Συμπτώματα τροφοπενίας θρεπτικών στοιχείων

Γενικά στοιχεία

Ένας έμμεσος τρόπος ποιοτικής αξιολόγησης του επιπέδου της γονιμότητας του εδάφους, αλλά άμεσου προσδιορισμού της θρεπτικής κατάστασης του φυτού, είναι η μελέτη των μακροσκοπικών συμπτωμάτων της έλλειψης των θρεπτικών ή της τροφοπενίας. Η συνεκτίμηση της μεθόδου αυτής με τα αποτελέσματα της φυλλοδιαγνωστικής μπορεί να συμβάλλουν επικουρικά στην ακριβέστερη εκτίμηση της θρεπτικής κατάστασης του φυτού. Για το λόγο αυτό θεωρήθηκε χρήσιμη η αναφορά και στο θέμα αυτό για λόγους πληρότητας. Όπως είναι γνωστό, η ανεπάρκεια του εφοδιασμού του εδάφους με διάφορα θρεπτικά στοιχεία, δημιουργεί συγκεκριμένα συμπτώματα στα φύλλα, τα οποία χαρακτηρίζονται από σαφή μορφολογικά στοιχεία και συγκεκριμένη τάση εμφάνισης. Από την ενδελεχή και λεπτομερειακή εξέταση των συμπτωμάτων αυτών μπορεί να αχθεί κάποιος στο συμπέρασμα ως προς το στοιχείο που λείπει, προκειμένου στη συνέχεια να λάβει τα ενδεικνυόμενα μέτρα.

Όμως, ο μη επαρκής εφοδιασμός με θρεπτικά δεν είναι πάντοτε η γενεσιουργός αιτία των συμπτωμάτων τροφοπενίας. Ήδη αναφέρθηκε ότι πολλές ανταγωνιστικές αλληλεπιδράσεις είναι δυνατόν να συμβάλλουν στην εμφάνιση των συμπτωμάτων αυτών. Επομένως και η ανισόρροπη εφαρμογή των θρεπτικών στοιχείων στα φυτά αποτελεί μια βασική αιτία εμφάνισης των συμπτωμάτων τροφοπενίας. Π.χ. εφαρμογή υψηλών δόσεων φωσφόρου συμβάλλει στην τροφοπενία ψευδαργύρου παρά το γεγονός ότι το έδαφος μπορεί να είναι εφοδιασμένο με ψευδάργυρο.

Το πρόβλημα με τα συμπτώματα των τροφοπενιών είναι ότι συχνά η αναγνώριση και ταυτοποίηση τους είναι δύσκολη λόγω του γεγονότος ότι αυτά συγχέονται με συμπτώματα που δημιουργούνται στα φύλλα των φυτών από διάφορα περιβαλλοντικά στρές. (Π.χ. αλατότητα, ιώσεις, υψηλές θερμοκρασίες κλπ.). Απαιτείται, ως εκ τούτου μεγάλη εμπειρία και προ πάντων χρήση και άλλων μεθόδων για την επιβεβαίωση των συμπτωμάτων. Διαφορετικά, μπορεί να οδηγηθεί κανείς σε λανθασμένους χειρισμούς και να αποπροσανατολιστεί από την ουσία του πραγματικού προβλήματος. Γενικά τα συμπτώματα των τροφοπενιών ακολουθούν διαφορετικές τάσεις εμφάνισης. Αντίθετα, τα συμπτώματα που οφείλονται σε περιβαλλοντικά στρές, εμφανίζονται σε διάφορα σημεία του φυτού και εάν π.χ. είναι ίωση, μπορεί να επεκταθούν σ' όλα τα φυτά σε ελάχιστο χρονικό διάστημα ολίγων ημερών, ενώ τα συμπτώματα των τροφοπενιών εμφανίζονται βραδέως μεν, αλλά σταθερά και ακολουθούν συγκεκριμένη τάση.

