Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Καλλιέργεια εσπεριδοειδών"
| (9 ενδιάμεσες αναθεωρήσεις από ένα χρήστη δεν εμφανίζονται) | |||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
| − | [[Image: | + | [[Image:Δέντρο πορτοκαλιάς.jpg|thumb|px100|Δέντρο πορτοκαλιάς]] |
Η σημασία των εσπεριδοειδών στη γεωργία και στην παγκόσμια οικονομία συνάγεται από την ευρεία τους εξάπλωση και τη μεγάλη παραγωγή. Τα [[Εσπεριδοειδή |εσπεριδοειδή]]<ref name="Εσπεριδοειδή"/> καλλιεργούνται σε χώρες, που έχουν τροπικό και υποτροπικό κλίμα, κατάλληλο έδαφος, επαρκή υγρασία και είναι απαλλαγμένες από παγετούς. Οι περισσότερες ποικιλίες των διαφόρων ειδών των εσπεριδοειδών, που καλλιεργούνται σήμερα σε όλη την υφήλιο προήλθαν κυρίως από επιλογή και μεταλλαγές. | Η σημασία των εσπεριδοειδών στη γεωργία και στην παγκόσμια οικονομία συνάγεται από την ευρεία τους εξάπλωση και τη μεγάλη παραγωγή. Τα [[Εσπεριδοειδή |εσπεριδοειδή]]<ref name="Εσπεριδοειδή"/> καλλιεργούνται σε χώρες, που έχουν τροπικό και υποτροπικό κλίμα, κατάλληλο έδαφος, επαρκή υγρασία και είναι απαλλαγμένες από παγετούς. Οι περισσότερες ποικιλίες των διαφόρων ειδών των εσπεριδοειδών, που καλλιεργούνται σήμερα σε όλη την υφήλιο προήλθαν κυρίως από επιλογή και μεταλλαγές. | ||
| Γραμμή 12: | Γραμμή 12: | ||
{{{top_heading|==}}}Λίπανση{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Λίπανση{{{top_heading|==}}} | ||
| + | [[Image:Δέντρο λεμονιάς.jpg|thumb|px100|Δέντρο λεμονιάς]] | ||
Οι ψηλές παραγωγές και η καλή ποιότητα των καρπών, σε ημίξερες περιοχές, με υποτροπικό κλίμα, επηρεάζονται βασικά από δύο παράγοντες: | Οι ψηλές παραγωγές και η καλή ποιότητα των καρπών, σε ημίξερες περιοχές, με υποτροπικό κλίμα, επηρεάζονται βασικά από δύο παράγοντες: | ||
| Γραμμή 23: | Γραμμή 24: | ||
{{{top_heading|==}}}Κλάδεμα{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Κλάδεμα{{{top_heading|==}}} | ||
| + | [[Image:Κλάδεμα εσπεριδοειδών.jpg|thumb|px100|Κλάδεμα εσπεριδοειδών]] | ||
Η αφαίρεση, από υγιή και ενήλικα εσπεριδόδεντρα, μέρους της βλάστησής τους, μειώνει αναλογικά την παραγωγή τους. Το [[Κλάδεμα εσπεριδοειδών |κλάδεμα]] ακόμη σε νεαρά δέντρα, που δεν έχουν εισέλθει σε καρποφορία, καθυστερεί την είσοδό τους σε καρποφορία. Γι' αυτό το κλάδεμα πρέπει να περιορίζεται σε επεμβάσεις μορφώσεως του σχήματος των δέντρων και διευκόλυνσης των διάφορων καλλιεργητικών εργασιών. | Η αφαίρεση, από υγιή και ενήλικα εσπεριδόδεντρα, μέρους της βλάστησής τους, μειώνει αναλογικά την παραγωγή τους. Το [[Κλάδεμα εσπεριδοειδών |κλάδεμα]] ακόμη σε νεαρά δέντρα, που δεν έχουν εισέλθει σε καρποφορία, καθυστερεί την είσοδό τους σε καρποφορία. Γι' αυτό το κλάδεμα πρέπει να περιορίζεται σε επεμβάσεις μορφώσεως του σχήματος των δέντρων και διευκόλυνσης των διάφορων καλλιεργητικών εργασιών. | ||
