Εχθροί αμπέλου
Ευδεμίδα
Τζιτζικάκι
Ερίνωση
Κόκκινος τετράνυχος
Θρίπας της αμπέλου
Ενήλικο. Είναι μήκους 0,6-0,9mm, κιτρινωπό, με σύνθετους και απλούς οφθαλμούς ερυθροκάστανους και κεραίες με 6 άρθρα των οποίων τα 3 κορυφαία καστανωπά. Το αρσενικό έχει στα πλάγια του 9ου κοιλιακού δακτυλίου δυο κυρτές προς τα μέσα τριχόμορφες αποφύσεις που διασταυρώνονται στην άκρη της κοιλιάς (Silvestri 1939).
Προνύμφη. Η νεαρή είναι υπόλευκη με κόκκινους οφθαλμούς.
Ξενιστές. Πολλοί, μεταξύ των οποίων η ευρωπαϊκή άμπελος, αμερικανικά Vitis και υβρίδιά τους και ιδιαίτερα V. riparia, φουντουκιά, ιτιές, δρύς και σφένδαμος.
Βιολογία-ζημιές. Αναφέρεται ότι στην Ιταλία συμπληρώνει 2 γενεές το έτος, ενώ στην Καλιφόρνια 5-6. Ο Θρίπας [1] διαχειμάζει ως ενήλικο (πιθανώς συζευγμένο θηλυκό) κάτω από το ξηρόφλοιο των πρέμνων και σε άλλα καταφύγια. Δραστηριοποιείται την άνοιξη, με την έναρξη της νέας βλάστησης. Προσβάλλει εκπτυσσόμενους οφθαλμούς, τρυφερούς βλαστούς, φύλλα, ποδίσκους, ανθοταξίες και γενικά κάθε τρυφερή βλάστηση. Εισάγει τα αυγά του στο έλασμα των φύλλων και καλύπτει τα σημεία ωοτοκίας με σκοτεινόχρωμο έκκριμα. Οι προνύμφες νύσσουν ή ξύνουν και μυζούν το περιεχόμενο των κυττάρων όπως τα ενήλικα. Όταν συμπληρώσουν την ανάπτυξή τους νυμφώνονται στα φύλλα ή στο έδαφος. Οι διαβρώσεις, προκαλούν νεκρώσεις και ουλές, εμποδίζουν την κανονική ανάπτυξη των οργάνων του φυτού, προκαλώντας ακόμα και βραχυγονάτωση, μικροφυλλία και παραμόρφωση φύλλων. Τα συμπτώματα στα φύλλα θυμίζουν προσβολή από ορισμένους μύκητες. Στην Ιταλία, προ πολλών ετών, παρατηρήθηκαν ως 60 προνύμφες ανά cm2 φύλλων. Αναφέρεται ότι στο νομό Ηρακλείου, τα ενήλικα δραστηριοποιούνται νωρίς (τέλη Μαρτίου) και η ζημιά στην άμπελο μπορεί να είναι αξιόλογη (Περιφ. Κέντρο Προστ. Φυτών & Ποιοτ. Ελ. Ηρακλείου 1997). Επειδή το έντομο υπάρχει στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα, χωρίς να προσβάλλει εκεί την άμπελο, η ταυτότητα του θρίπα που ζημιώνει την άμπελο στην Κρήτη χρειάζεται επιβεβαίωση.
Καταπολέμηση. Συνήθως αρκεί ένας έγκαιρος ψεκασμός με κατάλληλο εντομοκτόνο, όταν η άμπελος βρίσκεται στα πρώτα βλαστικά στάδια (D-E), δηλαδή στην έκπτυξη των πρώτων φύλλων και προτού εμφανιστούν οι βότρεις (Περιφ. Κέντρο Προστ. Φυτών & Ποιοτ. Ελ. Ηρακλείου 1997).
Βιβλιογραφία
- ↑ "Έντομα καρποφόρων δέντρων και αμπέλου", Μ.Ε. Τζανακάκης- Β.Ι. Κατσόγιαννός, 1998.
Θρίπας της Καλιφόρνιας
Ενήλικο. Ο Θρίπας [1] αυτός έχει μήκος 0,8-1 mm κεφαλή κατά το πλείστο κιτρινωπή, θώρακα καστανό με μέρη πορτοκαλί, κοιλιά καστανή, πόδια κίτρινα με μέρη καστανά και πρόσθιες πτέρυγες ανοιχτόχρωμες. Όπως όλοι οι θρίπες, έχει σώμα στενόμακρο και πτέρυγες πολύ στενές, με λεπτές τρίχες (κροσσούς) στην περίμετρό τους (Marullo and Tremblay 1993).
