Καλλιέργεια καπνού
Περιεχόμενα
Προετοιμασία εδάφους
Τα καπνά τύπου Burley δεν απαιτούν μόνο έδαφος με καλή σύσταση και με πλούσια λίπανση, αλλά το έδαφος να είναι καλά προετοιμασμένο, ώστε να είναι αφρατοποιημένο. Καταρχάς κατά το τέλος φθινοπώρου ή αρχές χειμώνα γίνεται ένα πρώτο όργωμα 25 - 30cm. Με το όργωμα αυτό, γίνεται και συνήθως και το παράχωμα της κοπριάς. Στις αρχές άνοιξης, γίνονται 1 - 2 ελαφρότερα οργώματα και σβαρνίσματα για την αφρατοποίηση της επιφάνειας του εδάφους και καταστροφής των ζιζανίων. Με τα καλοκαιρινά οργώματα, παραχώνεται και η οργανική ουσία (αν δεν έχει γίνει το φθινόπωρο), όπως και τα ανόργανα λιπάσματα βραδείας δράσεως (υπερφωσφορικά, θεϊικό κάλι, κ.τ.λ). Φροντίζουμε ώστε το έδαφος να είναι πάντοτε απαλλαγμένο από τα ζιζάνια της αρχές της άνοιξης για να μην ξεκινήσει η ωοτοκία των εντόμων του εδάφους που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές στα νεαρά φυτάρια. Στα βαριά εδάφη προτιμούνται τα φθινοπωρινά οργώματα για να επιδράσουν ενεργητικά οι παγετοί του χειμώνα και προκαλέσουν το θρυμματισμό των σβώλων και την αφρατοποίησή τους. Στα ελαφρά εδάφη καλό είναι είναι προτιμότερο να αρχίσει η προετοιμασία την άνοιξη. Σε περιοχές (π.χ Μεσογειακές χώρες) όπου έχουμε ξηρή άνοιξη (Μάρτιος - Απρίλιος με λίγες βροχοπτώσεις) και βαρύ χειμώνα, η κόπρος παραχώνεται το φθινόπωρο με βαθύ όργωμα και την άνοιξη γίνεται μόνο επιφανειακή κατεργασία του εδάφους για να καταστραφούν τα ζιζάνια και διατηρηθεί συγχρόνως η εδαφική υγρασία.[1]
Σπορά
Το σπορείο πρέπει να είναι κοντά στο σπίτι του παραγωγού γιατί χρειάζεται συνεχή επίβλεψη. Επίσης πρέπει να υπάρχει κοντά νερό, να είναι περιφραγμένο για να φυλάσσεται από τα ζώα και έχει μεσημβρινή έκθεση, για να είναι πιο θερμό. Το έδαφος πρέπει να είναι ελαφρύ και να στραγγίζει ικανοποιητικά. Η προετοιμασία του εδάφους γίνεται με ένα θερινό όργωμα, ένα φθινοπωρινό, ένα ή δύο εαρινά οργώματα και συχνά με φρεζαρίσματα για να γίνει το έδαφος λεπτοτεμαχισμένο και αφράτο. Ο σπορειότοπος στη συνέχεια χωρίζεται σε πρασιές πλάτους 1m με ενδιάμεσους διαδρόμους. Οι πρασιές πρέπει να είναι ανυψωμένες από τν επιφάνεια του εδάφους κατά 15 - 20cm για να έχουμε έτσι καλύτερη στράγγιση και να είναι πιο θερμές. Μετά από λίγες μέρες γίνεται λεπτοτεμαχισμός του χώματος με τσάπα ή τσουγκράνα, καθώς και ισοπέδωση και πάτημα της επιφάνειας των σπορείων. Η σπορά του σπορείου γίνεται 55 - 65 μέρες πριν τη φύτευση. Η σπορά γίνεται με το χέρι αφού πρώτα αναμείξουμε το σπόρο με στάχτη ή λεπτή άμμο, ώστε να είναι πιο εύκολη η διασπορά του και να είναι ομοιόμορφη. Στη συνέχεια σκεπάζεται ομοιόμορφα με ένα λεπτό στρώμα χωνεμένης κοπριάς. Ακολουθεί ελαφρύ πάτημα με σανίδι και ισοπέδωση της πρασιάς.[2]