Οι τροφοπενίες εμφανίζονται στη διάρκεια του χρόνου, σε περιόδους έντονης αυξητικής δραστηριότητας και δημιουργούνται σε συγκεκριμένες περιοχές των φύλλων ή των βλαστών, με σαφή συμπτωματολογία. Ειδικότερα, από άποψη χρωματική, μορφολογική και τοπική ως προς τα φύλλα, τα συμπτώματα εμφανίζονται ως εξής:

• Χλώρωση: (κιτρινοπράσινο χρώμα διαφόρου χρωματικής έντασης ανάλογα με την οξύτητα της έλλειψης). Η χλώρωση μπορεί να είναι ενδονεύρια, εντοπισμένη, περιφερειακή ή γενικευμένη καλύπτουσα όλη την περιοχή του ελάσματος.

• Χρωματισμός: Εμφάνιση κίτρινου, πρασινοκίτρινου, λευκού, ιώδους ερυθρωπού χρώματος και ενδιάμεσων αποχρώσεων.

• Νέκρωση: Μπορεί να είναι εντοπισμένη (κορυφές), περιφερειακή και σε όξινες περιπτώσεις γενικευμένη. Ουσιαστικά η νέκρωση είναι το τελευταίο στάδιο της χλώρωσης, η οποία σε προχωρημένο στάδιο απονεκρώνει την περιοχή όπου εμφανίζεται. Είναι μια κατάσταση μη αναστρέψιμη.

• Στρέβλωση: Σε ορισμένες περιπτώσεις τροφοπενιών έχουμε στρέβλωση των φύλλων συνήθως προς τα άνω (βόριο), χωρίς να αποκλείεται και προς τα κάτω (μαγνήσιο).

• Μικροφυλλία (ροζέτα): Χαρακτηριστικό σύμπτωμα έλλειψης ψευδάργυρου.

• Απίσχνανση του φυτού: Χαρακτηρίζει κυρίως την έλλειψη αζώτου, φώσφορου.

Η τάση εμφάνισης των συμπτωμάτων τροφοπενίας έχει ως εξής:

• Εμφάνιση σε συγκεκριμένες θέσεις ή σημεία του φυλλώματος ή του φύλλου, των βλαστών ή των κλάδων, ανάλογα με το βαθμό κινητικότητας του θρεπτικού στοιχείου μέσα στο φυτό. Π.χ. εάν το στοιχείο είναι ευκίνητο, τα συμπτώματα εμφανίζονται στα ωριμότερα-παλαιότερα φύλλα. Επίσης, ανάλογα με το είδος του θρεπτικού, τα συμπτώματα μπορεί κατ' αρχήν να εμφανίζονται περιφερειακά του ελάσματος (Κ) ή υπό μορφή κηλίδων στις ενδονεύριες περιοχές κ.λ.π.

• Εάν το στοιχείο είναι δυσκίνητο μέσα στο φυτό, τα συμπτώματα έλλειψης εμφανίζονται κατ' αρχήν στα μικρά φύλλα ή στα σημεία ενεργού μεριστωματικής δραστηριότητας. Π.χ. στις κορυφές των βλαστών ή στα πολύ νεαρά φύλλα π.χ. Β.

• Τα συμπτώματα των τροφοπενιών εμφανίζονται βραδέως μεν αλλά σταθερώς και καθώς οξύνεται η έλλειψη του δοθέντος θρεπτικού στοιχείου, επεκτείνονται σιγά σιγά σ' όλα τα φύλλα και σε πολύ οξείες περιπτώσεις τροφοπενίας, το έλασμα νεκρώνεται και το φυτό καταστρέφεται. Η όλη διαδικασία απαιτεί πολύ χρόνο και τούτο αποτελεί την ειδοποιό διαφορά από την εμφάνιση των συμπτωμάτων που οφείλονται σε προσβολές από ιώσεις ή άλλα περιβαλλοντικά στρες, τα οποία επεκτείνονται πολύ γρήγορα και αφ'ετερου πρωτοεμφανίζονται σε σημεία του φυλλώματος όπου το πρώτον προσεβλήθησαν από την ίωση ή σημεία που είναι εκτεθειμένα π.χ. σε πηγές υψηλών θερμοκρασιών ή διασταυρώνονται με την πορεία θερμών ανέμων κ.τ.λ.

