Κριθάρι φυτό
Γενικά στοιχεία
Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με τα κέντρα προέλευσης και τη φυλογενετική εξέλιξη του κριθαριού[1]. Ως πιθανά κέντρα θεωρούνται η Μεσοποταμία, η Αιθιοποία και η Ερυθραία λόγω της μεγάλης ποικιλομορφίας των βιοτύπων και ειδών που υπάρχουν και η Κεντρική και Ανατολική Ασία. Είναι το τέταρτο κατά σειρά οικονομικής σημασίας σιτηρό μετά το σιτάρι και τον αραβόσιτο. Λόγω της μεγάλης του προσαρμοστικότητας η καλλιέργειά του εξαπλώνεται σε περιοχές που το σιτάρι ή δεν καλλιεργείται ή αποδίσει λίγο. Σε τέτοιες συνθήκες περιβάλλοντος αποδίδει περισσότερο από το σιτάρι και η διαφορά αποδόσεων είναι τόσο μεγαλύτερη όσο πιο δυσμενείς είναι οι συνθήκες καλλιέργειας. Η γενική τάση της καλλιέργειας σε παγκόσμια κλίμακα είναι αυξητική. Τις υψηλότερες στρεμματικές αποδόσεις παρουσιάζουν ευρωπαϊκές χώρες: Ολλανδία, Ιρλανδία, Μ. Βρετανία, Βέλγιο, Ελβετία, κ.λπ.
Στην Ελλάδα οι καλλιεργούμενες εκτάσεις αυξάνονταν σταθερά μέχρι το 1974 που έφθασαν το μέγιστο. Στη συνέχεια έπεσαν στα επίπεδα των 3.1-3.2X106 στρ. στα οποία και κυμαίνονται τα τελευταία χρόνια. Ανάλογη πορεία ακολουθεί και η ετήσια παραγωγή, ενώ οι αποδόσεις αυξάνονταν σταθερά στο ίδιο χρονικό διάστημα.
Μορφολογικά χαρακτηριστικά κριθαριού
Ριζικό σύστημα
Είναι ινώδες, διακλαδισμένο, όπως του σιταριού, με 5-7 δευτερογενείς εμβρυακές ρίζες. Φτάνει σε βάθος 1.8-2.1m. Συνήθως οι βαθύτερες ρίζες είναι εμβρυακής προέλευσης ενώ οι δευτερογενείς βρίσκονται στα επιφανειακά στρώματα.
Βλαστός
Τα στελέχη είναι κυλινδρικά, κοίλα, πλήρη μόνο στα γόνατα, με 5-8 μεσογονάτια. Το μήκος των μεσογονατίων αυξάνει από τη βάση προς την κορυφή. Το τελικό ύψος κυμαίνεται από 120-150cm. Το μεσογονάτιο κάτω από το στάχυ μπορεί να είναι ευθυτενές ή να κάμπτεται ανάλογα με την ποικιλία. Μπορεί επίσης ορισμένες ποικιλίες να έχουν ρόδινες αποχρώσεις λόγω παρουσίας ανθοκυανών.
Αδέλφια
Σε κανονικές πυκνότητες σποράς κάθε φυτό έχει 3-5 στελέχη, αλλά σε αραιές πυκνότητες έχει πολύ περισσότερα. Υπάρχουν όμως και οι τύποι με 1-2 μόνο στελέχη. Συνήθως τα δίστοιχα κριθάρια αδελφώνουν εντονότερα από τα εξάστοιχα.
Φύλλα
Οι κολεοί είναι συνήθως λείοι και σε εξαιρέσεις τριχωτοί. Η γλωσσίδα είναι μικρή και τα ωτία μεγαλύτερα από του σιταριού και της σίκαλης και αγκαλιάζουν τελείως το βλαστό. Το έλασμα έχει επιφάνεια κηρώδη (όταν καλύπτεται από ένα λευκωπό επίχρισμα) ή στιλπνή. Σε αντίθεση με το σιτάρι, το ανώτερο φύλλο είναι το μικρότερο από όλα τα άλλα και σε μερικές ποικιλίες είναι συνεστραμμένο. Συνήθως τα δίστοιχα κριθάρια έχουν στενότερα φύλλα από τα εξάστοιχα.
Ταξιανθίες
Γενικα, ο στάχυς του κριθαριού έχει σε κάθε κόμβο της ράχης τρία σταχύδια, καθένα από τα οποία φέρει ένα άνθος. Η ράχη έχει 10-30 κόμβους στο ίδιο επίπεδο και οι τριάδες των σταχυδίων είναι τοποθετημένες απέναντι στους διαδοχικούς κόμβους. Εάν τα μεσογονάτια της ράχης είναι βραχέα σχηματίζονται έξι κατακόρυφες γραμμές σταχυδίων γύρω από τη ράχη. Εάν τα μεσογονάτια είναι μεγάλα τα δύο ακραία σταχύδια έχουν περισσότερο χώρο να επεκταθούν πλευρικά και τοποθετούνται κάτω από τα αντίστοιχα του επόμενου κόμβου. Έτσι σχηματίζονται τέσσερις κατακόρυφες γραμμές. Τέλος, είναι δυνατό τα δύο ακραία σταχύδια κάθε κόμβου να μένουν ανανάπτυκτα οπότε σχηματίζονται μόνο δύο σειρές καρπών.
Κάθε σταχύδιο περιέχει ένα άνθος και συγκρατείται από ένα ζεύγος επιπέδων λεπύρων που καταλήγουν σε οξύ άκρο. Το άνθος είναι συνήθως επιφυές. Τα κύρια μέρη του άνθους είναι οι τρεις στήμονες και ο ύπερος με την ωοθήκη που περιέχει μια σπερματική βλάστηση και καταλήγει σε δισχιδές στίγμα.
Κλιματικές συνθήκες
Εδαφικές συνθήκες σιταριού
Ανάπτυξη του φυτού του κριθαριού
Ποικιλίες
Εχθροί
Ασθένειες
Πληροφοριακά στοιχεία
Ευδοκιμεί στις περιοχές
|
