Αβοκάντο φυτό

Γενικά στοιχεία

Το αβοκάντο (Persea americana Mill) κατάγεται από το Νότιο Μεξικό. Στην Κεντρική Αμερική και στις Δυτικές Ινδίες ο καρπός του αβοκάντο χρησιμοποιήθηκε επί αιώνες ως τροφή. Το Μεξικό είναι η κύρια παραγωγός χώρα του αβοκάντο και ακολουθούν οι Η.Π.Α, Βραζιλία, Κολομβία, Βενεζουέλα και Εκουαδόρ. Επίσης καλλιεργείται σε μικρή έκταση στις περισσότερες τροπικές και υποτροπικές χώρες της υφηλίου. Στην Ελλάδα το αβοκάντο καλλιεργείται κυρίως στη Κρήτη. Ο καρπός του αβοκάντο τρώγεται ως φρέσκος δι' επαλείψεως της σάρκας σε φέτες ψωμιού και ως σαλάτα μάζι με χυμό λεμονιού, αλάτι και πιπέρι. Το λάδι του χρησιμοποιείται ευρέως στη φαρμακευτική και τα σπέρματά του για την παρασκευή τροφής των πουλερικών. Ο καρπός του αβοκάντο είναι πλούσιος σε λάδι και βιταμίνη Β και φτωχός σε σάκχαρα. Υπάρχουν 3 υποείδη αβοκάντο. Το υποείδος του Μεξικού κατάγεται από το Μεξικό και είναι το πιο ανεκτικό στο ψύχος. Οι καρποί του είναι οι λιγότεροι επιθυμητοί, έχουν μικρό μέγεθος, μαλακό φλοιό και μεγάλους σπόρους. Το δεύτερο υποείδος της Γουατεμάλας είναι λιγότερο ανεκτικό στο ψύχος από εκείνο του Μεξικού και ο καρπός έχει μεγάλο μέγεθος και λεπτό φλοιό με τραχεία υφή. Το τρίτο υποείδος είναι των Δυτικών Ινδιών, ιθαγενές των χαμηλών υψόμετρων της Κεντρικής Αμερικής, ευδοκιμεί κάτω από ζεστές και υγρές συνθήκες. Οι καρποί των ποικιλιών του υποείδους αυτού έχουν μεγάλο μέγεθος, μαλακό και δερματώδη φλοιό, μικρότερου πάχους, συγκριτικά με εκείνον των καρπών του υποείδους της Γουατεμάλας. Η καλλιέργεια προωθείται στις απάνεμες τοποθεσίες της Κρήτης, των Κυκλάδων, Δωδεκανήσων, Λακωνίας, Μεσσηνίας, στα νησιά Κύθηρα, Αντικύθηρα, Πόρο, στις περιοχές Τροιζηνίας και Θερμισίας καθώς και σε άλλες περιοχές όπου υπάρχει καλλιεργητική εμπειρία και ενδείκνυνται σύμφωνα με τις κατά τόπους αρμόδιες Δ/νσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων.

