίστοιχα και προσδιορίζει το 59% της ακαθάριστης αξίας της κτηνοτροφικής παραγωγής (στοιχεία 2005). Όσον αφορά στην υφιστάμενη κατάσταση της αιγοπροβατοτροφίας για το σύνολο των χωρών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (E.E) δεν έχει την ίδια σηµασία όπως για τη χώρα µας. Στην Ε.Ε εκτρέφονται περίπου 100,5 εκατοµµύρια πρόβατα και αίγες. Οι σηµαντικότερες χώρες, από πλευράς εκτρεφόµενου αριθµού προβάτων, είναι το Ηνωµένο Βασίλειο µε 24,4 εκατοµµύρια, η Ισπανία µε 22,5 εκατοµµύρια, η Ιταλία µε 8,0 εκατοµµύρια και η Γαλλία µε 8,8 εκατοµµύρια. Σε ότι αφορά τις αίγες, για το ίδιο έτος, η Ισπανία εκτρέφει 2,9 εκατοµµύρια ζώα κι ακολουθούν η Γαλλία µε 1,2 εκατοµµύρια και η Ιταλία µε 960 χιλιάδες ζώα περίπου. Αξιοσηµείωτο είναι το γεγονός ότι στη χώρα µας εκτρέφεται περίπου το 45% του συνολικού αριθµού αιγών της Ε.Ε.

Στην Ελλάδα η αιγοπροβατοτροφία προσφέρεται σαν µια διέξοδος της σύγχρονης αγροτικής οικονοµίας, συµµετέχοντας κατά 45% περίπου στη συνολική ακαθάριστη αξία της ζωικής παραγωγής και κατά 15% περίπου στη συνολική αξία όλης της γεωργικής παραγωγής. Για την χώρα µας, ο τοµέας έχει ιδιαίτερη σηµασία δεδοµένου ότι αξιοποιεί εκτάσεις ορεινές-µειονεκτικές που θα ήταν αδύνατο να αξιοποιηθούν διαφορετικά. Η αιγοπροβατοτροφία στο σύνολο δεν έχει εσταβλισµένη µορφή αλλά εκτατική, γεγονός που δηµιουργεί προβλήµατα σε σχέση µε τη διαχείριση των κοινόχρηστων βοσκοτόπων.

Συστήματα εκτροφής αιγοπροβάτων

Αιγοπροβατοτροφία

Τα συστήματα εκτροφής των αιγοπροβάτων στη χώρα μας διακρίνονται σε τρεις τύπους:

1. Στο οικόσιτο σύστημα αιγοπροβάτων. Το σύστημα αυτό αφορά στην εκτροφή μικρού αριθμού προβάτων ή αιγών ανά οικογένεια, που κρατούνται στο στάβλο και τρέφονται με έτοιμες ζωοτροφές. Η εκτροφή τους αποσκοπεί κυρίως στην κάλυψη των αναγκών της οικογένειας σε ζωϊκά προϊόντα. Τα ζώα που εκτρέφονται με αυτό το σύστημα ανήκουν σε βελτιωμένες φυλές συνήθως παρ' όλα αυτά οι αποδόσεις τους είναι μικρότερες από το μέσο όρο.
2. στην ποιμνιακή μη μετακινούμενη εκτροφή αιγοπροβάτων. Στο σύστημα αυτό τα ζώα βόσκουν στα λιβάδια κατά το μεγαλύτερο διάστημα του έτους, εφόσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες. Με το σύστημα αυτό εκτρέφεται ο μεγαλύτερος όγκος των αιγοπροβάτων (το 85% των προβάτων και το 82% των αιγών) στη χώρα μας.
3. στην ποιμνιακή μετακινούμενη εκτροφή αιγοπροβάτων. Στο σύστημα αυτό τα αιγοπρόβατα μετακινούνται κατά τη θερινή περίοδο σε λιβάδια της ορεινής ζώνης εκτός του δημοτικού διαμερίσματος, στο οποίο είναι η βάση τους για να αξιοποιήσουν τα λιβάδια κυρίως των ψευδαλπικών περιοχών.

