Πεκάν
Περιεχόμενα
Γενικά στοιχεία
Το πεκάν (Carya illinoinensis) δεν καλλιεργείται συστηματικά στην Ελλάδα, ενώ από τις χώρες της Μεσογείου μόνο η Κύπρος και το Ισραήλ διαθέτουν εμπορικές φυτείες. Λόγω της ανθεκτικότητάς του στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα μπορεί να καλλιεργηθεί ακόμα και σε περιοχές της Κεντρικής Ελλάδας. Το πεκάν είναι ένα αιωνόβιο φυλλοβόλο δένδρο που κατάγεται από την Αμερική. Έχει ομοιότητες με την καρυδιά, ανήκει στην ίδια οικογένεια (Juglandaceae) με αυτήν, και οι καρποί του χρησιμοποιούνται όπως τα γνωστά καρύδια. Το 75% της παγκόσμιας παραγωγής καρυδιών πεκάν προέρχεται από τις ΗΠΑ, το 20% από το Μεξικό και το υπόλοιπο από διάφορες χώρες όπως Περού, Αυστραλία, Ν. Αφρική, Ισραήλ και πρόσφατα Ιταλία, Ισπανία κ.ά. Μακροχρόνιες αποδόσεις που κυμαίνονται από 1.500 έως και 4.000 ευρώ ανά στρέμμα υπόσχεται η καλλιέργεια του αιωνόβιου δέντρου πεκάν. Οι αποδόσεις των δέντρων του πεκάν κυμαίνονται από 70-120kg σε ηλικία 15 ετών, δηλαδή 700-1.200kg το στρέμμα σε καρύδια με τους φλοιούς τους, που μπορούν να δώσουν 250-400 κιλά ψίχας το στρέμμα. Υπολογίζοντας μία τιμή της ψίχας των καρυδιών στα 7-10 ευρώ το κιλό η καλλιέργεια του πεκάν μπορεί να δώσει μία ακαθάριστη πρόσοδο 1.500- 4.000 ευρώ το στρέμμα. Το δέντρο του πεκάν είναι εύρωστο και οι διαστάσεις του μπορούν να φθάσουν τα 25-35 μέτρα σε ύψος και 15-30 μέτρα σε διάμετρο.[1]
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Το πεκάν γίνεται δέντρο μεγάλης ανάπτυξης που μπορεί να φθάσει σε ύψος μέχρι τα 35-40 m και μπορεί να ζήσει πολλά έτη, ακόμη και πάνω από τα 120 έτη. Τα φύλλα του είναι σύνθετα, μήκους 35-60 cm και φέρουν 11-13 ζεύγη φυλλαρίων ενώ οι μίσχοι των φύλλων φέρουν τριχίδια. Ο καρπός του έχει κυλινδρικό-ωοειδές σχήμα και είναι δρύπη. Περιβάλλεται εξωτερικά από περικάρπιο. Ο καρπός του πεκάν, στην ουσία είναι ο πυρήνας της δρύπης, έχει ποικίλη μορφή. Συνήθως είναι ωοειδής, λείος, σκούρου χρώματος. Το μήκος του είναι 3-4 cm και το πλάτος του 2 cm. Η ψίχα του είναι δίλοβη που περιβάλλεται από ένα κόκκινο περίβλημα. Η γεύση του μοιάζει με τη γεύση του καρυδιού.