Συμπτώματα έλλειψης θρεπτικών στοιχείων

Είναι αναγκαία η σύντομη αναφορά στην περιγραφή των συμπτωμάτων έλλειψης θρεπτικών στοιχείων, δεδομένου ότι αυτά μπορούν να αποτελέσουν ένα βασικό ερέθισμα για τη διενέργεια της φυλλοδιαγνωστικής. Η γνώση των συμπτωμάτων αυτών και η εξοικείωση των ασχολούμενων με τη γεωργία, θεωρούμε ότι είναι αναγκαία και άκρως χρήσιμη, δεδομένου ότι από τη μελέτη των συμπτωμάτων των τροφοπενιών μπορεί κανείς να οδηγηθεί στην διάγνωση της τροφοπενίας την οποία θα επιβεβαιώση με τη φυλλοδιαγνωστική και θα λάβει στη συνέχεια τα κατάλληλα μέτρα θεραπείας του προβλήματος.

Συμπτώματα τροφοπενίας αζώτου

Γενικά τα συμπτώματα έλλειψης αζώτου εμφανίζονται στα μεγάλα, κατ' αρχήν φύλλα, σαν μια γενικευμένη χλώρωση. Καθώς οξύνεται η έλλειψη, η χλώρωση επεκτείνεται και στα μικρότερα φύλλα, ενώ στα μεγαλύτερα εμφανίζονται νεκρωτικές περιοχές οι οποίες, προϊόντος του χρόνου, γενικεύονται και σε πολύ σοβαρές ελλείψεις ξηραίνεται όλο το έλασμα. Το γεγονός ότι τα συμπτώματα τροφοπενίας εμφανίζονται πρώτα στα μεγάλα φύλλα, οφείλεται στην υψηλή κινητικότητα που έχει το στοιχείο αυτό στο φυτό. Έτσι, σε περιπτώσεις έλλειψης του αζώτου, τούτο από τα μεγαλύτερα φύλλα κινείται προς τα μικρότερα, τα οποία εμφανίζουν υψηλό βαθμό αύξησης (μεταβολισμού) με συνέπεια να έχουν υψηλότερες απαιτήσεις σε άζωτο. Γενικά τα επί μέρους συμπτώματα της έλλειψης αζώτου έχουν ως εξής: Τα φύλλα είναι μικρού μεγέθους, ενώ ο χρωματισμός τους είναι πρασινωπός προς ωχρό (χλώρωση). Η ανάπτυξη του φυτού πραγματοποιείται με μειωμένους ρυθμούς και γενικά εμφανίζει μια απίσχνανση. Επί πλεόν, παρατηρείται μια πρώϊμη πτώση των φύλλων. Σε περίπτωση προχωρημένης τροφοπενίας εμφανίζονται νεκρωτικές περιοχές. Επίσης διαπιστώνεται μια αναστολή στην ανάπτυξη των ριζών και ο σχηματισμός νέων βλαστών και κλαδίσκων περιορίζεται σημαντικά. Οι αποδόσεις μειώνονται και η ποιότητα υποβαθμίζεται. Η συσσώρευση στα φύλλα υψηλών συγκεντρώσεων ΝΗ₄⁺ δημιουργεί στα ελάσματα τοξικά συμπτώματα, όπως νεκρώσεις, οι οποίες βέβαια δεν θα πρέπει να συγχέονται με την έλλειψη. Όσον αφορά τις υψηλές συγκεντρώσεις των ΝΟ₃^- στα φύλλα, σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, δεν φαίνεται να δημιουργούν συμπτώματα τοξικότητας, γεγονός που δείχνει ότι τα φυτά είναι πιο ανθεκτικά στη συσσώρευση των ΝΟ₃^-.

Συμπτώματα τροφοπενίας φωσφόρου

Τα συμπτώματα της τροφοπενίας του φωσφόρου εμφανίζονται κατ' αρχήν στα παλαιότερα φύλλα λόγω της σχετικά υψηλής κινητικότητας του φωσφόρου στο φυτό. Έλλειψη φωσφόρου παρατηρείται συνήθως όταν η περιεκτικότητα του φωσφόρου στα φύλλα είναι <0,20% της ξηράς ουσίας. Μερικές φορές μπορεί να παρατηρηθούν συμπτώματα τροφοπενίας φωσφόρου σε περιόδους χαμηλών θερμοκρασιών σε καλλιέργειες εαρινές (Καλαμπόκι,βιομηχανική τομάτα). Τα συμπτώματα αυτά εξαφανίζονται όταν βελτιωθεί η θερμοκρασία. Γενικά η μορφολογία και η θέση εμφάνισης των συμπτωμάτων έλλειψης του φωσφόρου έχουν ως εξής: Αναστολή της αύξησης του φυτού, εμφάνιση σκουροπράσινου χρώματος στο φύλλωμα και σε αρκετές περιπτώσεις παρουσία ιώδους-μπλέ χρώματος στην κάτω επιφάνεια του ελάσματος με ενδεχόμενη νέκρωση στην περιφέρεια. Μείωση της παραγωγής και υποβάθμιση της ποιότητας των προϊόντων.