| Γραμμή 31: | Γραμμή 33: | ||
Στα [[Εσπεριδοειδή |εσπεριδοειδή]], κυρίως σε ορισμένες ποικιλίες, το [[Αραίωμα καρπών εσπεριδοειδών |αραίωμα]] των καρπών θεωρείται απαραίτητο. Για το αραίωμα των καρπών των εσπεριδοειδών μπορεί να χρησιμοποιηθούν αρκετές ουσίες που προτρέπουν την παραγωγή αιθυλενίου. | Στα [[Εσπεριδοειδή |εσπεριδοειδή]], κυρίως σε ορισμένες ποικιλίες, το [[Αραίωμα καρπών εσπεριδοειδών |αραίωμα]] των καρπών θεωρείται απαραίτητο. Για το αραίωμα των καρπών των εσπεριδοειδών μπορεί να χρησιμοποιηθούν αρκετές ουσίες που προτρέπουν την παραγωγή αιθυλενίου. | ||
| + | |||
| + | {{{top_heading|==}}}Ωρίμαση εσπεριδοκάρπων{{{top_heading|==}}} | ||
| + | [[Image:Διάφορα εσπεριδοειδή.jpg|thumb|px100|Διάφοροι καρποί εσπεριδοειδών]] | ||
| + | |||
| + | Γενικά οι καρποί θεωρούνται ώριμοι, όταν φτάσουν σε στάδιο ανάπτυξης, που να τρώγονται με ευχαρίστηση. | ||
| + | |||
| + | Οι καρποί όμως των [[εσπεριδοειδή |εσπεριδοειδών]] εξαιρούνται του γενικού αυτού κανόνα. Τα πορτοκάλια φτάνουν σε αποδεκτό στάδιο ωριμάσεως 6-12 ή 14 μήνες μετά την ανθοφορία και μπορεί να συγκομίζονται μέσα σε μία περίοδο 2-3 μηνών, πριν να υπερωριμάσουν. Τα γκρέιπ φρουτ φτάνουν στο στάδιο της πλήρους ωριμάσεως πολύ σιγά και υπερωριμάζουν επίσης πολύ σιγά κι έτσι οι καρποί τους μπορεί να συγκομίζονται μέσα σε ένα διάστημα 6 ή 8 μηνών. Τα λεμόνια και οι λιμεττίες ωριμάζουν επίσης πολύ σιγά και μπορεί να συγκομίζονται μέσα σε μια μεγάλη περίοδο. Τα μανταρίνια όμως και τα υβρίδιά τους χαρακτηρίζονται από μια συντομότερη περίοδο συγκομιδής, όταν ωριμάσουν. | ||
| + | |||
| + | Οι εσπεριδόκαρποι, όταν [[Ωρίμαση εσπεριδοκάρπων |ωριμάσουν]], περιέχουν λίγο άμυλο ή και καθόλου και πρέπει να παραμείνουν πάνω στο δένδρο μέχρι να αποκτήσουν αποδεκτή φαγώσιμη ποιότητα. Η ποιότητα αυτή των καρπών αποκτάται κατά την εποχή της [[συγκομιδή εσπεριδόκαρπων |συγκομιδής]] τους. Η συγκομιδή μπορεί να κρατήσει πάνω από 2 μήνες για τα μανταρίνια και πάνω από 8 μήνες για τα γκρέιπ φρουτ. Στους εσπεριδόκαρπους ο κανονικός ρυθμός της αναπνοής είναι πολύ μικρότερος από εκείνο των καρπών, που περιέχουν άμυλο. Έτσι, η έκλυση αιθυλενίου είναι μικρή, ανεξάρτητα αν οι καρποί προσβληθούν από παθογόνα ή έντομα ή δε δεχτούν τον κατάλληλο χειρισμό. Οι καρποί αυτοί κανονικά καταστρέφονται από παθολογικά αίτια. | ||
{{{top_heading|==}}}Συγκομιδή{{{top_heading|==}}} | {{{top_heading|==}}}Συγκομιδή{{{top_heading|==}}} | ||
| + | [[Image:Συγκομιδή εσπεριδοειδών.jpg|thumb|px100|Συγκομιδή εσπεριδοειδών]] | ||
