Υφιστάμενη κατάσταση σηροτροφίας

Η ετήσια παγκόσµια παραγωγή µεταξιού ανέρχεται περίπου σε 90.000 τόνους, εκ των οποίων η µεγαλύτερη ποσότητα παράγεται στην Κίνα. Σε ό,τι αφορά την παραγωγή χλωρών κουκουλιών και ακατέργαστου µεταξιού, διαθέσιµα στοιχεία υπάρχουν για την εξαετία 2000-2005. Στον πίνακα που ακολουθεί οι παραγόµενες ποσότητες είναι σε χιλιάδες τόνους.

Παγκόσµια παραγωγή χλωρών κουκουλιών και ακατέργαστου µεταξιού σε χιλιάδες τόνους για την εξαετία 2000-2005 (πηγή ∆ιεθνής Επιτροπή Συνεργασίας).

Προϊόν	2000	2001	2002	2003	2004	2005
Χλωρά κουκούλια	609.255	681.262	736.370	634.661	686.561	721.085
Ακατέργαστο μετάξι	80.247	80.774	87.853	104.856	102.818	105.115

Στον επόμενο πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η παραγωγή χλωρών κουκουλιών και ακατέργαστου µεταξιού των 6 µεγαλύτερων παραγωγών χωρών του κόσµου σε χιλιάδες τόνους.

Παραγωγή χλωρών κουκουλιών και ακατέργαστου µεταξιού σε χιλιάδες τόνους των πέντε µαγαλύτερων παραγωγών χωρών του κόσµου για την εξαετία 2000-2005 (πηγή ∆ιεθνής Επιτροπή Συνεργασίας).

Έτη	2000		2001		2002		2003		2004		2005
Χώρα	Κουκούλια	Μετάξι	Κουκούλια	Μετάξι	Κουκούλια	Μετάξι	Κουκούλια	Μετάξι	Κουκούλια	Μετάξι	Κουκούλια	Μετάξι
Κίνα	455	60	513	58,6	560	64	480	84,6	547	85	584	87,8
Ινδία	126	15,2	126	15,9	140	17,4	130	16,4	120	14,6	126	15,4
Βραζιλία	8,5	1,4	10	1,5	10	1,6	10	1,5	8	1,5	7,1	1,3
Ταϋλάνδη	2,3	1,4	3,5	1,5	10	1,5	11	1,5	11	1,4
Βιετνάμ	10	1	22	2	21
Ιράν	5,6	0,9	5	0,8	3,5	0,6	3,2	0,5			2,5	0,4

Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε) είναι ελλειµµατική σε ακατέργαστη µέταξα, εισάγοντας τις µεγαλύτερες ποσότητες από Κίνα και Ινδία. Η παραγωγή χλωρών κουκουλιών περιορίζεται σε Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία και η πορεία είναι έντονα πτωτική τα τελευταία χρόνια. Η πτώση θα ήταν µεγαλύτερη, µέχρι εξαφάνισης της δραστηριότητας αυτής από την Ευρώπη, αν δεν υπήρχε η οικονοµική ενίσχυση ανά κουτί µεταξόσπορου που θέσπισε η Κοινότητα µε τον Καν(ΕΚ) 845/72. Σύµφωνα µε το σκεπτικό της Ε.Ε. κατά την έκδοση των Κοινοτικών Κανονισµών για τη στήριξη της σηροτροφίας, η εκτροφή µεταξοσκωλήκων παίζει σηµαντικό ρόλο στην οικονοµία ορισµένων περιοχών της Κοινότητος, η δραστηριότητα αυτή αποτελεί πηγή συµπληρωµατικών εισοδηµάτων για τους γεωργούς των περιοχών αυτών και εποµένως, πρέπει να υιοθετηθούν κατάλληλα µέτρα ώστε να συµβάλλουν στην εξασφάλιση δίκαιου εισοδήµατος στους εκτροφείς µεταξοσκωλήκων. Επιπλέον, µεταξύ των κατοίκων των χωρών της Ε.Ε. διαφαίνεται µία τάση για ζήτηση και κατανάλωση φυσικών, βιολογικών προϊόντων που προφυλάσσουν και βελτιώνουν την υγεία του πληθυσµού, κάτι που είναι πραγµατοποιήσιµο λόγω της οικονοµικής κατάστασης του µεγαλύτερου ποσοστού του πληθυσµού των χωρών αυτών, η οποία επιτρέπει την κατανάλωση παρόµοιων προϊόντων, ακόµα και σε υψηλές τιµές. Είναι προφανές ότι τα προϊόντα από φυσικό µετάξι εισέρχονται ολοένα και περισσότερο στη ζωή των Ευρωπαίων, οι οποίοι έχουν την οικονοµική δυνατότητα να τα αποκτήσουν.