Εγκαταστάσεις αιγοπροβάτων

Προβατοστάσιο θερμοκηπιακού τύπου

Τα αιγοπροβατοστάσια είναι οι χώροι σταβλισμού των αιγοπροβάτων. Οι χώροι πρέπει να είναι άνετοι και να εξασφαλίζουν τον απαιτούμενο φωτισμό κι αερισμό για τα ζώα. Όσο αφορά στις συνθήκες περιβάλλοντος, η ζώνη ευεξίας σε ό,τι έχει να κάνει με τη θερμοκρασία κυμαίνεται για τα πρόβατα από 8-25^oC, ενώ για τις αίγες από 10-20^oC. Ανάγκη για θέρμανση προκύπτει μόνο στις ψυχρότερες περιοχές της χώρας μας και μόνο στους θαλάμους τοκετού και ανάπτυξης των νεαρών ζώων. Η θέρμανση γίνεται με λάμπες θέρμανσης.

Η άριστη τιμή της σχετικής υγρασίας είναι 60-80% για τα ενήλικα ζώα και 70-75% για τα νεαρά. Η σχετική υγρασία σε συνδυασμό με τη θερμοκρασία επιδρά στην ευζωία, την παραγωγικότητα και την υγεία των ζώων.

Στα σύγχρονα αιγοπροβατοστάσια τα ανοίγματα εξασφαλίζουν επαρκή φυσικό αερισμό και φωτισμό του χώρου.

Ως προς τα κτηνοτροφικά απόβλητα και τις μεθόδους χειρισμού τους, στο ΦΕΚ που ακολουθεί δίνονται αναλυτικές οδηγίες προς τους αγρότες για την εκάστοτε περίπτωση. Έγκριση κώδικα ορθής γεωργικής πρακτικής.

Αιγοπροβατοστάσιο

Διατροφή

Η διατροφή των ζώων και ειδικότερα των αιγοπροβάτων αποτελεί ίσως το πλέον πολύπλοκο και δύσκολο κομμάτι της διαχείρισης ενός κοπαδιού και αυτό γιατί:

1. αντιπροσωπεύει το 60-70% περίπου των δαπανών μιας κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης και
2. αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της υγείας των ζώων της εκτροφής.

Η διατροφή των ζώων απαιτείται να είναι:

• ισορροπημένη ως προς τα θρεπτικά συστατικά που περιέχει,
• προσαρμοσμένη στις πεπτικές και μεταβολικές ανάγκες του ζώου (ανάλογα με την παραγωγική φάση που βρίσκεται το κοπάδι),
• ασφαλής για την υγεία των ζώων και παραγόμενων προιόντων και
• καθαρή και ελκυστική.

Στις μελέτες που ακολουθούν γίνεται αναφορά για το εάν επηρεάζονται ο ρυθμός ανάπτυξης, τα χαρακτηριστικά του σφάγιου, η απόδοση σε κρέας, τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά και η ποιότητα του κρέατος, έπειτα από ενσωμάτωση αιθερίου ελαίου της κανέλας στο σιτηρέσιο των προβάτων αλλά και η διερεύνηση της επίδρασης της προσθήκης σιογέλαιου και ιχθυελαίου στο σιτηρέσιο αιγοπροβάτων στη γαλακτοπαραγωγή, την κατανάλωση ξηράς ουσίας και το σωματικό βάρος με ιδιαίτερη έμφαση στο προφίλ των λιπαρών οξέων στο λίπος του γάλακτος. Ενσωμάτωση αιθέριου ελαίου κανέλας στο σιτηρέσιο προβάτων, Επίδραση της προσθήκης λίπους στο σιτηρέσιο αιγοπροβάτων.

Φροντίδες

Η καλή υγιεινή κατάσταση ενός οργανισμού αποτελεί προϋπόθεση για τις αυξημένες αποδόσεις. Κανένας οργανισμός εάν δεν είναι υγιής και δεν διατρέφεται σωστά δεν μπορεί να εκδηλώσει το γενετικό του δυναμικό. Τα άρρωστα ζώα δε δείχνουν σχεδόν κανένα ενδιαφέρον για λήψη τροφής. Συνήθως στέκονται απόμερα, ή πλαγιάζουν και δείχνουν γενική απάθεια σε κάθε ερέθισμα του περιβάλλοντος.