Γενικά η [[Συγκομιδή εσπεριδόκαρπων |συγκομιδή]] των εσπεριδόκαρπων γίνεται με το χέρι. Μετά τη συλλογή οι καρποί τοποθετούνται προσεκτικά σε ειδικά τελάρα. Τοποθετούνται κυρίως εκείνοι οι καρποί που προορίζονται να καταναλωθούν σαν φρέσκοι και μεταφέρονται στο χώρο συσκευασίας. Τελευταία η χρησιμοποίηση χημικών ουσιών αποκοπής αύξησε την απόδοση των εργατών. Υπάρχει όμως και η μηχανική συγκομιδή με τη χρήση δονητών διαφόρων τύπων, που σείουν τους κορμούς ή τους βραχίονες των δέντρων. | Γενικά η [[Συγκομιδή εσπεριδόκαρπων |συγκομιδή]] των εσπεριδόκαρπων γίνεται με το χέρι. Μετά τη συλλογή οι καρποί τοποθετούνται προσεκτικά σε ειδικά τελάρα. Τοποθετούνται κυρίως εκείνοι οι καρποί που προορίζονται να καταναλωθούν σαν φρέσκοι και μεταφέρονται στο χώρο συσκευασίας. Τελευταία η χρησιμοποίηση χημικών ουσιών αποκοπής αύξησε την απόδοση των εργατών. Υπάρχει όμως και η μηχανική συγκομιδή με τη χρήση δονητών διαφόρων τύπων, που σείουν τους κορμούς ή τους βραχίονες των δέντρων. | ||
Τα εσπεριδοειδή, όπως και άλλες ομάδες [[Φρούτο |φρούτων]], χαρακτηρίζονται από εποχικότητα στην παραγωγή τους. Αυτό σημαίνει ότι είναι διαθέσιμα σε μεγάλες ποσότητες ορισμένους μήνες του χρόνου, ενώ η ζήτησή τους είναι συνεχής. Για να είναι δυνατή η κατανάλωσή τους σε μήνες μη παραγωγής πρέπει αυτά να έχουν [[Αποθήκευση και συντήρηση εσπεριδοειδών |αποθηκευτεί]] <ref name="Αποθήκευση εσπεριδοειδών"/> κατάλληλα. Η κατανάλωση εκτός εποχής ανεβάζει την τιμή του προϊόντος, με αποτέλεσμα να γίνεται οικονομικά συμφέρουσα η αποθήκευσή του. Η συντήρηση σε ψυγεία είναι η πιο αποτελεσματική και ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδος στην αποθήκευση των [[Εσπεριδοειδή |εσπεριδοειδών]] για την αποφυγή της γήρανσης του καρπού και της ανάπτυξης μικροοργανισμών που οδηγούν τελικά στην απώλεια ποιότητας του φρούτου. | Τα εσπεριδοειδή, όπως και άλλες ομάδες [[Φρούτο |φρούτων]], χαρακτηρίζονται από εποχικότητα στην παραγωγή τους. Αυτό σημαίνει ότι είναι διαθέσιμα σε μεγάλες ποσότητες ορισμένους μήνες του χρόνου, ενώ η ζήτησή τους είναι συνεχής. Για να είναι δυνατή η κατανάλωσή τους σε μήνες μη παραγωγής πρέπει αυτά να έχουν [[Αποθήκευση και συντήρηση εσπεριδοειδών |αποθηκευτεί]] <ref name="Αποθήκευση εσπεριδοειδών"/> κατάλληλα. Η κατανάλωση εκτός εποχής ανεβάζει την τιμή του προϊόντος, με αποτέλεσμα να γίνεται οικονομικά συμφέρουσα η αποθήκευσή του. Η συντήρηση σε ψυγεία είναι η πιο αποτελεσματική και ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδος στην αποθήκευση των [[Εσπεριδοειδή |εσπεριδοειδών]] για την αποφυγή της γήρανσης του καρπού και της ανάπτυξης μικροοργανισμών που οδηγούν τελικά στην απώλεια ποιότητας του φρούτου. | ||
| + | |||
| + | {{{top_heading|==}}}Βιομηχανική επεξεργασία των εσπεριδόκαρπων{{{top_heading|==}}} | ||
| + | [[Image:Δέντρο μανταρινιάς.jpg|thumb|px100|Δέντρο μανταρινιάς]] | ||