Αυγό. Νεφροειδές, μήκους περίπου 0,2 mm. Με τη βοήθεια του πριονωτού ωοθέτη εισάγεται στο παρέγχυμα του φύλλου ή του άνθους.
Προνύμφη. Υπάρχουν δυο προνυμφικά στάδια, που μοιάζουν κάπως με το ενήλικο, αλλά δεν έχουν πτέρυγες.
Νύμφη. Υπάρχουν δυο αμετακίνητα στάδια μεταξύ προνύμφης και ενηλίκου, το prepura ή prepseudopupa και το pupa ή pseudopupa. Τα στάδια αυτά βρίσκονται στο έδαφος, σε βάθος 1,5-2 cm, ή σε φυτικά υπολείμματα στην επιφάνεια του εδάφους (Arzone and Vidano 1990).
Ξενιστές. Είναι είδος εξαιρετικά πολυφάγο. Προσβάλλει τουλάχιστον 244 είδη φυτών, που ανήκουν σε 62 οικογένειες. Στην Ελλάδα, όπου η παρουσία του διαπιστώθηκε το 1988 στην Κρήτη (Poditakis 1991) και το 1992 στην Α. Μακεδονία, έχει προκαλέσει σοβαρές ζημιές στην άμπελο, σε πιπεριά θερμοκηπίου, σε φασολιές και σε ανθοκομικά φυτά (Π. Κατσόγιαννος 1992).
Βιολογία-ζημιές. Με βάση στοιχεία που δίνει ο Π. Κατσόγιαννος (1992), έχει στην Καλιφόρνια 5-7 γενεές το έτος. Διαχειμάζει ως ενήλικο στο έδαφος ή πάνω σε χαμηλή βλάστηση και ως νύμφη στο έδαφος. Την άνοιξη δραστηριοποιείται και αρχίζει να ωοτοκεί. Οι προνύμφες νύσσουν ή ξύνουν και μυζούν τρυφερούς φυτικούς ιστούς, όπως μέρη ανθέων, νεαρούς καρπούς, τρυφερά φύλλα και άλλη τρυφερή βλάστηση. Τα ενήλικα μπορούν επί πλέον, να τραφούν με γύρη, νέκταρ και αυγά ακάρεων, όπως τετρανύχων. Αφαιρώντας χυμό και χλωροπλάστες και τραυματίζοντας τους νεαρούς αναπτυσσόμενους φυτικούς ιστούς, το έντομο αυτό, όπως και άλλα συγγενή του, προκαλεί χλωρωτικά στίγματα ή κηλίδες, ουλές, εσχαρώσεις, ρωγμές ή και παραμορφώσεις οργάνων. Στην άμπελο, οι σχισμές ωοτοκίας σε άνθη, μικρές ράγες και ταξικαρπικούς άξονες, εξελίσσονται σε σκοτεινόχρωμα στίγματα των αναπτυγμένων ραγών που συχνά περιβάλλονται από χλωρωτική άλω ή και σε ρωγμές και σήψεις από δευτερογενείς μολύνσεις. Τα στίγματα αυτά μειώνουν την εμπορική αξία των επιτραπέζιων σταφυλιών. Σε νεκταρίνια προκαλούνται εσχάρωση, κηλίδωση και παραμόρφωση καρπών. Το F. occidentalis είναι φορέας του ιού του κηλιδωτού μαρασμού της τομάτας (TSWV) του ραβδωτού μωσαϊκού του καπνού και άλλων ιών των φυτών. Επίσης, η διάβρωση φυτικών ιστών που προκαλεί, διευκολύνει την είσοδο βακτηρίων και μυκήτων (Marullo and Tremblay 1993).
