Καλλιέργεια βαμβακιού
Το βαμβάκι καλλιεργείται για την παραγωγή ινών για τη χρήση τους στην υφαντουργία. Συγκομίζεται σύσπορο και μετά ακολουθεί διαχωρισμός των σπόρων από τις ίνες. Οι ίνες επεξεργάζονται περαιτέρω ανάλογα με το είδος του υφάσματος που θα παραχθεί και κατόπιν υφαίνονται. Θεωρείται σημαντικό και εξαγώγιμο προϊόν για τη χώρα μας και συμπεριλαμβάνεται στα λεγόμενα βιομηχανικά φυτά.
Για την καλλιέργεια του και για την επίτευξη καλής ποιότητας προϊόντος χρειάζονται κάποιες καλλιεργητικές φροντίδες οι οποίες παρουσιάζονται συνοπτικά πιο κάτω. Καλλιεργείται ως επί το πλείστον ως ποτιστικό και ένα πολύ μικρό ποσοστό ως ξηρικό.
Καλλιεργητικές φροντίδες βαμβακιού μέχρι την σπορά
Έχει αποδειχθεί από την πράξη ότι το καλό φύτρωµα του βαμβακιού αποτελεί τη μισή επιτυχία της καλλιέργειας. Ένα καλό όµως φύτρωµα προϋποθέτει μαζί με άλλους παράγοντες και άριστη προετοιµασία του αγρού πριν τη σπορά. Πρέπει να γνωρίζουµε ποια είναι η επιδιωκόµενη υφή του εδάφους για τη σπορά του βαµβακιού και πως μπορούµε να το πετύχουμε.
Η πιο κατάλληλη υφή του εδάφους για τη σπορά του βαµβακιού είναι εκείνη κατά την οποία το χώµα μοιάζει με ψίχουλα ψωμιού. ∆εν θέλουμε ούτε ψηλούς ούτε χονδρούς σβώλους. Αυτό πετυχαίνεται όταν τα συσσωματώµατα του εδάφους έχουν διάμετρο 0,5 - 3 χιλιοστά. Η κατάσταση, αυτή εξασφαλίζει αρκετή υγρασία για το φύτρωµα του σπόρου, άνετη διείσδυση των ριζών και καλό αερισµό του εδάφους. Για να εξασφαλίζουμε εσοδεία και περισσότερα κέρδη, πρέπει να κάνουμε όλες τις εργασίες που χρειάζονται, έγκαιρα, σωστά αλλά και οικονομικά.
Σπορά βαμβακιού
Το πρώιµο, γρήγορο και οµοιόµορφο φύτρωµα, καθώς και η εξασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης των φυταρίων είναι βασικοί παράγοντες για την επιτυχία της καλλιέργειας. Μεγάλη σηµασία έχει ο ίδιος ο βαµβακόσπορος, ο οποίος θα πρέπει να είναι καλής ποιότητας και υψηλής βλαστικότητας (πάνω από 80%), απεντοµωµένος και απολυµασµένος, να έχει αποθηκευτεί σε μέρος ξηρό, να μην είναι παλαιότερος των δύο ετών και φυσικά να ανήκει στην ποικιλία που αποδείχθηκε ότι είναι η καλύτερη για τη συγκεκριµένη περιοχή τα τελευταία χρόνια. Στις μέρες μας γίνεται χρήση του επενδεδυµένου σπόρου με εντομοκτόνο Gaucho αποφεύγοντας τη χρήση κοκκώδους κατά τη σπορά.
Αραίωμα - σκάλισμα βαμβακιού
Μετά το φύτρωµα αρχίζει η περίοδος της πρώτης ανάπτυξης του φυτού. Για την καλή ανάπτυξη πρέπει να γίνουν έγκαιρα το αραίωµα και το σκάλισµα της βαµβακοφυτείας. Με τις σύγχρονες σπαρτικές μηχανές που τοποθετούν τον επιθυµητό αριθµό σπόρων και στις κανονικές αποστάσεις έχουµε οικονοµία εργατικών από το αραίωµα.
- Αραίωμα
Με το αραίωµα επιδιώκουµε έναν κανονικό αριθµό φυτών. Η ποικιλία, ο γόνος φυτρώµατος και η γονιµότητα του χωραφιού σε συνδυασµό με τις αρδεύσεις και τις λιπάνσεις ρυθµίζουν τον αριθµό των φυτών κατά στρέμμα.
