Εκτροφή μεταξοσκώληκα
H τέχνη της εκτροφής [1] του µεταξοσκώληκα και της παραγωγής µεταξιού είναι γνωστή εδώ και περισσότερο από 4000 χρόνια. Από το 3.000 π. Χ. έως και τον 5o αιώνα µ.Χ. η µεγάλη αυτοκρατορία της Κίνας ήταν ο µοναδικός παραγωγός καλλιεργηµένου και επεξεργασµένου µεταξιού σε όλο τον κόσµο. Πατρίδα του µεταξιού θεωρείται η Κίνα, παρόλο που σηµαντικές ποσότητες παράγονται και στην Ιαπωνία, στην Κορέα και την Ινδοκίνα.
Στην Ευρώπη εισήχθη για πρώτη φορά στο Βυζάντιο στα χρόνια της βασιλείας του Ιουστινιανού, όπου δύο καλόγεροι, γυρνώντας από µια ιεραποστολική περιοδεία στην Κίνα το 554 µ.Χ., έφεραν µαζί τους κουκούλια µέταξας κρυµµένα στα ραβδιά τους, γιατί απαγορευόταν η εξαγωγή τους. Η Ελλάδα έχει µακρά ιστορία στον τοµέα της Σηροτροφίας και µεταξοϋφαντουργίας, οι τοµείς αυτοί υπήρξαν ανέκαθεν πηγή πλούτου και πολιτισµού για όλες τις περιοχές της χώρας.
Το µετάξι, ως ύφασµα, ήταν γνωστό στους αρχαίους Έλληνες από τον 4o αι. π.Χ. χάρη στις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τον 6oαι. µ.Χ. το µυστικό της εκτροφής διαρρέει στο Βυζάντιο, κι από εκει το µετάξι και η επεξεργασία του διαδίδονται στη ∆ύση. Τον 16ο - 19ο αιώνα ευνοείται η καλλιέργεια της µουριάς κι έτσι η σηροτροφία αναπτύσσεται από τον από τη Λακωνία ως τη Θράκη τροφοδοτώντας τόσο την τοπική όσο και την Ευρωπαϊκή µεταξουργία (Γαλλίας, Ιταλίας κυρίως) µε κουκούλια και µεταξόνηµα, µε ιδιαίτερη άνθηση από το 1920 µέχρι τον πόλεµο του 1940.
Υφιστάμενη κατάσταση σηροτροφίας
Σε ό, τι αφορά στον τομέα της σηροτροφίας η ετήσια παγκόσµια παραγωγή µεταξιού ανέρχεται περίπου σε 90.000 τόνους, εκ των οποίων η µεγαλύτερη ποσότητα παράγεται στην Κίνα. Σε ό,τι αφορά στην παραγωγή χλωρών κουκουλιών και ακατέργαστου µεταξιού, διαθέσιµα στοιχεία [1] υπάρχουν για την εξαετία 2000-2005.
Στη χώρα µας, η συνολική παραγωγή χλωρών κουκουλιών ανέρχεται σήµερα σε 70 τόνους περίπου (στοιχεία 2005), έναντι των 30 τόνων/έτος τα προηγούµενα 15 χρόνια, 72 τόνους το 1983 και 500 τόνους περίπου το 1973. Οι περιοχές εκτροφής είναι οι Νοµοί Έβρου, Χανίων, Βοιωτίας, Σερρών και Λέσβου, µε κυριότερη περιοχή παραγωγής, όµως, τον Έβρο και ειδικότερα τους ∆ήµους Σουφλίου και Ορεστιάδας.
