Δειγματοληψία εδάφους και φύλλων

Δειγματοληψία εδάφους

Η δειγματοληψία εδάφους είναι η λήψη δείγματος εδάφους από ένα συγκεκριμένο αγροτεμάχιο ώστε να προχωρήσουμε στην ανάλυση αυτού.Με την ανάλυση του δείγματος θα μάθουμε πόσο πλούσιο είναι το συγκεκριμένο αγροτεμάχιο σε κάποια θρεπτικά στοιχεία όπως άζωτο,φώσφορο,κάλιο κ.ά.Τα στοιχεία αυτά καθορίζουν πόσο γόνιμο και παραγωγικό είναι το έδαφος κι έτσι οι πληροφορίες αυτές μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για σωστή εφαρμογή της λίπανσης.Η σωστή λίπανση θα βοηθήσει στην ομαλή βλάστηση και ανάπτυξη των φυτών και κατ’επέκταση στην επίτευξη ικανοποιητικής παραγωγής τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Επίσης, θα μας αποτρέψει από την άσκοπη χρήση λιπασμάτων που μόνο αύξηση του κόστους παραγωγής μπορεί να μας δώσει και επιπλέον επιβάρυνση του περιβάλλοντος χωρίς λόγο.

Μέθοδος δειγματοληψίας εδάφους

Γίνεται εύκολα κατανοητό, ότι για να εφαρμόσουμε σωστή λίπανση,θα πρέπει να έχει γίνει σωστή ανάλυση εδάφους ,άρα να έχει προηγηθεί σωστή δειγματοληψία εδάφους.Τα βήματα που ακολουθούμε για μια σωστή δειγματοληψία είναι τα ακόλουθα:

• Αντιπροσωπευτική λήψη δειγμάτων απ’όλα τα σημεία του τεμαχίου.

Για να θεωρηθεί σωστή η δειγματοληψία θα πρέπει το δείγμα να είναι όσο πιο αντιπροσωπευτικό γίνεται.Η αντιπροσωπευτικότητα του τελικού δείγματος εξασφαλίζεται με τη λήψη πολλών και μικρών δειγμάτων,με το ίδιο βάρος το καθένα και να προέρχονται από το ίδιο βάθος,να λαμβάνονται κατά τυχαίο τρόπο και ο αγρός ή το τμήμα του αγρού από τον οποίο προέρχονται να είναι ομοιογενές.

• Διαχωρισμός του κτήματος σε τεμάχια όταν δεν είναι ομοιογενές.

Την ανομοιογένεια του χωραφιού τη διακρίνουμε με το μάτι παρατηρώντας αν υπάρχουν εμφανείς διαφορές στο έδαφος πχ.χρώμα (διαφορετικοί τύποι εδαφών),βλάστηση (διαφορά στην ανάπτυξη των φυτών),πετρώματα,κλίση.Αν το χωράφι είναι ανομοιογενές το χωρίζουμε σε ομοιογενή τμήματα και παίρνουμε ξεχωριστό δείγμα για το κάθε τμήμα.

1. Αν το ομοιογενές χωράφι ή το ομοιογενές τμήμα του χωραφιού είναι περίπου τετράγωνο τότε τα σημεία που επιλέγουμε να πάρουμε τα υπο-δείγματα έχουν σχήμα από πεντάρι-ζάρι,δηλαδή ένα στο κέντρο και τέσσερα σημεία λίγο πιο μέσα από την περίμετρο του χωραφιού.
2. Αν το ομοιογενές χωράφι ή το ομοιογενές τμήμα του χωραφιού είναι στενόμακρο τότε διαγράφουμε μια νοητή γραμμή ζικ-ζακ όπου οι κορυφές αυτής είναι τα σημεία από όπου θα πάρουμε τα υπο-δείγματα.
3. Μπορούμε επίσης να επιλέξουμε να κάνουμε τυχαία δειγματοληψία, λαμβάνοντας τυχαία δείγματα σε μια απόσταση 10-25 μέτρα μεταξύ τους και σε όλη την έκταση του αγρού ή κυκλικά κατά μήκος της περιφέρειας ενός νοητού κύκλου με κέντρο κάποιο χαρακτηριστικό σημείο (πχ. κάποιο δέντρο ή πάσσαλος).