| + | |||
| + | Κύριο προϊόν της [[Βιομηχανική επεξεργασία των εσπεριδόκαρπων |βιομηχανιοποιήσεως]] των καρπών των εσπεριδοειδών είναι ο χυμός. Μερικές φορές ο χυμός συμπυκνώνεται. Ο φυσικός χυμός διατηρείται σε κατάψυξη, όπου η θερμοκρασία διατηρείται στους -18oC έως -25oC και διατίθεται στην κατανάλωση σε μικρές κονσέρβες. Τους συμπυκνωμένους χυμούς, που διατηρούνται και αυτοί σε κατάψυξη, αραιώνουμε με νερό στο τριπλάσιο και τους διαθέτουμε στην κατανάλωση μέσα σε μπουκάλια, μεταλλικές κονσέρβες και σε κουτιά από φύλλα χαρτιού ή αλουμινίου. Ο συμπυκνωμένος χυμός είναι εφάμιλλος του φυσικού χυμού. | ||
==Σχετικές σελίδες== | ==Σχετικές σελίδες== | ||
| Γραμμή 49: | Γραμμή 66: | ||
*[[Φρούτο]] | *[[Φρούτο]] | ||
*[[Αποθήκευση και συντήρηση εσπεριδοειδών]] | *[[Αποθήκευση και συντήρηση εσπεριδοειδών]] | ||
| + | *[[Ωρίμαση εσπεριδοκάρπων]] | ||
| + | *[[Βιομηχανική επεξεργασία των εσπεριδόκαρπων]] | ||
| + | *[[Καλλιέργεια του κουμ-κουάτ]] | ||
| + | *[[Επικονίαση και γονιμοποίηση εσπεριδοειδών]] | ||
==Βιβλιογραφία== | ==Βιβλιογραφία== | ||
Τελευταία αναθεώρηση της 08:11, 19 Ιουνίου 2014
Η σημασία των εσπεριδοειδών στη γεωργία και στην παγκόσμια οικονομία συνάγεται από την ευρεία τους εξάπλωση και τη μεγάλη παραγωγή. Τα εσπεριδοειδή[1] καλλιεργούνται σε χώρες, που έχουν τροπικό και υποτροπικό κλίμα, κατάλληλο έδαφος, επαρκή υγρασία και είναι απαλλαγμένες από παγετούς. Οι περισσότερες ποικιλίες των διαφόρων ειδών των εσπεριδοειδών, που καλλιεργούνται σήμερα σε όλη την υφήλιο προήλθαν κυρίως από επιλογή και μεταλλαγές.
Προετοιμασία εδάφους-εγκατάσταση φυτείας εσπεριδοειδών
Το έδαφος, που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για την εγκατάσταση μιας εσπεριδοφυτείας, δέχεται πριν τη φύτευση άροση σε βάθος 30-40 εκ. Η άροση αποσκοπεί στην καταστροφή των πολυετών ζιζανίων και στην αφρατοποίηση του εδάφους, η οποία συμβάλλει σε καλύτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των δέντρων. Πριν από τη φύτευση του οπωρώνα γίνεται η επισήμανση των θέσεων φυτεύσεως των δενδρυλλίων, η διάνοιξη των λάκκων (διαστάσεων 45x45 εκ.) και ακολουθεί η φύτευσή τους. Η απόσταση φύτευσης εξαρτάται βασικά από τη γονιμότητα του εδάφους, το χρησιμοποιούμενο υποκείμενο και τη ζωηρότητα βλάστησης της καλλιεργούμενης ποικιλίας.
Άρδευση
Τα εσπεριδοειδή επωφελούνται από το νερό κατά τη διάρκεια των έντονων φάσεων της βλάστησής τους. Από την άρδευση επηρεάζονται τόσο η αύξηση του ριζικού συστήματος, η ανθοφορία, η ανάπτυξη των καρπών και κατά συνέπεια η παραγωγή της εσπεριδοφυτείας.
Λίπανση
Οι ψηλές παραγωγές και η καλή ποιότητα των καρπών, σε ημίξερες περιοχές, με υποτροπικό κλίμα, επηρεάζονται βασικά από δύο παράγοντες:
- τη λίπανση και
- το πότισμα των δέντρων.
