Ασθένειες λεύκας

Σεπτωρίαση

Προσβολή φύλλου λεύκας από Σεπτωρίαση

Η κηλίδωση των φύλλων οφείλεται σε διάφορα είδη του γένους Septoria είναι διαδεδομένη σ’ όλες σχεδόν τις περιοχές του κόσμου. Η ασθένεια σε έντονες προσβολές μπορεί να προκαλέσει σοβαρή φυλλόπτωση. Η ασθένεια αυτή εμφανίζεται στα φύλλα υπό μορφή μικρών στρογγυλών ή και με γωνίες κηλίδων, διαμέτρου 1 - 3mm. Οι κηλίδες στο κέντρο τους είναι χρώματος λευκού - σταχτί ενώ προς την περίμετρό τους καφετί ή μαύρες. Μπορούν επίσης να διακριθούν με δυσκολία και τα μαύρα πυκνίδια του μύκητα τα οποία περιέχουν τα πυκνιδοσπόρια. Τα πυκνίδια του μύκητα, δημιουργούνται την επόμενη άνοιξη σε πεσμένα στο έδαφος φύλλα. Σε έντονες προσβολές παρατηρούνται και νεκρώσεις σε μεγάλα τμήματα των φύλλων τα οποία οδηγούν στην πρόωρη πτώση τους. Η πτώση αρχίζει από τα παλαιότερα σε ηλικία φύλλα και μένουν ζωντανά στην κορυφή του δένδρου μόνο τα νέα φύλλα. Με βροχερό και υγρό καιρό, αργά την άνοιξη και το καλοκαίρι, η ασθένεια εξελίσσεται στα προσβεβλημένα φύλλα αλλά εξαπλώνεται και σε νέα φύλλα.

Η ασθένεια προκαλείται από το μύκητα Septoria populi που ανήκει στους αδηλομύκητες. Οι καρποφορίες που σχηματίζονται στα φύλλα είναι τα πυκνίδια τα οποία είναι σφαιροειδή ή ωοειδή βυθισμένα μέσα στους ιστούς. Τα πυκνιδιοσπόρια είναι υαλώδη, σκωληκόμορφα, μακρυά και πολύ λεπτά και τρικύτταρα. Είναι μυξοσπόρια και επομένως για την ελευθέρωση τους και διασπορά τους χρειάζονται βροχή και άνεμο. Η ασθένεια ευνοείται με υγρό καιρό, συνεχές βροχοπτώσεις και σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας αυτής προβαίνουμε στις παρακάτω ενέργειες:

• Ψεκασμοί με βορδιγάλειο πολτό 1% ή άλλο χαλκούχο σκεύασμα μετά την έκπτυξη των φύλλων και επανάληψη σε διάστημα 7 - 10 ημερών.

• Συλλογή και απομάκρυνση των πεσμένων στο έδαφος μολυσμένων φύλλων.

• Χρησιμοποίηση ανθεκτικών υβριδίων και κλώνων.

Έλκος

Προσβολή κορμού λεύκας από Έλκος

Η ασθένεια που οφείλεται στο μύκητα Cytospora chrysosperma, προσβάλλει την λεύκα και προκαλεί ξηράνσεις των κλαδίσκων και του κορμού. Στη χώρα μας έχει διαπιστωθεί ότι είναι αρκετά σοβαρή, ιδιαίτερα σε μερικές περιοχές. Το χαρακτηριστικό σύμτωμα της ασθένειας αυτής είναι ότι προκαλεί έλκος στο κορμό της λεύκας. Προσβάλει σχεδόν όλα τα είδη λεύκης αλλά και άλλα καλλωπιστικά δένδρα με τα εξασθενημένα δένδρα να είναι πιο ευαίσθητα στην προσβολή. Η ασθένεια γενικά προκαλεί έλκη διαφόρων μορφών στον κορμό και στους πιο χοντρούς βραχίονες, ενώ οι μικρότεροι βραχίονες και οι κλαδίσκοι μπορεί να νεκρωθούν χωρίς να έχουν σχηματιστεί έλκη. Τα έλκη σε νέο, λείο φλοιό προκαλούν βυθισμένες καστανού χρώματος περιοχές. Χαρακτηριστικά συμπτώματα ακόμη είναι η έντονη δυσάρεστη οσμή και ο σκούρος χρωματισμός στο εσωτερικό των ιστών των μολυσμένων τμημάτων.