Εγκαταστάσεις σηροτροφείων
Τα σηροτροφεία, [2] δηλαδή οι χώροι όπου διενεργούνται οι εκτροφές, τα διακρίνουμε σε μόνιμα και προσωρινά. Τα μόνιμα σηροτροφεία, είναι ειδικά κατασκευασμένα για το σκοπό αυτό κτίρια, τα οποία είναι εφοδιασμένα με εγκαταστάσεις και συστήματα για την εξασφάλιση των κατάλληλων συνθηκών θερμοκρασίας και υγρασίας, παρέχοντας παράλληλα ευκολίες στην εκτέλεση των αναγκαίων εργασιών της εκτροφής. Για τις εκτροφές μπορεί να χρησιμοποιηθεί και κάθε χώρος που έχει κατασκευασθεί για άλλο σκοπό, όπως δωμάτια σπιτιών, αποθήκες, στάβλοι, θερμοκήπια κ.λπ., αρκεί να μπορεί να εξασφαλίσει τις βασικές συνθήκες που είναι απαραίτητες για την εκτροφή και να είναι ελεύθερος για το χρονικό διάστημα που γίνεται η εκτροφή ή οι εκτροφές.
Στα σηροτροφεία είναι απαραίτητος ο καλός αερισμός με παράθυρα στα οποία τοποθετούνται σήτες για την προστασία από έντομα, ποντίκια κ.λπ. Οικονομικές κατασκευές με θέρμανση και σύστημα δροσισμού είναι κατάλληλες για πολλαπλές εκτροφές. Για την εξοικονόμηση επιφάνειας, οι μεταξοσκώληκες εκτρέφονται πάνω σε "εταζέρες" (ή "κρεβάτια") που τοποθετούνται η μία πάνω απ 'την άλλη, στηριζόμενες σε ξύλινα στηρίγματα. Συνήθως χρησιμοποιούνται 3 όροφοι από εταζέρες που απέχουν μεταξύ τους 75 εκατοστά.
Διατροφή μεταξοσκώληκα
Πρακτικά, τα φύλλα της μουριάς είναι η μοναδική τροφή [2] του μεταξοσκώληκα και χωρίς αυτά είναι αδύνατη η διατήρηση της σηροτροφίας ως παραγωγική διαδικασία και γεωργική δραστηριότητα. (Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως ο μεταξοσκώληκας δεν τρώει τα φύλλα αν δεν έχουν την κατάλληλη υγρασία. Έτσι για να διατηρείται η υγρασία των κομμένων φύλλων περισσότερο χρόνο, τα κρεβάτια πάνω στα οποία θα τοποθετηθούν οι μεταξοσκώληκες σκεπάζονται με νάυλον.) Υπάρχουν και άλλα φυτά με τα οποία μπορούν να τραφούν οι κάμπιες του μεταξοσκώληκα. Μάλιστα με μερικά από αυτά καταφέρνουν να φθάσουν μέχρι και το πλέξιμο του κουκουλιού, χωρίς όμως αυτή η εναλλακτική τροφή να δίνει τη δυνατότητα για παραγωγική σηροτροφία. Η σηροτροφία δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς την κατάλληλη καλιέργεια της μουριάς και την παραγωγή φύλλων καλής ποιότητας και μεγάλης ποσότητας. Έτσι, λοιπόν, όσοι θέλουν να ασχοληθούν με τον μεταξοσκώληκα θα πρέπει να δηλώσουν στο υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης το ενδιαφέρον τους και κυρίως να δηλώσουν ότι έχουν χώρο για την εκτροφή και ότι διαθέτουν και μουριές, δηλαδή την απαραίτητη τροφή για τον μεταξοσκώληκα.
Επώαση αυγών μεταξοσκώληκα
Όταν την άνοιξη ο καιρός σταθεροποιηθεί και τα νέα φύλλα της μουριάς αποκτήσουν ένα μέγεθος 5cm περίπου, στις περιοχές όπου θα γίνουν εκτροφές, θα πρέπει να αρχίσει η επώαση των αυγών. Η επώαση διαρκεί 10-12 ημέρες, η δε εκκόλαψη των προνυμφών ολοκληρώνεται μέσα σε 2-3 ημέρες. Από την καλή επώαση των αυγών, η οποία δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την συγχρονισμένη εκκόλαψη, εξαρτάται και η καλή απόδοση της εκτροφής.