Συμπτώματα τροφοπενίας καλίου

Το κάλιο είναι κατ' εξοχήν ευκίνητο μέσα στο φυτό. Κατά συνέπεια, τα συμπτώματα τροφοπενίας που εμφανίζονται κατ' αρχήν στα ελάσματα των παλαιότερων φύλλων και μάλιστα, περιφερειακά του φύλλου, γεγονός που αποτελεί ιδιαίτερο γνώρισμα του στοιχείου αυτού. Ειδικότερα τα συμπτώματα τροφοπενίας του καλίου έχουν ως ακολούθως:

Στα πρώτα στάδια εμφανίζεται μια περιφερειακή χλώρωση, η οποία, καθώς προχωρεί η τροφοπενία, μετατρέπεται σε νέκρωση, ενώ ταυτόχρονα κινείται προς το κέντρο του ελάσματος με προοπτική να καλύψει όλη την επιφάνεια του. Κατά την έλλειψη καλίου, τα κυτταρικά τοιχώματα γίνονται αδύνατα με συνέπεια τα ετήσια φυτά (σιτάρι) να πλαγιάζουν και να είναι ευαίσθητα στις προσβολές από ασθένειες και έντομα. Σε οξείες περιπτώσεις έλλειψης, τα προϊόντα υποβαθμίζονται ποιοτικά, δεδομένου ότι το κάλιο είναι ο βασικός παράγων ποιότητας. Επίσης η παρουσία υψηλών επιπέδων ΝΗ₄⁺ στο φυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη του καλίου, μπορεί να συμβάλλει στην εμφάνιση συμπτωμάτων τοξικότητας αμμωνίου στα φυτά. Τέλος υψηλές συγκεντρώσεις μαγνησίου μπορούν ωσαύτως να επιτείνουν την εμφάνιση συμπτωμάτων τροφοπενίας καλίου στα χαμηλά επίπεδα του στοιχείου αυτού στα φυτά.

Συμπτώματα τροφοπενίας ασβεστίου

Γενικά, λόγω της δυσκινητικότητας του στοιχείου αυτού στο φυτό, τα συμπτώματα έλλειψης ασβεστίου εμφανίζονται στα σημεία εκείνα που χαρακτηρίζονται από ενεργό μεριστωματική δράση (π.χ. στις κορυφές των βλαστών). Η έλλειψη του θρεπτικού αυτού αναστέλλει τη μεριστωματική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής μεριστωματικών ιστών και αυτός βέβαια είναι ο λόγος της εμφάνισης των χλωρωτικών ή νεκρωτικών φαινομένων στα σημεία των κορυφών και γενικότερα της ενεργού αυξητικής δραστηριότητας. Η μορφολογία των συμπτωμάτων έχει ως εξής:

Στρέβλωση φύλλων και δημιουργία χλώρωσης, που σε προχωρημένη οξεία έλλειψη μετατρέπεται σε νέκρωση, η οποία εντοπίζεται στην περιφέρεια των ελασμάτων. Κάτω από υγρές και συννεφιασμένες καιρικές συνθήκες, λόγω της παρατηρούμενης μειωμένης διαπνοής, δημιουργείται προσωρινή έλλειψη ασβεστίου, η οποία όμως τείνει να εξαφανισθεί καθώς βελτιώνονται οι συνθήκες. Υπό την επίδραση τέτοιων συνθηκών μπορεί ορισμένοι καρποί, όπως της μηλιάς, να εμφανίσουν τα συμπτώματα της <<πικρής κηλίδωσης>> ή της καμένης κορυφής σε ορισμένα λαχανικά όπως στα μαρούλια, της ξηρής σήψης της κορυφής, όπως στους καρπούς της τομάτας, στα πεπόνια και κολοκυθάκια.