Προκείμενου να επιτύχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή παραγωγή και την καλύτερη ποιότητα καρπών, χρειάζεται να προσδιορίσουμε τις ανάγκες μιας εσπεριδοφυτείας σε θρεπτικά στοιχεία και να καταρτίσουμε ένα πρόγραμμα λίπανσης, που να ανταποκρίνεται επαρκώς στις ανάγκες της εσπεριδοφυτείας.
Τα εσπεριδοειδή βασικά έχουν μεγάλες ανάγκες σε άζωτο, φώσφορο, κάλιο, ασβέστιο και μαγνήσιο, αλλά απαραίτητα είναι, κατά σειρά σπουδαιότητας και τα μικροστοιχεία, σίδηρος, βόριο, αργίλλιο, φθόριο, μαγγάνιο, ψευδάργυρος και χαλκός.
Κλάδεμα
Η αφαίρεση, από υγιή και ενήλικα εσπεριδόδεντρα, μέρους της βλάστησής τους, μειώνει αναλογικά την παραγωγή τους. Το κλάδεμα ακόμη σε νεαρά δέντρα, που δεν έχουν εισέλθει σε καρποφορία, καθυστερεί την είσοδό τους σε καρποφορία. Γι' αυτό το κλάδεμα πρέπει να περιορίζεται σε επεμβάσεις μορφώσεως του σχήματος των δέντρων και διευκόλυνσης των διάφορων καλλιεργητικών εργασιών.
Η εποχή του κλαδέματος δεν είναι κρίσιμη για τα εσπεριδοειδή. Πειραματικά όμως δεδομένα δείχνουν, ότι καλύτερα αποτελέσματα, από φυσιολογικής πλευράς του δέντρου, πρέπει να αναμένονται αν το κλάδεμα γίνει νωρίς την άνοιξη, όταν έχει παρέλθει ο κίνδυνος των παγετών και δεν έχει ξεκινήσει ο ανοιξιάτικος κύκλος βλάστησης των δέντρων.
Αραίωμα καρπών
Στα εσπεριδοειδή, κυρίως σε ορισμένες ποικιλίες, το αραίωμα των καρπών θεωρείται απαραίτητο. Για το αραίωμα των καρπών των εσπεριδοειδών μπορεί να χρησιμοποιηθούν αρκετές ουσίες που προτρέπουν την παραγωγή αιθυλενίου.
Ωρίμαση εσπεριδοκάρπων
Γενικά οι καρποί θεωρούνται ώριμοι, όταν φτάσουν σε στάδιο ανάπτυξης, που να τρώγονται με ευχαρίστηση.
Οι καρποί όμως των εσπεριδοειδών εξαιρούνται του γενικού αυτού κανόνα. Τα πορτοκάλια φτάνουν σε αποδεκτό στάδιο ωριμάσεως 6-12 ή 14 μήνες μετά την ανθοφορία και μπορεί να συγκομίζονται μέσα σε μία περίοδο 2-3 μηνών, πριν να υπερωριμάσουν. Τα γκρέιπ φρουτ φτάνουν στο στάδιο της πλήρους ωριμάσεως πολύ σιγά και υπερωριμάζουν επίσης πολύ σιγά κι έτσι οι καρποί τους μπορεί να συγκομίζονται μέσα σε ένα διάστημα 6 ή 8 μηνών. Τα λεμόνια και οι λιμεττίες ωριμάζουν επίσης πολύ σιγά και μπορεί να συγκομίζονται μέσα σε μια μεγάλη περίοδο. Τα μανταρίνια όμως και τα υβρίδιά τους χαρακτηρίζονται από μια συντομότερη περίοδο συγκομιδής, όταν ωριμάσουν.
Οι εσπεριδόκαρποι, όταν ωριμάσουν, περιέχουν λίγο άμυλο ή και καθόλου και πρέπει να παραμείνουν πάνω στο δένδρο μέχρι να αποκτήσουν αποδεκτή φαγώσιμη ποιότητα. Η ποιότητα αυτή των καρπών αποκτάται κατά την εποχή της συγκομιδής τους. Η συγκομιδή μπορεί να κρατήσει πάνω από 2 μήνες για τα μανταρίνια και πάνω από 8 μήνες για τα γκρέιπ φρουτ. Στους εσπεριδόκαρπους ο κανονικός ρυθμός της αναπνοής είναι πολύ μικρότερος από εκείνο των καρπών, που περιέχουν άμυλο. Έτσι, η έκλυση αιθυλενίου είναι μικρή, ανεξάρτητα αν οι καρποί προσβληθούν από παθογόνα ή έντομα ή δε δεχτούν τον κατάλληλο χειρισμό. Οι καρποί αυτοί κανονικά καταστρέφονται από παθολογικά αίτια.