Η επώαση [2] των αυγών πραγματοποιείται σε ειδικούς χώρους (επωαστικοί θάλαμοι), όπου δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας, φωτισμού και αερισμού. Εάν η επώαση των αυγών δε γίνει σε επωαστικό θάλαμο, τότε θα πρέπει να διαμορφωθεί ένας χώρος (μικρό δωμάτιο) όπου να μπορεί να διατηρηθούν κατά το δυνατόν οι επιθυμητές θερμοϋγρομετρικές συνθήκες. Η επώαση των αυγών πρέπει να ξεκινήσει παράλληλα με την εμφάνιση των πρώτων φύλλων της μουριάς Αν οι νεαροί μεταξοσκώληκες αρχίσουν το βιολογικό τους κύκλο πολύ νωρίς θα υπάρχει ανεπάρκεια τροφής, ενώ αν βγουν από τα αυγά πολύ αργά δε θα αναπτυχθούν σωστά γιατί η τροφή θα είναι ακατάλληλη για τα πολύ μικρά στοματικά τους μόρια, καθώς τα φύλλα θα είναι πολύ σκληρά. Η εκκόλαψη των προνυμφών πρέπει να είναι συγχρονισμένη (μέσα σε 2-3 μέρες) και σε ποσοστό τουλάχιστον 95%. Μετά την ολοκλήρωση της εκκόλαψης παραμένουν μόνο τα κελύφη των αυγών.
Περιβάλλον και φροντίδες εκτροφής
Οι κατάλληλες συνθήκες εκτροφής όπως είναι φυσικό επηρεάζουν την απόδοση του μεταξοσκώληκα. Η θερμοκρασία έχει άμεση επίδραση στη φυσιολογία του ζώου. Επηρεάζει λειτουργίες όπως η πέψη, η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών, η κυκλοφορία της αιμολέμφου, η αναπνοή κ.ά. Η σχετική υγρασία επηρεάζει την ομαλή ανάπτυξη των προνυμφών. Ο αερισμός είναι απαραίτητος γιατί οι μεταξοσκώληκες έχουν μεγάλες απαιτήσεις σε οξυγόνο. Ο φωτισμός είναι επίσης σημαντικός στην εκτροφή. Συνιστάται η μέτρια ένταση φωτισμού και διάρκειας 15-16 ωρών φως και 8-9 ώρες σκοτάδι ημερησίως. Όσο αφορά στις φροντίδες [2] που παίζουν ρόλο σε μια εκτροφή αυτές είναι η τροφοδοσία με μορεόφυλλα, η αλλαγή στρωμνών, το αραίωμα των μεταξοσκωλήκων (το αραίωμα των προνυμφών είναι από τις βασικές φροντίδες της εκτροφής, γιατί με το αραίωμα οι προνύμφες ζουν πιο άνετα, διατρέφονται κανονικά, αναπτύσσονται φυσιολογικά, αποφεύγεται η ανάπτυξη ασθενειών (μαλάκυνση, καχεξία κ.λπ.), ο συγχρονισμός της εκτροφής (εξίσωση ηλικιών), το κλάδωμα, το ξεκλάδωμα και η απόπνιξη.
Σχετικές σελίδες
- Μεταξοσκώληκας
- Το μετάξι
- Υφιστάμενη κατάσταση σηροτροφίας
- Εγκαταστάσεις σηροτροφείων
- Διατροφή μεταξοσκώληκα
- Επώαση αυγών μεταξοσκώληκα
- Φροντίδες μεταξοσκώληκα
Βιβλιογραφία
- ↑ 1,0 1,1 "Ανάπτυξη τομέα σηροτροφίας", Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 "Εγχειρίδιο σηροτροφίας. Η εκτροφή του μεταξοσκώληκα, στοιχεία καλλιέργειας της μουριάς", ΥΠΑΑΤ, Γενική Διέυθυνση Ζωϊκής Παραγωγής, Διέυθυνση Ζωϊκής Παραγωγής και Α.Π.Α, Τμήμα Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, Σηροτροφικό Εργαστήριο Αθηνών, Πασχάλης Χ. Χαριζάνης, Μάριος Τζιτζινάκης, Αθήνα 2011.