Το φυτό αυτό έχει χωριστά αρσενικά και θηλυκά άνθη (δίκλινο) που βρίσκονται όμως επάνω στο ίδιο φυτό (μόνοικο). Οι οφθαλμοί που δίνουν τα αρσενικά άνθη φέρονται σε βλαστούς του προηγούμενου έτους ενώ οφθαλμοί που δίνουν τα θηλυκά άνθη βρίσκονται στο άκρο της ετήσιας βλάστησης. Επομένως το πεκάν έχει επάκρια καρποφορία όπως και η καρυδιά. Για να υπάρξει ικανοποιητική επικονίαση των ανθέων του πεκάν καλό είναι να φυτευτούν στο ίδιο χωράφι δύο ποικιλίες ώστε να έχουμε σταυρογονιμοποίηση με αποτέλεσμα τα καρύδια που παράγονται να έχουν μεγαλύτερο ποσοστό ψίχας. Το φυτό αυτό είναι ανεμόφιλο, δηλαδή η μεταφορά της γύρεως γίνεται με τον άνεμο και όχι με τα έντομα.[1]
Τρόπος καρποφορίας
Το πεκάν φέρει ξυλοφόρους, μικτούς ανθοφόρους και απλούς ανθοφόρους ή ιουλοφόρους οφθαλμούς. Οι ξυλοφόροι και οι μικτοί ανθοφόροι οφθαλμοί απαντούν επάκρια ή πλάγια των βλαστών και οι απλοί ανθοφόροι ή ιουλοφόροι πάντοτε πλάγια αυτών. Σε κάθε κόμβο, όπως και η καρυδιά, φέρει περισσότερους από έναν οφθαλμούς (2 έως 5) σε κατακόρυφη διάταξη. Ο υψηλότερα ευρισκόμενος ονομάζεται κύριως οφθαλμός και οι κάτωθεν αυτού δευτερεύοντες. Ο κύριος μικτός οφθαλμός είναι μεγαλύτερος σε μέγεθος από τους δευτερεύοντες και έχει τις περισσότερες πιθανότητες, πάντοτε συγκριτικά με τους δευτερεύοντες, να βλαστήσει την επόμενη από το σχηματισμό του άνοιξη και να δώσει βλαστό με ιουλοφόρους οφθαλμούς και θηλυκά άνθη.
Ο αριθμός των οφθαλμών ποικίλλει ανάλογα με την ποικιλία (Stuart 2-5, Succese 2-3), το μήκος του βλαστού που φέρονται και τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Οι δευτερεύοντες οφθαλμοί έχουν την ίδια δομή και λειτουργικότητα με τους κύριους οφθαλμούς, αλλά η παραγωγική δυναμικότητα τους είναι μικρότερη. Συνήθως οι οφθαλμοί αυτοί εκπτύσσονται, όταν υπάρχει επαρκής υγρασία στο έδαφος και οι περιβαλλοντικές συνθήκες είναι ευνοϊκές για τη βλάστηση. Αν καταστραφεί ή ζημιωθεί ο κύριος οφθαλμό, τότε εκπτύσσονται ένας ή περισσότεροι δευτερεύοντες οφθαλμοί. Γι' αυτό και ονομάζονται αντικαταστάτες.
Οι βλαστοί του πεκάν δε σχηματίζουν πάντοτε επάκριο οφθαλμό, αλλά αρκετές φορές το επάκριο μερίστωμα εκφυλίζεται και πέφτει. Επίσης μερικοί βλαστοί, σχηματίζουν επάκρια καρπούς. Και οι δυο περιπτώσεις απαντούν σε δένδρα που βρίσκονται σε καρποφορία. Τα νεαρά δένδρα φέρουν περισσότερους επάκριους οφθαλμούς. Επίσης ο σχηματισμός επάκριων οφθαλμών ποικίλλει από ποικιλία σε ποικιλία, αλλά και στην ίδια ποικιλία από χρονιά σε χρονιά. Ο ξυλοφόρος οφθαλμός εκπτυσσόμενος την άνοιξη, δίνει βλάστηση με φύλλα και ξυλοφόρους ή μικτούς ή και ιουλοφόρους οφθαλμούς στις μασχάλες αυτών, ενώ ο μικτός οφθαλμός δίνει βλάστηση με φύλλα και ιουλοφόρους οφθαλμούς στις μασχάλες τους, ή βλάστηση με φύλλα και ξυλοφόρους ή μικτούς οφθαλμούς, ή και ιουλοφόρους, με θηλυκά άνθη επάκρια. Το πεκάν καρποφορεί σε τρέχουσα βλάστηση, επάκρια, από μικτούς ανθοφόρους οφθαλμούς.[2]
Επικονίαση-Γονιμοποίηση
Αν και όλες οι ποικιλίες του πεκάν είναι αυτογόνιμες και σταυρογόνιμες, μερικές παρουσιάζουν κάποιο βαθμό αυτοστειρότητας λόγω του φαινομένου της διχογαμίας. Δηλαδή, τα αρσενικά με τα θηλυκά άνθη δεν ωριμάζουν συγχρόνως και η γύρη διασκορπίζεται, είτε πριν τα θηλυκά άνθη είναι επιδεκτικά γονιμοποιήσεως είτε μετά το τέλος της επιδεκτικότητάς των. Ο καλύτερος τρόπος να εξασφαλιστεί επαρκής επικονίαση είναι να εξασφαλιστεί σταυρογονιμοποίηση, με τη φύτευση 2 ή περισσότερων ποικιλιών. Με τη φύτευση μιας ποικιλίας που απελευθερώνει τη γύρη της νωρίς μαζί με κάποια άλλη που την ελευθερώνει όψιμα, θα εξασφαλιστεί γύρη καθόλη την περίοδο δεκτικότητας των θηλυκών άνθεων και για τις 2 ποικιλίες.