Καταπολέμηση. Έχουν χρησιμοποιηθεί πολλά οργανοφωσφορούχα και καρβαμιδικά εντομοκτόνα και ιδιαίτερα διασυστηματικά, όπως τα dimethoate, methamidophos, methomyl και oxamyl, αλλά και συνθετικά πυρεθροειδή όπως deltamethrin και cypermethrin, χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες όπως endosulfan και lindane, και η αβερμεκτίνη abamectin (Π. Κατσόγιαννος 1992). Στη νότια Ιταλία σε λευκά επιτραπέζια σταφύλια, όταν ο πληθυσμός του εντόμου είναι πυκνός, συνιστούν δυο ψεκασμούς, τον πρώτο στην έναρξη της άνθησης και τον δεύτερο στην πλήρη άνθηση. Όταν ο πληθυσμός του εντόμου είναι αραιός, αρκεί ο πρώτος ψεκασμός. Συνιστούν εκεί ως πυκνότητα επέμβασης τα 10-15 έντομα ανά μπλέ χρωματική παγίδα και εβδομάδα και 2-3 έντομα ανά βοτρύδιο ανθοταξίας (Moleas et al. 1996). Επειδή πληθυσμοί του εντόμου αυτού γίνονται ανθεκτικοί στα οργανικά συνθετικά εντομοκτόνα σχετικά γρήγορα, πρέπει να χρησιμοποιούμε εντομοκτόνα όσο το δυνατόν αραιότερα, μέσα σε πρόγραμμα ολοκληρωμένης καταπολέμησης. Τέτοια προγράμματα περιλαμβάνουν εξαπολύσεις αρπακτικών Ημιπτέρων του γένους Orius και ακάρεα Phytoseiidae που διατίθενται στο εμπόριο, σε συνδυασμό με κατάλληλα εκλεκτικά εντομοκτόνα, όπως ρυθμιστικά της ανάπτυξης των εντόμων. Στην Κρήτη διαπιστώθηκε ότι τα Ημίπτερα Macrolophus caliginosus και είδη των γενών Nabis και Orius περιόρισαν πληθυσμό του F. occidentalis (Roditakis 1991). Σε θερμοκήπια μπορεί να είναι ικανοποιητική και μαζική παγίδευση με κολλητικές παγίδες κυανού χρώματος. Όταν προγραμματίζουμε καταπολέμηση καλό είναι να μην ξεχνούμε ότι τα αμετακίνητα στάδια της prepupa και pupa του εντόμου αυτού βρίσκονται στο έδαφος.
Άλλα είδη του ίδιου γένους. Στην νότια Ευρώπη υπάρχουν και άλλα είδη του γένους Frankliniella που προσβάλλουν καρποφόρα δέντρα, καλλωπιστικά και ανθοκομικά φυτά και λαχανικά. Οι Marullo and Tremblay (1993) δίνουν τα κυριότερα μορφολογικά χαρακτηριστικά για το διαχωρισμό των πέντε ειδών του γένους αυτού που υπάρχουν στην Ιταλία. Ανάμεσά τους είναι το Frankliniella intonsa Trybom, είδος πολυφάγο, που προκαλεί παραμορφώσεις σε βλαστούς, άνθη και καρπούς και ιδιαίτερα νεκταρινιάς. Στο ύπερο νεκταρινιών τα τραύματα φελλοποιούνται και προκαλούν παραμόρφωση των καρπιδίων.
Βιβλιογραφία
- ↑ "Έντομα καρποφόρων δέντρων και αμπέλου", Μ.Ε. Τζανακάκης- Β.Ι. Κατσόγιαννός, 1998.
Φυλλοξήρα
Ψευδόκοκκος
Είναι πολύ διαδεδομένο κοκκοειδές που προσβάλλει πολλά είδη φυτών. Ανήκει στην υπεροικογένεια των κοκκοειδών. Η ανάπτυξή του ευνοείται από την υψηλή ατμοσφαιρική υγρασία και τη σχετικά υψηλή θερμοκρασία αέρα. Παράγει άφθονα μελιττώδη απεκκρίματα που ρυπαίνουν το φύλλωμα και ευνοούν την ανάπτυξη της καπνιάς. Το έντομο είναι πολυφάγο και προσβάλει τα εσπεριδοειδή, το αμπέλι, τις αποθηκευμένες πατάτες, τις ρίζες ποωδών φυτών όπως η τομάτα, η πατάτα και τα κολοκυνθοειδή και πολλά είδη καλλωπιστικών φυτών. Έχει 3-4 γενεές το χρόνο και οι προνύμφες εγκαθίστανται σε σκιαζόμενα και υγρά μέρη. Η ανάπτυξή του δεν ευνοείται σε ξηρό καιρό. Προσβάλλει καρπούς, κλάδους και φύλλα. Οι ψευδόκοκκοι μοιάζουν με μικροσκοπικές τούφες από βαμβάκι και συνήθως βρίσκονται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων ή σε κλαδιά στα σημεία που ενώνονται με τους μίσχους. Τα λευκό κηρώδες κέλυφός τους, προστατεύει τα έντομα από τους ψεκασμούς κάνοντας την καταπολέμησή τους δυσκολότερη. Τα δέντρα εξασθενούν και προκαλείται πτώση των μικρών καρπών. Οι προσβολές εμφανίζονται άνοιξη-καλοκαίρι (τέλη Μαϊου-αρχές Ιουνίου).