- Σκάλισμα
Με τα σκαλίσµατα επιδιώκεται κυρίως καλός αερισµός και θέρµανση του εδάφους (ώστε να αποφευχθούν οι σηψιρριζίες), καταστροφή των ζιζανίων και σπάσιµο της κρούστας που έχει δηµιουργηθεί μετά την βροχή ή το πότισµα. Το σκάλισµα γίνεται και με την τσάπα. Το σκάλισµα γίνεται με την τσάπα πάνω στη γραµµή σποράς, ενώ μεταξύ των γραµµών με μηχανοσκαλιστήρι ή σε ορισµένες περιπτώσεις με καλλιεργητή.
Άρδευση βαμβακιού
Η άρδευση για την καλλιέργεια του βαμβακιού αποτελεί σημαντικό παράγοντα για τη μεγιστοποίηση της απόδοσης. Αυτό συμπεραίνεται από το γεγονός ότι η καλλιέργεια του βαμβακιού αναπτυσσόμενη σε συνθήκες μειωμένης επάρκειας νερού εμφανίζει σημαντική μείωση στην παραγωγή σύσπορου και εκκοκκισμένου βαμβακιού κυρίως λόγω της μειωμένης παραγωγής καρυδιών και της μικρότερης παραγωγής σε ίνες. Τα βασικά στάδια ανάπτυξης του βαμβακιού που επηρεάζονται περισσότερο από την άρδευση είναι η περίοδος ανάπτυξης των χτενιών, η έναρξη και το μέγιστο της άνθησης, η ανάπτυξη των καρυδιών και η ωρίμανση των καρυδιών. Η έλλειψη νερού κατά την περίοδο ανάπτυξης των καρυδιών φαίνεται ότι επηρεάζει περισσότερο την απόδοση και την ποιότητα του βαμβακιού, ενώ τα στάδια πριν ή μετά την ανάπτυξη των καρυδιών επηρεάζονται λιγότερο από την έλλειψη νερού.
Μέθοδοι άρδευσης βαμβακιού
Η μέθοδος άρδευσης επιλέγεται από κάθε βαµβακοκαλλιεργητή ανάλογα με τα αρδευτικά μέτρα που υπάρχουν στην περιοχή, το διαθέσιµο αρδευτικό νερό, τον τύπο του εδάφους, το ανάγλυφο και το σχήµα του χωραφιού, την οργάνωσή του (οικονοµική, κοινωνική), πολλές φορές όµως και από την παράδοση της περιοχής.
Οι κυριότεροι τρόποι ποτίσµατος είναι:
- Με αυλάκια
- Με τεχνητή βροχή
- Με σταγόνα (στάγδην άρδευση)
Λίπανση βαμβακιού
Η λίπανση αποτελεί ένα από τους βασικότερους παράγοντες που συντελούν στην αύξηση των στρεµµατικών αποδόσεων και την ποιοτική βελτίωση του βαµβακιού. Το βαµβάκι συγκριτικά με άλλες καλλιέργειες δεν είναι εξαντλητική καλλιέργεια, με αποτέλεσµα οι απαιτήσεις του σε λιπάσµατα να είναι μικρές. Κι αυτό, γιατί αφαιρούνται πολλά στοιχεία από το έδαφος, αφού μετά τη συγκοµιδή του προϊόντος, παραµένει στο χωράφι το 77% περίπου της φυτικής μάζας (ρίζες, στελέχη, φύλλα).
Οι ανάγκες της βαµβακοφυτείας σε λίπασµα, το είδος του λιπάσµατος, ο χρόνος του λιπάσµατος, ο χρόνος και ο τρόπος εφαρµογής του εξαρτώνται από τη μηχανική σύσταση του εδάφους του χωραφιού, από τον τύπο του λιπάσµατος, από την ποσότητα και την ποιότητα του νερού, από τις κλιµατικές συνθήκες της κάθε περιοχής και από την ποικιλία του βαµβακιού.
Γενικά, το άζωτο, ο φώσφορος, και το κάλιο είναι τα κυριότερα θρεπτικά στοιχεία που προστίθενται σε εδάφη που καλλιεργούνται µε βαµβάκι, ενώ έχουν αναφερθεί σε τοπικό και σχετικά περιορισµένο επίπεδο ελλείψεις μαγγανίου, μαγνησίου, θείου και άλλων ιχνοστοιχείων.