Πολλοί παράγοντες συνέτειναν στην πτωτική πορεία του τοµέα, τόσο στη χώρα µας, κυρίως µεταπολεµικά, όσο και διεθνώς, οι σηµαντικότεροι από τους οποίους είναι:

• Η αστάθεια των τιµών λόγω της ιδιαιτερότητας της εµπορίας των κουκουλιών σε νωπή κατάσταση.
• Η µετανάστευση και αστυφιλία.
• Ο αναδασµός και η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών στις περιοχές που κυριαρχούσαν οι µορεώνες.
• Το υψηλό κόστος εργασίας.
• Ο ανταγωνισµός της µέταξας από τις τεχνητές ίνες.

Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, σε ορισµένες περιοχές όπου από παράδοση γίνεται εκτροφή µεταξοσκωλήκων, παρατηρείται αύξηση του ενδιαφέροντος των παραγωγών, λόγω του γεγονότος ότι, τελευταία, το µετάξι άρχισε να ξανακατακτά το χαµένο έδαφος στη διεθνή αγορά, καθώς και ότι µε την εφαρµογή της σύγχρονης τεχνικής, ο τοµέας φαίνεται να µπορεί να συναγωνισθεί τις άλλες γεωργικές επιδόσεις, ιδιαίτερα σε εκτάσεις οριακές για άλλες καλλιέργειες.

Στη χώρα µας, η συνολική παραγωγή χλωρών κουκουλιών ανέρχεται σήµερα σε 70 τόνους περίπου (στοιχεία 2005), έναντι των 30 τόνων/έτος τα προηγούµενα 15 χρόνια, 72 τόνους το 1983 και 500 τόνους περίπου το 1973. Οι περιοχές εκτροφής είναι οι Νοµοί Έβρου, Χανίων, Βοιωτίας, Σερρών και Λέσβου, µε κυριότερη περιοχή παραγωγής, όµως, τον Έβρο και ειδικότερα τους ∆ήµους Σουφλίου και Ορεστιάδας.

Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η παραγωγή χλωρών κουκουλιών στην Ελλάδα σε χιλιάδες τόνους για την δεκαπενταετία 1990-2005.

Έτος	Παραγωγή
1990	35,12
1991	30,83
1992	25,06
1993	29,00
1994	30,00
1995	22,00
1996	17,66
1997	24,07
1998	32,98
1999	30,24
2000	19,77
2001	37,04
2002	41,23
2003	50,00
2004	50,00
2005	70,00

Ενδεικτικά να’ αναφέρουµε ότι ο αριθµός των σηροτρόφων στην Ελλάδα το 1995 για παράδειγµα ήταν 240, ενώ το 2006, σύµφωνα µε τα στοιχεία του ΥΠ.Α.Α.Τ. πραγµατοποίησαν εκτροφές µεταξοσκωλήκων 264 άτοµα. Ο µέγιστος αριθµός των σηροτρόφων στη χώρα µας σηµειώθηκε το 2003, όποτε ο αριθµός αυτών άγγιξε τους 324. Όσον αφορά τα εκτρεφόµενα «κουτιά» του µεταξόσπορου (κάθε κουτί µεταξόσπορου περιέχει 20.000 αυγά µεταξοσκώληκα), πρέπει να πούµε ότι κινούνται ανοδικά τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγµα το 2006 εξετράφησαν στη χώρα µας 6.153 «κουτιά», ενώ κατά την τρέχουσα σηροτροφική περίοδο ο αριθµός αυτός αναµένεται να ξεπεράσει τις 6.500.