Φύτευση
Αφού πραγματοποιηθεί η σπορά σε σπορείο, ακολουθεί η φύτευση των σπορόφυτων στο χωράφι. Η εποχή φύτευσης καθορίζεται κυρίως από τη θερμοκρασία. Για παράδειγμα στη περιοχή του Αγρινίου η μεταφύτευση αρχίζει τέλη Απριλίου και τελειώνει τέλη Μαΐου. Διαρκεί 3 - 4 βδομάδες. Η πρώιμη μεταφύτευση που συνηθίζεται στην περιοχή αυτή αυξάνει γενικώς την απόδοση, ενώ βελτιώνει την ποιότητα. Πριν την μεταφύτευση το σπορείο ποτίζεται καλά έτσι ώστε τα φυτά να εκριζώνονται εύκολα με το χέρι. Τα καπνόφυτα για να είναι κατάλληλα για μεταφύτευση πρέπει να είναι ευθύγραμμα και να έχουν ύψος περίπου 15cm, να έχουν πλούσιο ριζικό σύστημα, να είναι δυνατά και υγιή και όχι γερασμένο και ο βλαστός να μπορεί να τυλίγεται δύο φορές στο δάχτυλο χωρίς να σπάζει. Μετά την εξαγωγή τους μπαίνουν όρθια σε σκεύη μεταφοράς κατά δεσμίδες έτσι ώστε να μη διπλώνει η ρίζα τους και να μην στραβώσουν. Η μεταφύτευση γίνεται με το χέρι ή με μεταφυτευτικές μηχανές οι οποίες ανοίγουν ταυτόχρονα αυλάκια σε 2 - 4 σειρές, τοποθετούν τα φυτά, ποτίζουν και πιέζουν το χώμα από τις δυο πλευρές της γραμμής σποράς φέρνοντας ξηρό χώμα επάνω στην υγρή επιφάνεια. Ενώ στη μεταφύτευση με το χέρι προηγείται άνοιγμα αυλακιών και στη συνέχεια ποτίζεται το αυλάκι, ανοίγοντας οπές με ειδικό φυτευτήρι, φυτεύονται τα φυτά και μετά το υγρό χώμα στη βάση του φυτού καλύπτεται με ξηρό.[2]
Καταπολέμηση ζιζανίων
Γίνονται δύο σκαλίσματα συνήθως ένα 15 - 20 μέρες από τη φύτευση και το δεύτερο 15 - 20 ημέρες αργότερα. Το σκάλισμα αποσκοπεί στην αναμόχλευση του εδάφους ώστε να δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες θερμοκρασίας αερισμού και υγρασίας, ενώ με το δεύτερο σκάλισμα γίνεται ελαφρύ παράχωμα και έτσι αυξάνεται η αντοχή των φυτών στον άνεμο. Το σκάλισμα γίνεται συνήθως με το χέρι ή με μηχανές σκαλίσματος. Επίσης το σκάλισμα αποσκοπεί και στον έλεγχο ζιζανίων. Βάσει ερευνών που έχουν γίνει από το Καπνολογικό Ινστιτούτο τα ζιζανιοκτόνα μπορούν να αντικαταστήσουν κυρίως το πρώτο σκάλισμα. Επειδή όμως τα ζιζανιοκτόνα προκαλούν φυτοτοξικότητες και αφήνουν επικίνδυνα υπολείμματα, η χρήση τους απαιτεί μεγάλη προσοχή τόσο ως προς την δόση και τον χρόνο εφαρμογής όσο και στην επιλογή του κατάλληλου σκευάσματος.[2]
Άρδευση
Στο σπορείο: Αμέσως μετά τη σπορά τα σπορεία ποτίζονται. Μέχρι το φύτρωμα τα ποτίσματα είναι συχνά μία με δύο φορές τη μέρα κατά προτίμηση το πρωί και ελαφριά .Μετά το φύτρωμα αραιώνουν σε ένα τη μέρα ή ένα κάθε δύο μέρες, μέχρι να σταυρώσουν. Στη συνέχεια τα ποτίσματα αραιώνουν και αυξάνεται η ποσότητα του νερού κατά πότισμα. Λίγες μέρες πριν τη φύτευση το πότισμα περιορίζεται ώστε να σκληραγωγηθούν τα καπνόφυτα. Μετά από κάθε τράβηγμα γίνεται πότισμα.