Αποφύλλωση βαμβακιού
Απαραίτητη επέμβαση αποτελεί η χημική αποφύλλωση του βαμβακιού καθώς επιταχύνει την ωρίμανση και το άνοιγμα των καρυδιών, διευκολύνει τη συγκομιδή, διασφαλίζει την προστασία του συλλεγόμενου βάμβακος από την ποιοτική υποβάθμιση λόγω χρωματισμού η λερώματος των ινών και δημιουργεί καλύτερες συνθήκες αποθήκευσης.
Καθοριστικής σημασίας για την επέμβαση, είναι ο χρόνος εφαρμογής των αποφυλλωτικών στο βαμβάκι, όπως τονίζουν οι ειδικοί.
Επισημαίνεται ότι η χημική αποφύλλωση θα πρέπει να εφαρμόζεται, όταν το 60% των καρυδιών είναι ανοιχτό, πάντα με τα εγκεκριμένα φυτρρυθμιστικά (αποφυλλωτικά) σκευάσματα. Μία πρόωρη αποφύλλωση βλάπτει την ποιότητα του βαμβακιού και πολλές φορές μπορεί να έχει τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα, όπως μισάνοιγμα των καρυδιών και καραμελοποίηση αυτών.
Για την αποτελεσματική λειτουργία των αποφυλλωτικών, χρειάζονται θερμοκρασίες ημέρας και νύχτας μεγαλύτερες των 15 - 18oC για 4 - 5 ημέρες μετά την εφαρμογή και καιρός με ηλιοφάνεια. Περίπου 12 - 15 ημέρες πριν την συγκομιδή, θα πρέπει να χρησιμοποιείται η αποφύλλωση, ούτως ώστε να δοθεί χρόνος για την καλύτερη ωρίμανση των καρυδιών αφενός και αφετέρου να μη μείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα, το βαμβάκι, εκτεθειμένο στις καιρικές επιδράσεις.
Η ορθολογική χρήση των σκευασμάτων, αναφορικά με τη δοσολογία, τον τρόπο και χρόνο εφαρμογής αλλά τις απαραίτητες προφυλάξεις, που θα πρέπει να λαμβάνονται, κατά την εφαρμογή, επισημαίνονται από τους ειδικούς.
Συγκομιδή βαμβακιού
Η συγκοµιδή του βαµβακιού γίνεται κυρίως με μηχανοσυλλογή (94 – 97%) και με χειροσυλλογή.
Για τη μηχανική συγκομιδή του σύσπορου βαμβακιού, επεμβαίνουμε, όταν αυτό δεν είναι υγρό, τα φύλλα του βαμβακιού πέσουν και το σύνολο των ωρίμων καρυδιών έχει ανοίξει. Δεν συγκομίζουμε ποτέ μετά από βροχή, βράδυ ή νωρίς το πρωί με δροσιά. Υγρά σύσπορα βαμβάκια, με υγρασία μεγαλύτερη του 10%, πρέπει αμέσως να εκκοκκίζονται και να μην αποθηκεύονται. Έτσι επιτυγχάνεται συγκομιδή ώριμου βαμβακιού χωρίς ξένες ύλες και χωρίς υγρασία από ανωριμότητα συσπόρου.
Είναι βασικό ο σπόρος να μη έχει υγρασία, διότι ο υγρός σπόρος δημιουργεί προβλήματα υποβάθμισης ποιότητας σπόρου και ινών, έστω και σε περίπτωση ολιγοήμερης αποθήκευσης συσπόρου. Συγκομιδή συσπόρου νύχτα ή αμέσως μετά την βροχή οδηγεί σε συγκομιδή υγρού συσπόρου μεγαλύτερο του 10% (βραδινή δρόσος, ή βρεγμένα). Υγρά σύσπορα βαμβάκια (ίνες ή σπόρος) πρέπει να εκκοκκίζεται αμέσως και να μη αποθηκεύονται, διότι αυξάνεται η θερμοκρασία, καταστρέφεται ο σπόρος και οι ίνες χρωματίζονται κίτρινες/κόκκινες και κατά την εκκόκκιση παράγονται κηλιδωτά βαμβάκια.
Σχετικές σελίδες
Βιβλιογραφία
- "Η βαμβακοκαλλιέργεια στην περιφέρεια της Θεσσαλίας, προβλήματα και προοπτικές",Πτυχιακή εργασία των Λάλλα Νίκης - Μπάρδα Χρήστου, ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας, Τμήμα Φυτικής Παραγωγής, Θεσσαλονίκη 2011