Συμπτώματα τροφοπενίας μαγνησίου

Γενικά, το μαγνήσιο είναι ευκίνητο μέσα στο φυτό, γι' αυτό τα συμπτώματα έλλειψης του εμφανίζονται κατ' αρχήν στα μεγάλα και ώριμα φύλλα. Και τούτο διότι σε τέτοιες περιπτώσεις το μαγνήσιο μετακινείται ευχερώς προς τα μικρότερα φύλλα, τα οποία έχουν αυξημένες ανάγκες, λόγω της μεγαλύτερης αυξητικής δραστηριότητας τους. Βασικό μορφολογικό γνώρισμα των συμπτωμάτων τροφοπενίας του μαγνήσιου είναι η ενδονεύρια χλώρωση ή το ελαφρό κιτρίνισμα με εμφάνιση χλωρωτικών κηλίδων στους ενδονεύριους χώρους, που σε περίπτωση οξείας έλλειψης, οι κηλίδες αυξάνουν κατά το μέγεθος τους και αρχίζουν να καλύπτουν βαθμηδόν τους ενδονεύριους χώρους. Με την περαιτέρω πρόοδο της έλλειψης, τα ελάσματα των φύλλων γίνονται εύθριπτα και στρεβλά. Σε περιπτώσεις υψηλής περιεκτικότητας καλίου τα φύλλα εμφανίζουν τα ως άνω συμπτώματα έλλειψης του μαγνησίου.

Συμπτώματα τροφοπενίας θείου

Τα συμπτώματα της έλλειψης του θείου μοιάζουν πολύ με τα αντίστοιχα του αζώτου, καθώς και τα δυο αυτά θρεπτικά στοιχεία σχετίζονται με τις πρωτεΐνες και τη χλωροφύλλη. Το θείο όπως και το άζωτο είναι εξαιρετικά ευκίνητο μέσα στο φυτό και κατά συνέπεια τα συμπτώματα έλλειψης εμφανίζονται κατ' αρχήν στα παλαιότερα-ωριμότερα φύλλα.

Κατά τα πρώτα στάδια έλλειψης, παρατηρείται ένα κιτρίνισμα ενώ αργότερα μπορεί να εμφανιστούν στίγματα κοκκινωπά ή ιώδη. Η εμφάνιση των φυτών είναι γενικά ισχνή, οι κλαδίσκοι βραχείς και αδύνατοι. Επίσης, η φυλλική επιφάνεια μειωμένη σε μεγάλο βαθμό, γεγονός που περιστέλλει την φωτοσύνθεση και την παραγωγή υδατανθράκων και άλλων χρήσιμων ουσιών για το φυτό. Όταν η συγκέντρωση του θείου αυξηθεί μέσα στα φύλλα πέραν του ορίου 0,50-0,70% της ξηράς ουσίας, τότε είναι δυνατό ανάλογα με το είδος του φυτού, να εμφανιστούν συμπτώματα τοξικότητας στα φύλλα.

Τροφοπενίες μικροθρεπτικών

Στις καλλιέργειες, συχνές είναι οι ελλείψεις μικροθρεπτικών, οι οποίες παρατηρούνται κυρίως στα ασβεστούχα εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα ανθρακικού ασβεστίου και υψηλό pH. Επίσης εμφανίζονται σε φυτά που αναπτύσσονται σε εδάφη ανεπαρκώς εφοδιασμένα με μικροθρεπτικά, και σε καλλιέργειες που είναι πολύ ευαίσθητες στην έλλειψη των μικροθρεπτικών (π.χ. καλαμπόκι στο ψευδάργυρο, δενδρώδεις καλλιέργειες στο σίδηρο κ.ο.κ). Οι ελλείψεις έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στην εμφάνιση των φυτών και φυσικά στις αποδόσεις και την ποιότητα των προϊόντων. Για την αντιμετώπιση των τροφοπενιών των καλλιεργειών, δαπανάται ένα σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού των καλλιεργητών κάθε χρόνο. Η αναγνώριση και ταυτοποίηση των συμπτωμάτων αυτών είναι όπως και στην περίπτωση των μακροθρεπτικών σχετικά δύσκολη, και απαιτεί μεγάλη εμπειρία. Κατωτέρω περιγράφονται τα συμπτώματα έλλειψης των μικροθρεπτικών.