Στο χωράφι: Ο αριθμός των ποτισμάτων και η ποσότητα του νερού που πρέπει να πέφτει κάθε φορά εξαρτώνται από τις συνθήκες καλλιέργειας, τις καλλιεργητικές εργασίες του παραγωγού καθώς και από τη ποικιλία του καπνού. Οι ουδέτερες ποικιλίες και γεύσεως πρέπει να ποτίζονται 2 - 3 φορές και οι αρωματικές 0 - 2 φορές με ποσότητα 20 - 30m3 νερό στο πότισμα και στο στρέμμα. Με βάση τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας η άρδευση των καπνών Virginia πρέπει να γίνεται τουλάχιστον 8 - 10 φορές, ανάλογα με τη σύσταση του εδάφους και την ικανότητα συγκρατήσεως υγρασίας. Γίνεται ένα ελαφρύ πότισμα μετά τη φύτευση έτσι ώστε να πιάσουν τα φυτά ευκολότερα, στη συνέχεια καλό είναι να αποφεύγονται τα ποτίσματα για 2-3 εβδομάδες ώστε τα φυτά να αναπτύξουν βαθύ ριζικό σύστημα. Στη συνέχεια και κατά τη διάρκεια της ταχεία ανάπτυξης των φυτών (30 - 70 μέρες) τα φυτά δεν πρέπει να υποφέρουν από νερό, ενώ κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης ελαττώνουμε τα ποτίσματα και τη ποσότητα νερού. Για τα Burley ισχύει ότι και στα Virginia με την επισήμανση ότι είναι πιο ευαίσθητα και δεν πρέπει να υποστούν σε κανένα στάδιο ανάπτυξης στέρηση νερού. Θα πρέπει επίσης να αποφεύγεται η χορήγηση υπερβολικής ποσότητας νερού κυρίως σε εδάφη που δεν στραγγίζουν καλά, διότι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στο πλεονάζον νερό.[3]
Λίπανση
Βασική λίπανση στο σπορείο: Για του ανατολικού τύπου καπνά απαιτείται δόση αζώτου (6 - 10gr/m2), φωσφόρου (25 - 40gr/m2) και κάλιο (15 - 20gr/m2). Χρησιμοποιούνται απλά λιπάσματα, όπως το 34-0-0 σε ποσότητα 2 - 3kg για 100m2 σπορείου και το 0-20-0 σε ποσότητα 13 - 20kg για 100m2 σπορείου. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης και σύνθετα λιπάσματα όπως το 8-16-24 σε ποσότητα 8 - 12kg για 100m2 και το 11-15-15 σε ποσότητα 6 - 10kg για 100m2.
Για τα καπνά τύπου Virginia απαιτείται δόση αζώτου (8 - 12gr/m2), φωσφόρου (30 - 50gr/m2) και κάλιο (20 - 25gr/m2). Χρησιμοποιούνται απλά λιπάσματα, όπως το 34-0-0 σε ποσότητα 2,5 - 4kg για 100m2 σπορείου και το 0-20-0 σε ποσότητα 15 - 25kg για 100m2 σπορείου. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης και σύνθετα λιπάσματα όπως το 8-16-24 σε ποσότητα 10 - 15kg για 100m2 και το 11-15-15 σε ποσότητα 7 - 11kg για 100m2.
Για τα καπνά τύπου Burley απαιτείται δόση αζώτου (12 - 15gr/m2), φωσφόρου (60 - 70gr/m2) και κάλιο (25 - 30gr/m2). Χρησιμοποιούνται απλά λιπάσματα, όπως το 34-0-0 σε ποσότητα 3 - 5kg για 100m2 σπορείου και το 0-20-0 σε ποσότητα 20 - 30kg για 100m2 σπορείου. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης και σύνθετα λιπάσματα όπως το 8-16-24 σε ποσότητα 15 - 20kg για 100m2 και το 11-15-15 σε ποσότητα 10 - 15kg για 100m2.
Επιφανειακή λίπανση στο σπορείο: Σε όλους τους τύπους των καπνών χρησιμοποιούνται τα λιπάσματα 13-0-48 σε ποσότητα 1Kg σε 200lt νερού και το 34-0-0 σε ποσότητα 0,5Kg σε 200lt νερού.
Βασική λίπανση στο χωράφι: Για του ανατολικού τύπου καπνά σε όλα τα είδη εδαφών απαιτείται η ίδια ποσότητα φωσφόρου (6 - 8kg/στρέμμα) και κάλιο (8 - 10kg/στρέμμα). Υπάρχει διαφοροποίηση στην ποσότητα του αζώτου ανάλογα με το έδαφος. Στα πολύ φτωχά εδάφη απαιτείται δόση αζώτου 4kg/στρέμμα, στα φτωχά 3kg/στρέμμα, στα μέσης γονιμότητας 2kg/στρέμμα, στα γόνιμα 1kg/στρέμμα, ενώ στα πολύ γόνιμα εδάφη δεν απαιτείται καθόλου άζωτο.
Για τα καπνά τύπου Virginia σε φτωχά εδάφη απαιτείται δόση αζώτου 5 - 7kg/στρέμμα, φωσφόρου 10 - 14kg/στρέμμα και καλίου 21 - 24kg/στρέμμα. Στα μέτρια εδάφη απαιτείται δόση αζώτου 3 - 5kg/στρέμμα, φωσφόρου 6 - 10kg/στρέμμα και καλίου 15 - 20kg/στρέμμα. Στα γόνιμα εδάφη απαιτείται δόση αζώτου 2 - 3kg/στρέμμα, φωσφόρου 4 - 6kg/στρέμμα και καλίου 12 - 15kg/στρέμμα.