Το αίτιο της ασθένειας είναι ο αδηλομύκητας Cytospora chrysosperma. Δεν είναι γνωστή η τέλεια μορφή του μύκητα. Διαχειμάζει υπό μορφή μυκηλίου στα έλκη των κλαδίσκων και του κορμού. Στα προσβεβλημένα όργανα σχηματίζονται άφθονα μελανά πυκνίδια που περιέχουν υαλώδη, μονοκύτταρα, ωοειδή πυκνίδιοσπόρια. Τα μολύσματα ελευθερώνονται και διασπείρωνται με το νερό (βροχές, δρόσος, κ.τ.λ.) και προκαλούν μολύνσεις στους βλαστούς από από τις ουλές των φύλλων και καρπών και τα λέπια των οφθαλμών. Πάντως έχει διαπιστωθεί διασπορά μολυσμάτων και με τον αέρα, με τη μεταφορά τεμαχίων προσβεβλημένων ιστών. Οι ιστοί είναι ευπαθείς στις μολύνσεις καθ’ όλο το έτος και προσβολές είναι δυνατές, ιδίως κατά τη βλαστική περίοδο, εφόσον επικρατεί υγρός και βροχερός καιρός. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας αυτής συστήνονται τα εξής μέτρα:

• Να εφαρμόζονται όλα εκείνα τα καλλιεργητικά μέτρα όπως πλήρης και ισορροπημένη λίπανση, τακτική άρδευση καθώς και συστηματική καταπολέμιση των εντόμων και ειδικά των φλοιοφάγων που είναι η κυριότερη αιτία μετάδοσης του παθογόνου.

• Να απολυμαίνονται τα εργαλεία κλαδέματος σε διάλυμα φορμόλης και να επουλώνονται οι τομές με κατάλληλα σκευάσματα.

• Να κόβονται και να απομακρύνονται τα ξερά και μολυσμένα κλαδιά τουλάχιστον 15cm κάτω από το σημείο εμφάνισης της προσβολής.

• Ψεκασμός των δέντρων, εφόσον είναι δυνατόν κατά την περίοδο του λήθαργου με δραστική ουσία.

Σκωρίαση

Προσβολή φύλλου λεύκας από Σκωρίαση

Οι σκωριάσεις των καλλωπιστικών δένδρων οφείλεται σε ένα είδος παθογόνου μύκητα του Μelampsora allii – populina που προσβάλλει την λεύκα. Στο πάνω μέρος του ελάσματος των φύλλων εμφανίζονται μικρές, κίτρινες, και αργότερα καστανές κηλίδες ενώ στις αντίστοιχες θέσεις της κάτω επιφάνειας σχηματίζονται πορτοκαλοκίτρινες κηλίδες διάστικτες από μικροσκοπικές καστανές φλύκταινες (μοιάζουν με στίγματα). Οι φλύκταινες στην αρχή μοιάζουν με ημισφαιρικά εξογκώματα τα οποία αργότερα σχίζονται στην επιφάνεια και μετατρέπονται σε καστανούς, κονιορτώδεις σωρούς (ουρεδοσωροί με ουρεδοσπόρια του μύκητα). Στο κάτω μέρος των φύλλων σχηματίζονται επίσης αργά το καλοκαίρι καστανόμαυρες φλύκταινες (τελειοσωροί – τελειοσπόρια). Τα έντονα προσβεβλημένα φύλλα κιτρινίζουν και πέφτουν πρόωρα.

O μύκητας κατά κανόνα διαχειμάζει υπό μορφή ουρεδοσπορίων πάνω στα πεσμένα φύλλα στο έδαφος. Τα μολυσμένα φύλλα αποτελούν τις κύριες εστίες των μολυσμάτων. Οι παραγόμενες εκεί την άνοιξη μεγάλες ποσότητες ουρεδοσπορίων διασπείρονται με τον άνεμο και τη βροχή και προκαλούν τις νέες μολύνσεις στα δένδρα. Καιρος σχετικά θερμός (22-25^oC) και υγρός είναι ιδιαίτερα ευνοϊκός για τις μολύνσεις και την ανάπτυξή της ασθένειας.

Στις συνθήκες της χώρας μας, ο μύκητας αντιμετωπίζεται μόνο στα φυτώρια, μόλις παρουσιάζονται οι πρώτοι ουρεδοσωροί με βορδιγάλειο πολτό ή οξυχλωριούχο χαλκό 1-2%.

Καρκίνος

Προσβολή ρίζας λεύκας από Καρκίνο

Στο υπέργειο ή το ριζικό μέρος των φυτών, εμφανίζονται πολλές φορές όγκοι διάφορης μορφολογίας και μεγέθους, που είναι δυνατόν να οφείλονται σε ζωϊκούς οργανισμούς (έντομα, ακάρεα, νηματώδεις), σε μύκητες, βακτήρια, ιούς. Η περισσότερο συνηθισμένη περίπτωση όγκων στα φυτά είναι η ασθένεια που είναι γνωστή με το όνομα <<όγκος του λαιμού>> ή καρκίνος των φυτών.

Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της ασθένειας είναι ο σχηματισμός, σε διάφορα μέρη του φυτού, σχεδόν σφαιρικών όγκων. Το βάρος τέτοιων όγκων μπορεί να φθάσει τα 25kg. Αρχικά οι όγκοι εμφανίζονται σαν μικρές προεξοχές, μεμονωμένες ή σε ομάδες, έχουν χρώμα υπόλευκο και σύσταση μαλακή, αργότερα όμως αποκτούν σκοτεινό χρωματισμό και γίνονται σκληροί. Κατά τα αρχικά στάδια σχηματισμού τους οι καρκινικοί όγκοι μπορεί να συγχέονται με τον συνήθη επουλωτικό ιστό (κάλο), που σχηματίζεται κατά την επούλωση των διαφόρων πληγών. Γρήγορα όμως αναπτύσσονται σε μεγάλους σφαιρικούς ή ημισφαιρικούς σχηματισμούς. Γενικά οι νεαροί όγκοι είναι μαλακοί και λευκοί αργότερα όμως γίνονται καστανή και σκληρότεροι. Η σύσταση κάθε όγκου εξαρτάται ακόμη από το είδος των ιστών που επικρατούν σ’ αυτόν. Γενικά οι όγκοι αποτελούνται από ανοργάνωτες μάζες παρεγχυματικού και αγγειώδους ιστού, που περιέχουν αδιαφοροποιήτα κύτταρα που είναι πολυπύρηνα. Η διάρκεια ζωής των όγκων εξαρτάται από την συστασή τους σ’ όλες όμως τις περιπτώσεις οι καρκινικοί ιστοί τελικά νεκρώνονται και αποδιοργανώνονται. Αυτό γίνεται συνήθως το φθινόπωρο ή το χειμώνα. Οι αποδιοργανούμενοι όγκοι περιέχουν συχνά διάφορους μικροοργανισμούς (βακτήρια, μύκητες) μέσα στους σάπιους ιστούς ή διάφορα έντομα. Στα δένδρα οι όγκοι σχηματίζονται, τις περισσότερες φορές, στο λαίμο και στο ριζικό σύστημα.

Η ασθένεια αύτη οφείλεται στο παθογόνο βακτήριο Αgrobacterium tumefaciens το οποίο έχει ραβδόμορφο σχήμα, πλάτους 0,7-0,8μm και μήκους 2,5-3μm κινούμενο με 1-4 μαστίγια και είναι αρνητικό κατά Gram, έχει αερόβιο μεταβολισμό της γλυκόζης, παράγει οξειδάση, δεν παράγει πράσινη διαχεόμενη φθορίζουσα χρωστική στο θρεπτικό υπόστρωμα King B, δεν σχηματίζει σπόρια και έχει άριστη θερμοκρασία αναπτύξεως 25-30^oC. Το παθογόνο επιβιώνει στο έδαφος και μέσα στους όγκους. Η μετάδοσή του μπορεί να γίνει με το έδαφος, το νερό ποτίσματος ή βροχής, με τα εργαλεία κλαδέματος, με την κατεργασία του εδάφους ή με το πολλαπλασιαστικό υλικό. Η είσοδος των βακτηρίων και η εγκαταστασή τους στα φυτά γίνεται μόνο από πρόσφατες πληγές που προκαλούνται από φυσικά ή άλλα αίτια, όπως το κλάδεμα, οι εμβολιασμοί, οι τραυματισμοί από καλλιεργητικά εργαλεία, παγετός, χαλαζόπτωση, έντομα και νηματώδεις κ.α. Μετά την είσοδο του παθογόνου στο φυτό μέσω μιας πληγής, ένα μικρό τεμάχιο του ογκογόνου πλασμιδίου, το T-DNA, μεταφέρεται από το βακτήριο στο φυτικό κύτταρο και ενσωματώνεται στο πυρηνικό DNA του φυτικού κυττάρου σαν φορέας γενετικών μυνημάτων που εκφράζονται στη συνέχεια από αυτό. Έτσι, το φυτικό κύτταρο μετατρέπεται μόνιμα σε καρκινικό. Οι νέοι όγκοι εμφανίζονται μέσα σε 8-15 ημέρες μέχρι μερικούς μήνες (2-6) από τη μόλυνση. Η περισσότερο ευνοϊκή θερμοκρασία για τη γρήγορη εμφάνιση των όγκων κυμαίνεται μεταξύ 14-28^oC. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας συστήνονται τα παρακάτω μέτρα:

• Σε φυτώρια, προσβεβλημένα δενδρύλλια πρέπει να καταστρέφονται.

• Το πολλαπλασιαστικό υλικό πρέπει να είναι υγιές.

• Απολύμανση των ψαλιδιών κλαδέματος με φορμόλη 5% σε νερό.

• Απολύμανση των υλικών που χρησιμοποιούνται για την στρωμάτωση των μοσχευμάτων.