Συμπτώματα τροφοπενίας σιδήρου

Δεδομένου ότι τόσο ο σίδηρος όσο και το μαγνήσιο σχετίζονται με την παραγωγή της χλωροφύλλης, τα συμπτώματα έλλειψης του σιδήρου μοιάζουν πολύ με εκείνα του μαγνησίου. Η διαφορά τους έγκειται στον τρόπο εμφάνισής τους. Δηλαδή επειδή ο σίδηρος είναι δυσκίνητος μέσα στο φυτό, τα συμπτώματα τροφοπενίας εμφανίζονται κατ' αρχή στα μικρότερα φύλλα, σε αντίθεση με το μαγνήσιο, το οποίο λόγω της σχετικά μεγάλης κινητικότητας του εμφανίζει τα συμπτώματα έλλειψης τους κατ' αρχήν στα μεγάλα φύλλα, όπως ήδη αναφέρθηκε στα προηγούμενα. Βασικό γνώρισμα των συμπτωμάτων της τροφοπενίας του σιδήρου είναι η <<ενδονεύριος χλώρωση>>, η οποία με την όξυνση της έλλειψης καταλαμβάνει όλη την επιφάνεια του ελάσματος και σε οξείες περιπτώσεις το έλασμα μπορεί να γίνει λευκό διότι τελικά στερείται καθ' ολοκληρίαν της χλωροφύλλης.

Αύξηση του επιπέδου του σιδήρου στους φυτικούς ιστούς σε επίπεδο μεγαλύτερο των 300-400ppm, μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες τοξικότητας σε βάρος του φυτού. Συμπτώματα τοξικότητας σιδήρου εμφανίζονται κυρίως στις καλλιέργειες που αναπτύσσονται κάτω από συνθήκες κατάκλυσης, όπως π.χ. στους ορυζώνες. Και τούτο διότι κάτω απ' αυτές τις συνθήκες αυξάνει σημαντικά η διαλυτότητα του σιδήρου από 0,01ppm σε 50 μέχρι 500ppm.

Συμπτώματα τροφοπενίας ψευδαργύρου

Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της έλλειψης του ψευδαργύρου είναι η εμφάνιση χλωρωτικών λωρίδων (αγρωστώδη) εκατέρωθεν της κεντρικής νεύρωσης. Οι λωρίδες αυτές, καθώς προοδεύει η τροφοπενία, σε οξείες περιπτώσεις, προσλαμβάνουν μια κίτρινη χροιά και τελικά γίνονται λευκές. Στις δενδρώδεις καλλιέργειες, η έλλειψη του ψευδαργύρου εμφανίζεται με το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της μικροφυλλίας ή ροζέτας, της μείωσης του αριθμού των ανθοφόρων οφθαλμών και της κλειστής εμφάνισης τους σε πολλές καλλιέργειες. Επίσης παρατηρείται και μια επιβράχυνση των μεσογονατίων διαστημάτων και γενική εμφάνιση χλωρωτικών περιοχών στα ελάσματα. Οι περιεκτικότητες των ελασμάτων σε ψευδάργυρο που μπορεί να συνδέονται με πιθανά τοξικά φαινόμενα και με την συμπτωματολογία τους, είναι συνήθως >200ppm και σχετίζεται με έλλειψη σιδήρου ή φωσφόρου, η οποία ενδεχομένως να είναι τελικά τοξική δράση των υψηλών συγκεντρώσεων ψευδάργυρου.

Συμπτώματα τροφοπενίας χαλκού

Η τροφοπενία του χαλκού είναι γενικά σπάνια στη χώρα μας λόγω της εκτεταμένης χρήσης χαλκούχων παρασκευασμάτων στις καλλιέργειες. Όσον αφορά στη μορφή των συμπτωμάτων έλλειψης του χαλκού, αυτοί έχουν ως εξής:

Λόγω της σχετικής δυσκινητικότητας του στοιχείου αυτού στα φυτά, τα συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως στους νεαρούς βλαστούς (νέα φύλλα, κορυφές). Παρατηρείται μείωση της ανάπτυξης, στρέβλωση και παραμόρφωση των νέων φύλλων, νέκρωση των μεριστωματικών περιοχών (κορυφών) και ενίοτε εμφάνιση λευκών κορυφών στα νεαρά φύλλα (π.χ. σιτηρά). Επίσης, αύξηση του πλαγιάσματος αναστολή της ανθοφορίας και κατά συνέπεια της καρποφορίας λόγω της μη κανονικής ανάπτυξης των γυρεοκόκκων και των ωοθηκών οι οποίες σημειωτέον είναι ευαίσθητες στην έλλειψη χαλκού.