Βοτανικά χαρακτηριστικά

Το αβοκάντο είναι δένδρο αειθαλές, μεγάλου μεγέθους, ύψους 8 - 20m, επιπολαιορίζο, με δύο ή περισσότερες βλάστησεις το χρόνο (άνοιξη - καλοκαίρι). Τα φύλλα εμφανίζονται σε ερυθρόχρωμες βλαστήσεις, οι οποίες αργότερα αποκτούν πράσινο χρωματισμό και διατηρούνται στο δένδρο πάνω από ένα χρόνο. Το μέγεθος των φύλλων ποικίλλει από 10-30 x 5-15cm. Φέρει ξυλοφόρους και ανθοφόρους οφθαλμούς και χαρακτηρίζεται από το φαινόμενο της παρενιαυτοφορίας. Η προτροπή σχηματισμού των άνθεων λαμβάνει χώρα λίγο πριν την πλήρη άνθιση. Οι ομοιόμορφες ψυχρές θερμοκρασίες (20^oC) χωρίς υψηλότερες διακυμάνσεις προάγουν το σχηματισμό άνθεων. Η βραχεία διάρκεια της ημέρας μπορεί να επιταχύνει την ανάπτυξη των ανθέων. Η βράχεια διάρκεια της ημέρας μπορεί να επιταχύνει την ανάπτυξη των ανθέων, αλλά μειώνει το συνολικό αριθμό αυτών. Τα άνθη φέρονται σε βοτρυώδεις ταξιανθίες επάκρια των βλαστών, είναι πολυάριθμα και σε μέγεθος μικρά. Η περίοδος της άνθισης εξαρτάται από την ποικιλία και λαμβάνει χώρα αργά την άνοιξη. Το ψυχρό κλίμα οψιμίζει την άνθιση. Τα άνθη είναι πρασινωπά, τέλεια και χαρακτηρίζονται από το φαινόμενο της διχογαμίας. Ενώ τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα τα αρσενικά μέρη ανθίζουν σε διαφορετική περίοδο από τα θηλυκά. Ο καρπός είναι ράγα, μεγάλου μεγέθους, με ένα σπέρμα που αποτελείται από δύο κοτυλήδονες. Ο φλοιός ποικίλλει σε πάχος, υφή και χρώμα. Η σάρκα είναι κιτρινώπη, με γεύση βουτύρου, όταν είναι ώριμη. Το αβοκάντο φέρει ξυλοφόρους και απλούς ανθοφόρους οφθαλμούς. Οι ξυλοφόροι οφθαλμοί εκπτυσσόμενοι δίνουν βλάστηση, ενώ οι απλοί ανθοφόροι δίνουν βοτρυώδη ταξιανθία, που επάκρια του ανθικού άξονα σχηματίζει ξυλοφόρο οφθαλμό. Οι οφθαλμοί που βρίσκονται κάτω από την ταξιανθία, όταν εκπτυχθούν, θα δώσουν ταξιανθία ή θα πέσουν. Όταν τα άνθη γονιμοποιηθούν και εξελιχθούν σε καρπούς, τότε οι απλοί ανθοφόροι οφθαλμοί, που βρίσκονται κάτω από την ταξιανθία, πέφτουν, διαφορετικά εξελίσσονται σαν ταξιανθίες. Οι ταξιανθίες στο αβοκάντο φέρονται συνήθως επάκρια των βλαστών. Μπαίνει σε καρποφορία από τον 3^o - 6^o χρόνο της ηλικίας του και σε πλήρη καρποφορία σε ηλικία 12 - 18 ετών. Η παραγωγική του ζωή φθάνει τα 25 - 35 χρόνια.

Κλιματικές συνθήκες

Το υποείδος του Μεξικού είναι το πιο ανεκτικό στο ψύχος, ενώ των Δυτικών Ινδιών το πιο ευαίσθητο. Το υποείδος των Δυτικών Ινδιών είναι πιο κατάλληλο στις ζεστές τροπικές περιοχές και είναι ελάχιστα ανεκτικό στο ψύχος. Το υποείδος της Γουατεμάλας από άποψης ανεκτικότητας στο ψύχος μεταξύ των υποειδών του Μεξικού και των Δυτικών Ινδιών. Η νεαρή βλάστηση, τα ανθικά μέρη και οι ληθαργούντες οφθαλμοί μπορεί να ζημιωθούν από θερμοκρασίες λίγο υψηλότερες των 0^oC. Γι' αυτό για την καλλιέργεια του αβοκάντο απαιτούνται περιοχές ελεύθερες από παγετούς, ήπιες θερμοκρασίες το χειμώνα και ζεστές το καλοκαίρι. Η μέση ελάχιστη θερμοκρασία το καλοκαίρι δεν θα πρέπει να είναι μικρότερη των 14^oC. Σε περιοχές, όπου η μέση ελάχιστη θερμοκρασία του χειμώνα κυμαίνεται από -3,5 έως -5,5^oC, μόνο δένδρα του υποείδους του Μεξικού μπορεί να επιβιώσουν. Οι καρποί είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στους παγετούς και κατά τη διάρκεια του χειμώνα, όταν βρίσκονται πάνω στο δένδρο, μπορεί να υποστούν σοβαρή ζημιά. Η ανεκτικότητα στην ατμοσφαιρική υγρασία είναι μέτρια, ενώ η ανεκτικότητά τους στους ανέμους είναι πολύ φτωχή καθώς οι άνεμοι σπάζουν τους κλάδους και προκαλούν ανθόπτωση και καρπόπτωση γιατί οι βλάστοι του αβοκάντο είναι εύθραυστοι.