Στα πλαίσια της υγιεινής σε μία εκτροφή προβάτων, τόσο ο ρόλος του κτηνοτρόφου όσο και του ζωοτέχνη και κτηνιάτρου θα πρέπει να στοχεύουν αφενός στην πρόληψη και θεραπεία, αφετέρου στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος των ζώων, είτε μέσω εμβολίων, είτε διατροφικά μέσω της βελτίωσης της διατροφής και της ενίσχυσής της με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία αλλά και με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και υγιεινής (απολυμάνσεις, αποφυγή συνωστισμού, υγρασίας και ρευμάτων αέρα).

Επιπλέον όσον αφορά στην αναπαραγωγή ένα σημαντικό κομμάτι μιας πετυχημένης γέννας στην προβατίνα, είναι και η περιποίηση που θα πρέπει να δώσουμε στο νεογέννητο. Έτσι υπάρχουν ορισμένες φροντίδες που θα πρέπει να ακολουθηθούν απ' τον κτηνοτρόφο μετά τη γέννηση του εμβρύου. Κάποιες απ'αυτές είναι οι εξής:

• Το κρύο νερό που πρέπει να ρίξει ο κτηνοτρόφος στην κεφαλή και στο σώμα του νεογέννητου για να διεγερθεί η αναπνοή.
• Μόλις το αρνί αναπνεύσει, γίνεται ψεκασμός στον ομφάλιο λώρο με αντιβιοτικό σε μορφή spray.
• Tοποθετούμε το αρνί κοντά στο κεφάλι της μητέρας και την ενθαρρύνουμε να το γλείψει ώστε να αναπτυχθεί ο εμβρυομητρικός δεσμός.

Βιολογική εκτροφή αιγοπροβάτων

Σε ό,τι αφορά στη βιολογική κτηνοτροφία τα πρώτα προϊόντα εµφανίζονται στην αγορά κατά τους τελευταίους µήνες του 2000. Η αγορά των βιολογικών προϊόντων ζωικής προέλευσης περιλαµβάνει αυγά, τυρί φέτα και αρνίσιο και κατσικίσιο κρέας. Μετά το 2002 έχουµε και άλλα γαλακτοκοµικά προϊόντα (π.χ. γιαούρτι) και µικρές ποσότητες χοιρινού και µοσχαρίσιου κρέατος. Η ζήτηση βιολογικών ζωικών προϊόντων οδήγησε σε αντίστοιχη αύξηση των εκτάσεων µε κτηνοτροφικές καλλιέργειες.

Σε ό,τι αφορά στη βιολογική αιγοπροβατοτροφία το 1998 στις 15 χώρες της ΕΕ αναφέρονται τα ακόλουθα στοιχεία:

• περίπου 0,4 εκατ. πιστοποιημένα κεφάλια αιγοπροβάτων ή το 0,4 του συνολικού πληθυσμού.
• Από τα 360.000 συνολικά πιστοποιημένα πρόβατα το 29% εκτρέφονται στην Αυστρία, το 27% στη Δανία και το 14% στη Σουηδία.
• Από τις 50.000 συνολικά πιστοποιημένες αίγες, το 34% εκτρέφονται στην Αυστρία, το 20% στη Δανία και το 23% στη Σουηδία.
• Μόνο 4 χώρες της ΕΕ έχουν ποσοστό βιολογικής αιγοπροβατοτροφίας πάνω από 5% επί του συνόλου: Αυστρία (29%), Δανία (13%), Σουηδία (12%) και Φιλανδία (6%).

Σχετικές σελίδες

• Αιγοπρόβατα
• Υφιστάμενη κατάσταση αιγοπροβατοτροφίας
• Οικόσιτο σύστημα αιγοπροβάτων
• Ποιμνιακή μη μετακινούμενη εκτροφή αιγοπροβάτων
• Ποιμνιακή μετακινούμενη εκτροφή αιγοπροβάτων
• Εγκαταστάσεις αιγοπροβάτων
• Διατροφή μηρυκαστικών ζώων (Αιγοπρόβατα)
• Στοιχεία υγιεινής προβάτων
• Αναπαραγωγή αιγοπροβάτων
• Φροντίδες νεογέννητων προβάτων