Συμπτώματα τροφοπενίας βορίου

Η έλλειψη του βορίου στις καλλιέργειες είναι πολύ διαδεδομένη. Λόγω της δυσκινησίας του στοιχείου αυτού στο φυτό, τα συμπτώματα τροφοπενίας κατ' αρχήν εμφανίζονται στις κορυφές και στα νεαρά φύλλα δηλαδή στις περιοχές της ενεργού μεριστωματικής δράσης. Τα νέα φύλλα συνήθως παραμορφώνονται και διπλώνουν προς τα άνω εμφανιζόμενα ως ρυτιδομένα και παχύτερα του συνήθως. Έχουν δε σκοτεινό χρώμα. Σε περιπτώσεις προχωρημένης έλλειψης παρατηρείται νέκρωση των κορυφών, τα φύλλα και τα στελέχη καθίστανται εύθριπτα λόγω συσσώρευσης φαινολών και της αποκτώμενης ευαισθησίας των κυτταρικών τοιχωμάτων στις μηχανικές επιδράσεις. Στην περίπτωση των τευτλών, τα συμπτώματα έλλειψης βορίου εμφανίζονται στις ρίζες υπό τη μορφή <<σήψης της καρδίας>>. Παρόμοια συμπτώματα εμφανίζουν οι καλλιέργειες αντιδιού, σέλινου, κοκκινογουλιών, ενώ τα σταφύλια χαρακτηρίζονται από μικροραγία. Υψηλές συγκεντρώσεις βορίου στο φυτό δρα τοξικά. Συνήθως η διαφορά μεταξύ του αρίστου επιπέδου του βορίου στα φύλλα και της τοξικής συγκέντρωσης δεν είναι πολύ μεγάλη. 20-100ppm ξηράς ουσίας είναι επαρκές επίπεδο για την κανονική ανάπτυξη των φυτών, ενώ πάνω από 100ppm μπορεί να δημιουργηθούν κάποια προβλήματα τοξικότητας ανάλογα βέβαια με το είδος του φυτού.

Συμπτώματα τροφοπενίας μαγγανίου

Το στοιχείο αυτό είναι σχετικά δυσκίνητο μέσα στο φυτό. Έτσι, τα συμπτώματα έλλειψης εμφανίζονται στα νεότερα φύλλα. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα τους είναι η εμφάνιση χλώρωσης. Επιπροσθέτως, τα δικοτυλήδονα φυτά γίνονται πολύ ισχνά, ενώ τα μονοκοτυλήδονα εμφανίζουν φαιές κηλίδες στο έλασμα των φύλλων (σιτηρά). Γενικά, τα συμπτώματα έλλειψης του μαγγανίου μεταβάλλονται με το φυτικό είδος και μπορεί να ομοιάζουν με εκείνα του σιδήρου ή ψευδαργύρου. Συχνά, τα συμπτώματα έλλειψης μαγγανίου μπορεί να οφείλονται σε ανταγωνιστική δράση του φωσφόρου ή του σιδήρου.

Σχετικές σελίδες

Γενικά στοιχεία συμπτωμάτων τροφοπενίας θρεπτικών στοιχείων

Συνοπτική περιγραφή συμπτωμάτων έλλειψης θρεπτικών στοιχείων

Συμπτώματα τροφοπενίας αζώτου

Συμπτώματα τροφοπενίας φωσφόρου

Συμπτώματα τροφοπενίας καλίου

Συμπτώματα τροφοπενίας ασβεστίου

Συμπτώματα τροφοπενίας μαγνησίου

Συμπτώματα τροφοπενίας θείου

Τροφοπενίες μικροθρεπτικών

Συμπτώματα τροφοπενίας σιδήρου

Συμπτώματα τροφοπενίας ψευδαργύρου

Συμπτώματα τροφοπενίας χαλκού

Συμπτώματα τροφοπενίας βορίου

Συμπτώματα τροφοπενίας μαγγανίου