Εδαφικές συνθήκες

Το έδαφος αναπτύσσεται καλά σε εδάφη βαθιά, που αποστραγγίζουν καλά. Η καταστροφή του ριζικού συστήματος των δένδρων σε κακοαεριζόμενα και κακοαποστραγγιζόμενα εδάη μπορεί να είναι σοβαρή. Συνήθως συνιστώνται για την καλλιέργεια του αβοκάντο εδάφη ελαφράς ή μέτριας σύστασης, βάθους τουλάχιστον 1m. Σε περιοχές με οριακές κλιματικές συνθήκες κατάλληλα είναι τα ζεστά, προστατευόμενα, ηλιόλουστα, καλοαεριζόμενα και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Η υπερβολική υγρασία του εδάφους μπορεί να προκαλέσει σοβαρή ζημιά στις ρίζες. Η έλλειψη υγρασίας προκαλεί αυξημένη ανθόπτωση, καρπόπτωση και φυλλόπτωση στα δένδρα. Το pH του εδάφους πρέπει να είναι 5 - 7. Τα αλατούχα εδάφη είναι ακατάλληλα για την καλλιέργεια του αβοκάντο, με πιο ανεκτικό το υποείδος των Δυτικών Ινδιών. Γι' αυτό σε τέτοια εδάφη συνίσταται ως υποκείμενο σπορόφυτα του του υποείδους των Δυτικών Ινδιών.

Επικονίαση - Γονιμοποίηση

Τα άνθη του αβοκάντο είναι πρασινωπά και ερμαφρόδιτα, αλλά χαρακτηριζόνται από ασυνήθη συμπεριφορά. Τα άνθη μπορεί να ανοίξουν το πρωί με επιδεκτό το θηλυκό μέρος, αλλά δεν απελευθερώνουν γύρη. Στη συνέχεια το άνθος κλείνει και δεν ανοίγει ξανά μέχρι το απόγευμα της επόμενης μέρας, οπότε ανοίγει και απλευθερώνει γύρη, αλλά το στίγμα δεν είναι πλέον επιδεκτό. Το άνθος κλείνει οριστικά το βράδυ. Τα άνθη που συμπεριφέρονται κατ' αυτόν τον τρόπο ονομάζονται τύπου Α. Αν το θηλυκό μέρος του άνθους είναι επιδεκτό το απόγευμα και το αρσενικό μέρος απελευθερώνει γύρη το επόμενο πρωί, τότε τα άνθη ονομάζονται τύπου Β. Κάθε ποικιλία χαρακτηρίζεται από άνθη τύπου Α ή Β. Το αβοκάντο καρποφορεί ικανοποιητικά, όταν εξασφαλιστεί η συγκαλλιέργεια ποικιλιών τύπου Α και Β. Η μεταφορά της γύρης γίνεται με τις μέλισσες και κατά συνέπεια η παρουσία τους κατά την περίοδο της άνθισης είναι αναγκαία. Απαιτείται μία μελισσοκυψέλη ανά 4 στρέμματα.

Πολλαπλασιασμός

Οι ποικιλίες του αβοκάντο πολλαπλασιάζονται αγενώς δι' εμβολιασμού των επιθυμητών ποικιλιών επί υποκειμένων σπορόφυτων. Ως μέθοδος εμβολιασμού χρησιμοποιείται ο ενοφθαλμισμός ή ο εγκεντρισμός. Οι σπόροι του αβοκάντο χάνουν γρήγορα τη βλαστική τους ικάνοτητα. Βλαστάνουν δε εύκολα με στρωμάτωσή αυτών σε πριονίδι ή τύρφη σε χρονικό διάστημα 2 εβδομάδων. Η ανάπτυξη των σπορόφυτων είναι ταχεία και κατά συνέπεια μπορούν να εμβολιαστούν μετά από χρονικό διάστημα 2 - 4 μηνών. Συνήθως ως υποκείμενα χρησιμοποιούνται σπορόφυτα ποικιλιών των υποειδών Μεξικού και Δυτικών Ινδιών. Τα τελευταία χρόνια διαδίδονται και τα κλωνικά υποκείμενα, όπως τα GA13, Lula και Fuchs20, τα οποία ενδείκνυνται για ασβεστώδη και αλατούχα εδάφη.

Ποικιλίες

Οι ποικιλίες που προωθούνται είναι η Hass (όψιμη), Fuerte (μεσοπρώιμη) και Zutano (πρώιμες) με τις αναγκαίες και κατάλληλες επικονιάστριες ποικιλίες. Αναλυτικά στον σύνδεσμο που ακολουθεί, οι προαναφερόμενες ποικιλίες.

Ποικιλίες αβοκάντο