Η μεταφορά της γύρης γίνεται με τον άνεμο, όπου η γύρη απελευθερώνεται μέσα στον ανθήρα 15-20 μέρες πριν απελευθερωθεί για την επικονίαση των άνθεων. Η γύρη μπορεί να συντηρηθεί για 8 ημέρες μέσα σε σακκούλα σελλοφάν. Μέσα σε 5-6 εβδομάδες τα θηλυκά άνθη που δεν γονιμοποιούνται πέφτουν. Οι δε καρποί που παράγονται από σταυρογονιμοποίηση γεμίζουν καλύτερα και είνι πιο εμπορεύσιμοι. Για την παραγωγή των καρπών είναι αναγκαίο η γονιμοποίηση να είναι αποτελεσματική. Χωρίς αυτή οι καρποί πέφτουν σε διάστημα 5-6 εβδομάδων. Όλα τα άνθη μιας ταξιανθίας είναι κατά το ίδιο χρονικό διάστημα επιδεκτικά γονιμοποιήσεως που κρατά 6-9 μέρες.
Οι καρποί μερικές φορές έχουν 3 κοτυληδόνες αντί για 2. Η ποιότητα των καρπών επηρεάζεται σημαντικά από τις καλλιεργητικές συνθήκες. Αν οι συνθήκες αυτές δεν είναι ευνοϊκές στις αρχές της βλαστικής περιόδου, όταν αναπτύσσεται ο καρπός σε μέγεθος, τότε το μέγεθός του θα είναι μικρότερο από το κανονικό. Το πεκάν έχει την τάση να παρενιαυτοφορεί. Φαίνεται ότι το φαινόμενο αυτό συνδέεται στενά με την περιεκτικότητα του φυτού σε υδατάνθρακες, ιδιαίτερα σε άμυλο, που επηρεάζουν τη διαφοροποίηση των οφθαλμών. Οι υψηλές συγκεντρώσεις ευνοούν τη διαφοροποίηση των οφθαλμών.[3]
Ανάπτυξη καρπού
Η ανάπτυξη του καρπού αρχικά είναι βραδεία, ενώ αργότερα ο ρυθμός αυτής αυξάνει συνεχώς μέχρι που να ωριμάσουν οι καρποί. Το περιάνθιο και η ωοθήκη αναπτύσσονται συγχρόνως με το έμβρυο. Η ωοθήκη συμπληρώνει την ανάπτυξή της μέχρι τέλη Αυγούστου αρχές Σεπτεμβρίου, οπότε αρχίζει να ξυλοποιείται το κέλυφος.Η ξυλοποίηση αυτή αρχίζει απ΄ την κορυφή του καρπού και προοδευτικά επεκτείνεται προς τη βάση του. Το ξυλοποιημένο ενδοκάρπιο του καρπού δε σχίζεται κατά την ωρίμανση, όπως συμβαίνει στο φιστίκι.[3]
Πολλαπλασιασμός
Ο πιο γνωστός τρόπος πολλαπλασιασμού του πεκάν είναι ο πολλαπλασιασμός με σπόρους και στη συνέχεια ο εμβολιασμός των φυταρίων με την κατάλληλη ποικιλία. Μπορεί να γίνει και με μοσχεύματα ή με in vitro καλλιέργεια. Ο εμβολιασμός του πεκάν γενικά παρουσιάζει δυσκολίες και γίνεται με ενοφθαλμισμό ή με εγκεντρισμό. Πριν από την σπορά των καρυδιών, πρέπει να γίνεται η στρωμάτωσή τους σε υγρή άμμο, κατά τον