Συγκομιδή
Γενικά η συγκομιδή των εσπεριδόκαρπων γίνεται με το χέρι. Μετά τη συλλογή οι καρποί τοποθετούνται προσεκτικά σε ειδικά τελάρα. Τοποθετούνται κυρίως εκείνοι οι καρποί που προορίζονται να καταναλωθούν σαν φρέσκοι και μεταφέρονται στο χώρο συσκευασίας. Τελευταία η χρησιμοποίηση χημικών ουσιών αποκοπής αύξησε την απόδοση των εργατών. Υπάρχει όμως και η μηχανική συγκομιδή με τη χρήση δονητών διαφόρων τύπων, που σείουν τους κορμούς ή τους βραχίονες των δέντρων.
Τα εσπεριδοειδή, όπως και άλλες ομάδες φρούτων, χαρακτηρίζονται από εποχικότητα στην παραγωγή τους. Αυτό σημαίνει ότι είναι διαθέσιμα σε μεγάλες ποσότητες ορισμένους μήνες του χρόνου, ενώ η ζήτησή τους είναι συνεχής. Για να είναι δυνατή η κατανάλωσή τους σε μήνες μη παραγωγής πρέπει αυτά να έχουν αποθηκευτεί [2] κατάλληλα. Η κατανάλωση εκτός εποχής ανεβάζει την τιμή του προϊόντος, με αποτέλεσμα να γίνεται οικονομικά συμφέρουσα η αποθήκευσή του. Η συντήρηση σε ψυγεία είναι η πιο αποτελεσματική και ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδος στην αποθήκευση των εσπεριδοειδών για την αποφυγή της γήρανσης του καρπού και της ανάπτυξης μικροοργανισμών που οδηγούν τελικά στην απώλεια ποιότητας του φρούτου.
Βιομηχανική επεξεργασία των εσπεριδόκαρπων
Κύριο προϊόν της βιομηχανιοποιήσεως των καρπών των εσπεριδοειδών είναι ο χυμός. Μερικές φορές ο χυμός συμπυκνώνεται. Ο φυσικός χυμός διατηρείται σε κατάψυξη, όπου η θερμοκρασία διατηρείται στους -18oC έως -25oC και διατίθεται στην κατανάλωση σε μικρές κονσέρβες. Τους συμπυκνωμένους χυμούς, που διατηρούνται και αυτοί σε κατάψυξη, αραιώνουμε με νερό στο τριπλάσιο και τους διαθέτουμε στην κατανάλωση μέσα σε μπουκάλια, μεταλλικές κονσέρβες και σε κουτιά από φύλλα χαρτιού ή αλουμινίου. Ο συμπυκνωμένος χυμός είναι εφάμιλλος του φυσικού χυμού.
Σχετικές σελίδες
- Εσπεριδοειδή
- Ρίζες εσπεριδοειδών
- Άρδευση εσπεριδοειδών
- Λίπανση εσπεριδοειδών
- Καρπός εσπεριδοειδών
- Κλάδεμα εσπεριδοειδών
- Αραίωμα καρπών εσπεριδοειδών
- Συγκομιδή εσπεριδόκαρπων
- Φρούτο
- Αποθήκευση και συντήρηση εσπεριδοειδών
- Ωρίμαση εσπεριδοκάρπων
- Βιομηχανική επεξεργασία των εσπεριδόκαρπων
- Καλλιέργεια του κουμ-κουάτ
- Επικονίαση και γονιμοποίηση εσπεριδοειδών
Βιβλιογραφία
- ↑ "Εσπεριδοειδή", Κωνσταντίνος Α. Ποντίκης, καθηγητής Δενδροκομίας Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
- ↑ , Η αποθήκευση των εσπεριδοειδών