• Για ετήσιες καλλιέργειες (πχ.σιτηρά,κηπευτικά κλπ.) λαμβάνονται δείγματα από 2 βάθη 0-20,20-40 εκατοστά ή 0-30,30-60 εκατοστά,αφού φυσικά καθαριστεί η επιφάνεια από οποιεσδήποτε ξένες ουσίες
• Για πολυετείς καλλιέργειες (πχ.δενδρώδεις,αμπέλια) λαμβάνονται 3 δείγματα:ένα από βάθος 0-30, 30-60 και 60-90 εκατοστά ή 0-40,40-80 και 80-120 εκατοστά.Αυτό το κάνουμε γιατί οι πολυετείς καλλιέργειες αναπτύσσουν βαθύτερο ριζικό σύστημα.
• Για λιβάδια και βοσκοτόπους λαμβάνεται ένα επιφανειακό δείγμα βάθους 0-20 εκατοστά ή δείγματα από δύο βάθη 0-10 και 10-20 εκατοστά.
• Από κάθε σημείο λαμβάνεται πάντοτε ίση ποσότητα εδάφους
• Για την ετοιμασία αντιπροσωπευτικού δείγματος λαμβάνεται χώμα,τουλάχιστον από 8-12 διαφορετικά σημεία του ομοιογενούς αγροτεμαχίου ή του ομοιογενούς τμήματος του αγροτεμαχίου,τοποθετείται σε ένα δοχείο και μετά το τέλος της δειγματοληψίας γίνεται ανάμιξη για να γίνει ένα ομοιογενές δείγμα.Έπειτα, λαμβάνεται μια ποσότητα 1-2 κιλών σε μία πλαστική σακούλα.

Προσοχή αποφεύγουμε τη δειγματοληψία:

1. Μετά από λίπανση, ασβέστωση ή προσθήκη κοπριάς
2. Δίπλα σε δρόμους, στάβλους, σε αυλάκια και σαμάρια
3. Κοντά σε χώρους εκφόρτωσης λιπασμάτων ή κοπριάς
4. Kοντά σε συστήματα άρδευσης
5. Μετά από έντονη βροχόπτωση
6. Κοντά σε όχθες ποταμών, ρυακιών και ξερών ρεμάτων και σε νεροκρατήματα
7. Δίπλα σε φράχτες και δενδροστοιχίες ή κοντά σε δάση
8. Πολύ κοντά στον κορμό του δέντρου

Δείγματα εδάφους μπορούν να λαμβάνονται καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου αρκεί να μην έχει επηρεαστεί πρόσφατα η θρεπτική σύσταση του εδάφους από οποιαδήποτε παρέμβαση (πχ. λίπανση).Ωστόσο,η καταλληλότερη περίοδος δειγματοληψιών για τις εποχικές καλλιέργειες είναι λίγο πριν τη σπορά ή τη φύτευση αν γίνεται.Για τις μόνιμες φυτείες πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα ανάλυση εδάφους και φύλλων για να γνωρίζουμε τη θρεπτική κατάσταση τόσο των φυτειών όσο και του εδάφους.Τέλος,είναι καλό για τις μόνιμες φυτείες να γίνεται ανάλυση κάθε 2-3 χρόνια.

Δειγματοληψία φύλλων

Η εφαρμογή της φυλλοδιαγνωστικής περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

• Τη δειγματοληψία.

• Την προετοιμασία του δείγματος για ανάλυση (ξήρανση άλεση).

• Την ανάλυση.

• Την ερμηνεία των αποτελεσμάτων για τη διατύπωση της συμβουλής λίπανσης.

Το στάδιο της δειγματοληψίας είναι το βασικότερο καθ' όσον επί του ληφθέντος δείγματος βασίζεται το όλο σκεπτικό της συμβουλής λίπανσης. Κατά συνέπεια αυτή θα πρέπει να τύχει ιδιαίτερης προσοχής. Για την επιτυχή και αποτελεσματική εφαρμογή της φυλλοδιαγνωστικής στην παραγωγική διαδικασία (πράξη) βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη αντιπροσωπευτικού δείγματος φύλλων. Αυτό εξαρτάται από την ορθή δειγματοληψία. Για την λήψη αντιπροσωπευτικού δείγματος θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι εξής βασικές αρχές:

• Λήψη κατάλληλου φυτικού οργάνου, ανάλογα με το είδος του φυτού (μίσχος, έλασμα, κορυφές ή άλλο τμήμα φυτού).

• Μέρος ή σημείο του φυτού από το οποίο λαμβάνεται το φύλλο (π.χ. φύλλα βάσεως βλαστών, ώριμα φύλλα από το μέσο του βλαστού, φύλλα αντίθετα προς τον καρπό, φύλλο σπάδικα κλπ). Αυτό εξαρτάται από το είδος της καλλιέργειας.

• Στάδιο ανάπτυξης του φυτού (εποχή δειγματοληψίας).

• Αριθμός λαμβανομένων οργάνων (φύλλων, μίσχων κλπ.).