Η παραγωγή επεξεργασία και αξιοποίηση µεταξιού υψηλής ποιότητας, όπως είναι αυτό που µπορεί να παράγει η χώρα µας, κάτι που γίνεται αντιληπτό και από τα ποιοτικά και ποσοτικά επίπεδα παραγωγής των προηγούµενων περιόδων άνθησης της σηροτροφίας στην Ελλάδα, µπορεί να αποτελέσει µια εναλλακτική λύση στα όλο και αυξανόµενα προβλήµατα που παρατηρούνται στον τοµέα της αγροτικής παραγωγής γενικότερα και της παραγωγής κλωστικών ινών ειδικότερα, όπως το βαµβάκι. Σήµερα, η τάση για ανάπτυξη της Σηροτροφίας φαίνεται να ξεπερνά τις 2-3 περιοχές της χώρας όπου περιοριζόταν τα τελευταία χρόνια (Έβρος, Κρήτη) και να αναπτύσσεται ενδιαφέρον για αναβίωση του τοµέα σε διάφορες περιοχές όπου είχε εντελώς εγκαταλειφθεί. Οι περιοχές για τις οποίες µπορούµε σήµερα να µιλάµε για σχετικά αξιόλογη παραγωγή κουκουλιών στη χώρα µας είναι οι εξής:

• Ο Έβρος και η ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης (Κοµοτηνή, Καβάλα, Σέρρες) όπου έχει αναπτυχθεί έντονη δραστηριότητα, για την ανάπτυξη της σηροτροφίας. Ο ∆ήµος Σουφλίου έχει συστήσει από το 1986 τη ∆ηµοτική Επιχείρηση Σηροτροφίας – Μετάξης (∆ΕΣΗΜΕΣ), µε σκοπό τη στήριξη των παραγωγών, τόσο στην καλλιέργεια της µουριάς όσο και στην εκτροφή του µεταξοσκώληκα και τη µεταποίηση των κουκουλιών. Η ∆ΕΣΗΜΕΣ έχει ήδη ολοκληρώσει την κατασκευή µονάδας αναπήνισης κουκουλιών στο Σουφλί, η οποία, µε τη λειτουργία της, θα συµβάλει στην ανάπτυξη του τοµέα, δεδοµένου ότι το πρωτογενές προϊόν που είναι το

κουκούλι, θα βρίσκει διέξοδο στη µεταποίησή του σε νήµα –ύφασµα –έτοιµο ένδυµα –χειροτεχνήµατα κλπ. Αξίζει να σηµειωθεί ότι αντίστοιχες σύγχρονες εγκαταστάσεις δεν υπάρχουν σε καµία από τις γειτονικές χώρες στις οποίες ασκείται η σηροτροφία (Βουλγαρία, Τουρκία, Ρουµανία, Ουκρανία) οι οποίες γι’' αυτό το λόγο διοχετεύουν τα παραγόµενα κουκούλια για επεξεργασία σε άλλες αποµακρυσµένες χώρες, αυξάνοντας έτσι το κόστος παραγωγής του µεταξιού. Έχει ήδη εκφραστεί ενδιαφέρον από ξένους συνεταιρισµούς να συνεργαστούν µε τη χώρα µας για την επεξεργασία των κουκουλιών, στο εργοστάσιο του Σουφλίου.

• ∆εύτερη περιοχή, µε διαφορετικό χαρακτήρα χρήσης του προϊόντος, είναι η Κρήτη. Εκεί, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια αύξηση της ζήτησης κουτιών µεταξόσπορου για εκτροφή από αγρότισσες, και αντίστοιχη αύξηση της παραγωγής κουκουλιών, η οποία χρησιµοποιείται εν µέρει για χειροτεχνίες ως κουκούλι και εν µέρει για νήµα που εξυπηρετεί τις ανάγκες της οικιακής οικονοµίας.
• Η τρίτη περιοχή, είναι αυτή της Στερεάς Ελλάδας, µε κύριο πόλο συσπείρωσης και αναφοράς τη λειτουργία καθετοποιηµένης σηροτροφικής µονάδας στη Βοιωτία, όπου πραγµατοποιείται εκτροφή µεταξοσκωλήκων για παραγωγή κουκουλιών και µεταξόσπορου, αναπήνιση κουκουλιών της ιδίας παραγωγής αλλά και µέρους της παραγωγής που προέρχεται από τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας και παραγωγή υφάσµατος. Η µονάδα εξυπηρετεί ποικιλοτρόπως τους νεοεισερχόµενους στον κλάδο αγρότες – παραγωγούς της περιοχής, σε ό,τι αφορά στην εκκόλαψη του µεταξόσπορου και την ανάπτυξή του µέχρι την 3^η ηλικία, τεχνική υποστήριξη για την περαιτέρω εκτροφή και το κλάδωµα, την καλλιέργεια της µουριάς κ.λπ. καθώς και στην απορρόφηση των παραγόµενων κουκουλιών.