Δεκέμβριο ενώ η σπορά που ακολουθεί γίνεται μετά από 2-3 μήνες. Οι αποστάσεις στο φυτώριο είναι 0,4-0,5 m επί της γραμμής και 0,8-1,0 m μεταξύ των γραμμών. Ο εμβολιασμός γίνεται κατά το δεύτερο έτος, τον Σεπτέμβριο, με τον πλακίτη σε φυτά που είναι εύρωστα. Ο ενοφθαλμισμός γίνεται τον Μάρτιο-Απρίλιο. Ο ενοφθαλμισμός με βλαστάνοντα οφθαλμό μπορεί να γίνει εάν ο πρώτος εμβολιασμός δεν είναι επιτυχής. Τα εμβόλια γενικά λαμβάνονται από το μεσαίο τμήμα της βλάστησης των βλαστών του προηγούμενου έτους. Το εμβολιασμένο φυτάριο είναι έτοιμο για φύτεμα στην οριστική του θέση στον αγρό αφού παρέλθουν 2 έτη μετά τον εμβολιασμό. [4]
Ποικιλίες
Οι ποικιλίες του πεκάν είναι κυρίως αμερικάνικης καταγωγής και αναλύονται εκτενώς στον παρακάτω σύνδεσμο:
Κλιματικές συνθήκες
Το πεκάν μπορεί να ανεχθεί θερμοκρασίες κατά το χειμώνα μέχρι –18oC και το καλοκαίρι μέχρι 45oC. Έχει όμως ευαισθησία σε παγετούς ανοίξεως με αποτέλεσμα να καταστρέφεται η νεαρή βλάστηση αλλά κυρίως τα μικρά καρύδια, στους –2oC. Το πεκάν γενικά προτιμά περιοχές χωρίς παγετούς. Υπάρχουν ποικιλίες που απαιτούν από 500-1400 συνολικές ώρες κάτω από 7oC ώστε να αρθεί ο λήθαργος των οφθαλμών τους.[4]
Εδαφικές συνθήκες
Το έδαφος που προτιμά είναι το βαθύ, αργιλοασβεστώδeς με καλή στράγγιση. Έχει ευαισθησία και δεν αναπτύσσεται καλά σε πολύ αλκαλικά εδάφη. Το pΗ που το ευνοεί είναι 6-7.[1]
Ασθένειες
Οι ασθένειες πάνω στο πεκάν είναι οι ίδιες με αυτές που προσβάλλουν την καρυδιά και αναφέρονται στον παρακάτω σύνδεσμο:
Εχθροί
Οι εχθροί πάνω στο πεκάν είναι οι ίδιοι με αυτούς που προσβάλλουν την καρυδιά και αναφέρονται στον παρακάτω σύνδεσμο:
Πληροφοριακά στοιχεία
Ευδοκιμεί στις περιοχές
|
Σχετικές σελίδες
Βιβλιογραφία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Το πεκάν.
- ↑ Γενική Δενδροκομία, του Καθηγητή Δενδροκομίας Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Κωνσταντίνου Α. Ποντίκη, 1997.
- ↑ 3,0 3,1 Ειδική δενδροκομία Τόμος II "Ακρόδρυα-Πυρηνόκαρπα-Λοιπά καρποφόρα", Ποντίκη Κων/νου, Καθηγητή Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Η καρυδιά πεκάν
- ↑ Coleoptera καρποφόρων δένδρων και αμπέλου, πτυχιακή μελέτη της Τσακιράκη Αργυρώς, Ηράκλειο 2010.