Σκοπός των ανωτέρω είναι η επίτευξη της λήψης του πλέον κατάλληλου φύλλου-δείκτη της πραγματικής θρεπτικής κατάστασης του φυτού, καθώς επίσης και η επίτευξη ενός αξιόπιστου δείγματος που να εξασφαλίζει μια αντικειμενική και ακριβή πρόβλεψη των αναγκών των φυτών σε λιπάσματα. Οι οδηγίες δειγματοληψίας για κάθε καλλιέργεια, θα πρέπει να είναι σαφείς και επακριβείς και βέβαια να στηρίζονται στις προαναφερθείσες αρχές. Επιπλέον θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα εξής:

• Αποφυγή λήψης φύλλων ή κορυφών από προσβεβλημένα ή ασθενή φυτά, ή επηρεασμένα από έντομα, ιώσεις ή από δυσμενείς καιρικές συνθήκες (ξηρασία, παγετοί), ή να εμφανίζουν κακώσεις από την επίδραση μηχανικών επιδράσεων.

• Αποφυγή λήψης φύλλων ή μίσχων ή κορυφών από φυτά που βρίσκονται στο περιθώριο της φυτείας ή του σπωρώνα.

• Αποφυγή λήψης φύλλων από φυτά που τυχόν σκιάζονται από άλλα υψηλότερα.

Τα λαμβανόμενα δείγματα θα πρέπει να είναι μικτά (σύνθετα), ήτοι να προέρχονται από διάφορα φυτά της ίδιας εξωτερικής εμφάνισης ανάπτυξης και υγείας. Να λαμβάνονται τυχαία εντός της φυτείας ή του οπωρώνος. Η μείωση της παραλλακτικότητας της δειγματοληψίας εξαρτάται από τον αριθμό των λαμβανομένων "υποδειγμάτων" εξαρτάται από τον αριθμό των δειγματοληπτούμενων δένδρων. Όσο περισσότερα είναι τα δένδρα τόσο μεγαλύτερος θα είναι ο αριθμός των λαμβανομένων υποδειγμάτων και επομένως τόσο μικρότερη θα είναι η παραλλακτικότητα, τηρουμένων πάντοτε των προαναφερθεισών κανόνων και αρχών που διέπουν τη φυλλοληψία. Τα ούτω λαμβανόμενα δείγματα θεωρούνται αντιπροσωπευτικά. Η λήψη σύνθετου δείγματος εξασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό την ομοιογένεια και κατά συνέπεια την αντιπροσωπευτικότητα της δειγματοληψίας. Τούτο δε διότι, τα θρεπτικά στοιχεία που βρίσκονται στα διάφορα μέρη του φυτού δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένα, δεδομένου ότι κατά την ωρίμανση των ιστών, τα μεν ευκίνητα στοιχεία μετακινούνται από τους παλαιότερους ιστούς στους νεότερους, τα δε δυσκίνητα συσσωρεύονται στα νεότερα φύλλα ή τις κορυφές ή προϊόντος του χρόνου, στο έλασμα. Ένα άλλο σημείο που θα πρέπει να προσεχθεί κατά τη δειγματοληψία είναι ότι ο μίσχος δεν πρέπει να συμπεριλαμβάνεται με τα ελάσματα κατά την ανάλυση, καθ' όσον αποτελεί τρόπον τινά ξεχωριστό όργανο. Μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις θα πρέπει να αναλύονται οι μίσχοι χωριστά π.χ. μίσχοι αμπέλου. Αλλιώς οι μίσχοι θα εξαιρούνται κατά τη δειγματοληψία για να μην συμπεριληφθούν στην ανάλυση. Η λήψη δειγμάτων για λόγους σύγκρισης μεταξύ διαφορετικών πληθυσμών φυτών μπορεί να δημιουργήσει κάποια προβλήματα. Και τούτο διότι εφ' όσον η περιεκτικότητα των θρεπτικών εκφράζεται επι τοις εκατόν της ξηράς ουσίας, οποιοσδήποτε παράγοντας επηρεάζει την παραγωγή της ξηράς ουσίας θα επηρεάσει κατ' ανάγκην και την περιεκτικότητα των θρεπτικών. Εξάλλου η δειγματοληψία από δυο διαφορετικούς πληθυσμούς φυτών του ίδιου είδους, όπου ο ένας έχει υποστεί τις επιδράσεις κάποιου περιβαλλοντικού στρές (π.χ. ξηρασίας), ενώ ο άλλος είναι υγιής και έχει εφοδιαστεί με την απαραίτητη ποσότητα νερού, μπορεί η ανάλυση τους να δείξει στην μεν πρώτη περίπτωση αυξημένη περιεκτικότητα του θρεπτικού και μειωμένη στη δεύτερη, λόγω του φαινομένου της αραίωσης. Κατά συνέπεια απαιτείται πάντοτε προσοχή και προς τα σημεία αυτά. Κατά τη δειγματοληψία επομένως θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα προαναφερθέντα σε τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται πάντοτε η λήψη κατά το δυνατόν περισσότερο αντιπροσωπευτικού δείγματος. Μετά τη λήψη των δειγμάτων θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα εξής:

• Αποφυγή μόλυνσης των δειγματών με λιπάσματα ή άλλες χημικές ουσίες.