Για τα καπνά τύπου Burley κάνουμε βασική λίπανση χρησιμοποιώντας άζωτο σε δόση 10 - 12kg/στρέμμα, φωσφόρου 20 - 35kg/στρέμμα και καλίου 20 - 25kg/στρέμμα. Στα Burley εφαρμόζεται και επιφανειακή λίπανση με δόση αζώτου σε ποσότητα 8 - 10kg/στρέμμα.
Η εφαρμογή της βασικής λίπανσης είναι καλύτερα να εφαρμόζεται 2 - 10 ημέρες πριν τη φύτευση, όπου οι λιγότερες ημέρες αφορούν τα Burley και αρδευόμενα χωράφια και οι περισσότερες τα ανατολικά τύπου καπνά και τα ξηρικά χωράφια.[3]
Ωρίμανση
Για να γίνει η συγκομιδή των καπνόφυλλων πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τα στάδια της ωρίμανσης όπου στο καπνό είναι δύο. Το πρώτο στάδιο είναι η βοτανική ωρίμανση όπου το φύλλο έχει πάρει το τελικό του μεγέθους και έχει εκτελέσει όλες του τις λειτουργίες ως φυτικό όργανο. Το δεύτερο στάδιο είναι η ωρίμανση όπου μας δείχνει τη φυσιολογική κατάσταση του φύλλου στην οποία είναι έτοιμο για να συγκομιστεί. Στην πράξη όμως για να καταλάβουμε πότε είναι έτοιμο για συγκομιδή βλέπουμε την μεταβολή του χρώματος του φύλλου από πράσινο προς το κίτρινο. Όμως ο τρόπος με τον οποίο εμφανίζεται αυτός ο μεταχρωματισμός επηρεάζεται από τις συνθήκες καλλιέργειας και έτσι η εκτίμηση του σωστού χρόνου συλλογής γίνεται σύμφωνα με την εμπειρία του παραγωγού, και ότι το φύλλο αποσπάται εύκολα από τη βάση του μίσχου. Η πρόωρη συγκομιδή έχει ως αποτέλεσμα τα φύλλα να διατηρούν το πράσινο χρώμα και μετά την ξήρανση τους και έτσι το προϊόν να έχει κακή γεύση κατά το κάπνισμα.[2]
Συγκομιδή
Η συλλογή των φύλλων γίνεται συνήθως το πρωί με τα χέρια, γιατί το πρωί βρίσκονται σε σπαργή και σπάζουν πιο εύκολα. Εφόσον υπάρχει δυνατότητα και υπάρχει συννεφιά και χαμηλή θερμοκρασία μπορεί να γίνει συλλογή και το απόγευμα. Τα καπνά συλλέγονται σε ομάδες όπως αποκαλούνται, "χέρια", από κάτω προς τα επάνω. Στη συνέχεια τοποθετούνται σε κοφίνια και μεταφέρονται στο σπίτι για αρμάθιασμα. Το κάθε "χέρι" κυμαίνεται από 2 - 5 φύλλα για το κάθε φυτό. Σύμφωνα με το Καπνολογικό Ινστιτούτο όλα τα φύλλα πρέπει να συλλέγονται σε 5 - 7 χέρια. Η συλλογή του καπνού αρχίζει 45 - 55 μέρες μετά την φύτευση και 40 - 55 μέρες ανάλογα τις συνθήκες καλλιέργειας και τον αριθμό στρεμμάτων. Συνήθως αρχίζει μέσα Ιουνίου και τελειώνει το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου. Όταν έχουμε κάνει πότισμα ή μεσολαβήσει βροχή τότε η συλλογή διακόπτεται για 5 μέρες. Τα καπνά αρμαθιάζονται την ίδια μέρα αμέσως μετά την συλλογή και αρμαθιάζονται είτε με το χέρι, είτε με ειδική μηχανή.[2]
Σχετικές σελίδες
Βιβλιογραφία
- ↑ Σημειώσεις από τις παραδόσεις του Αλέξανδρου Φάρδη, καθηγητή του τμήματος Γεωργίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Ζωϊκοί εχθροί της καλλιέργειας του καπνού στην περιοχή του Αγρινίου και τρόποι αντιμετώπισής τους, πτυχιακή εργασία της φοιτήτριας Τσαφόνια Νίκης, Ηράκλειο 2010.
- ↑ 3,0 3,1 Καλλιέργεια καπνού2