• Συσκευασία των φύλλων σε χαρτοσακούλες και ακολούθως τοποθέτηση αυτών σε πλαστικές καθαρές σακούλες.

• Άμεση αποστολή των δειγμάτων στο εργαστήριο για ανάλυση. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, τότε τοποθέτηση των δειγμάτων στη συντήρηση του ψυγείου (4^oC) για αποστολή την επόμενη. Προσοχή δεν πρέπει να τοποθετούνται και δείγματα στην κατάψυξη.

• Προσοχή στις συνθήκες και στο χρόνο μεταφοράς των δειγμάτων στο εργαστήριο. Δεν πρέπει να μένουν επί πολύ στους αποθηκευτικούς χώρους γιατί θα αλλοιωθούν.

• Έγκαιρη ενημέρωση του εργαστηρίου για άμεση παραλαβή των δειγμάτων.

Για παράδειγμα:

Στα σιτηρά λαμβάνουμε ολόκληρο το νεαρό φυτό.

Στα λαχανικά λαμβάνουμε έλασμα φύλλου,4^o-5^o από την κορυφή (25-40 φύλλα) εκτός από την πατάτα όπου πριν την έναρξη της άνθισης λαμβάνουμε τα πρόσφατα πλήρως ανεπτυγμένα(20-30 φύλλα).

Για μια πλήρη ανάλυση φύλλων εσπεριδοειδών χρειάζονται περίπου 60-80 φύλλα τα οποία πρέπει να προέρχονται από όσο το δυνατό περισσότερα δέντρα, τουλάχιστο να καλύπτεται το 20% της φυτείας αν είναι πολύ μεγάλη.Από κάθε δέντρο λαμβάνονται 1 έως 3 φύλλα και τα κατάλληλα για ανάλυση φύλλα είναι το 4^o έως 6^o από την κορυφή μη καρποφόρου κλάδου πλήρως ανεπτυγμένα ηλικίας 5-7 μηνών.(50-70 φύλλα)

Στα φυλλοβόλα παίρνουμε πλήρως ανεπτυγμένα φύλλα από τα μέσα των ετήσιων βλαστών(60-80 φύλλα)

Στην ελιά παίρνουμε από το μέσο κλάδων ετήσιας βλάστησης ηληκίας 5-8 μηνών(100-150 φύλλα).

• Το δείγμα πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικό και ο αριθμός των φυτών από όπου λαμβάνεται επαρκής.
• Κατάλληλη χρονική περίοδος και στάδιο ανάπτυξης της φυτείας.

Τονίζεται ότι δεν πρέπει να λαμβάνεται δείγμα όταν η καλλιέργεια είναι πολύ νεαρή ή όταν βρίσκεται στα τελευταία στάδια πριν το τέλος της.

Για θερμοκηπιακές καλλιέργειες (λαχανικά,άνθη) όπου οι συνθήκες είναι ελεγχόμενες απαιτείται άμεση επέμβαση μόλις διαπιστωθεί οποιοδήποτε πρόβλημα στην ανάπτυξη των φυτών.

• Το δείγμα πρέπει να προέρχεται από διάφορα φυτά της ίδιας ανάπτυξης,είδους,ποικιλίας και ποτέ δε γίνεται ανάμειξη φύλλων συγγενικών ή ανόμοιων φυτειών.

Μετά τη λήψη των δειγμάτων πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ακόλουθα:

• Συσκευασία των φύλλων σε χαρτοσακούλες.
• Άμεση αποστολή για ανάλυση ή τοποθέτηση των δειγμάτων στο ψυγείο σε θερμοκρασία (4 βαθμοί Κελσίου) για όσο το δυνατό μικρότερο χρονικό διάστημα.
• Ποτέ δεν πρέπει να τοποθετούνται τα δείγματα στην κατάψυξη.

Σχετικές σελίδες

Συμπτώματα τροφοπενίας θρεπτικών στοιχείων

Φυτικοί παράγοντες που επηρεάζουν την συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα

Κλιματικοί παράγοντες που επηρεάζουν την συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα

Εδαφικοί παράγοντες που επηρεάζουν την συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα

Ανθρωπογενείς παράγοντες που επηρεάζουν την περιεκτικότητα των φύλλων σε θρεπτικά στοιχεία